Bang hoặc tiểu bang (tiếng Anh: federated state nhưng state được dùng thường xuyên hơn) là một cộng đồng lãnh thổ có hiến pháp riêng và hình thành nên một phần của một liên bang.[1] Những bang như thế khác biệt với các quốc gia có chủ quyền (sovereign state) ở chỗ các bang đã chuyển nhượng một phần chủ quyền của mình cho một chính phủ liên bang.[2] Một bang nắm giữ thẩm quyền hành chính trên một lãnh thổ địa lý nhất định và là một thể thức chính quyền vùng.
Trong một số trường hợp, liên bang được tạo ra từ một liên minh gồm những thực thể chính trị, có thể là độc lập hay là lãnh thổ phụ thuộc của một thực thể có chủ quyền khác (thông thường nhất là một cường quốc thực dân). Trong những trường hợp khác, các bang từ từ được tạo ra bởi một chính phủ nhất thể theo hướng phân quyền để tạo điều kiện cho việc lập ra hiến pháp liên bang. Một khi hiến pháp liên bang được hình thành thì những luật lệ chi phối quan hệ giữa quyền lực vùng và quyền lực liên bang sẽ trở thành một phần của luật quốc nội.
Tại các quốc gia có hiến pháp liên bang, chủ quyền được chia sẻ giữa chính phủ liên bang và chính quyền bang. Các bang này tự trị một phần và thường thường được hưởng một cấp độ tự trị đáng kể. Trong đa số trường hợp, bên trong lãnh thổ riêng của mình, quyền và quyền lực hành chính của một bang không bị chính phủ liên bang lật ngược hay phủ quyết. Tuy nhiên, các luật lệ chi phối quan hệ giữa quyền lực vùng và liên bang có thể được tu chính qua hiến pháp liên bang hay hiến pháp bang.
Danh sách các bang theo từng liên bang
Hiện tại
"Các đơn vị liên bang" trong bảng dưới đây có quyền lực chính quyền gắn liền trong hệ thống hiến pháp liên bang trong khi đó "các đơn vị khác" được chính phủ liên bang trao cho quyền lực hay được chính phủ liên bang điều hành trực tiếp.
| Liên bang | Các đơn vị liên bang | Các đơn vị khác | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 Argentina [3] |
23 tỉnh: |
1 thành phố tự trị: Buenos Aires | ||||
 Úc [4] |
6 bang: |
10 lãnh thổ: Lãnh thổ Thủ đô Úc Lãnh thổ Vịnh Jervis Lãnh thổ Bắc Úc Đảo Christmas Quần đảo Cocos (Keeling) Đảo Norfolk [5] Quần đảo Ashmore và Cartier Lãnh thổ châu Nam Cực thuộc Úc Quần đảo Biển Coral Đảo Heard và quần đảo McDonald | ||||
 Áo [6] |
9 bang: |
|||||
 Bỉ [7] |
3 vùng: Flanders Wallonia Vùng thủ đô Brussels |
|||||
 Bosna và Hercegovina |
2 thực thể: [5] Cộng hòa Srpska Liên bang Bosna và Hercegovina |
1 khu tự trị: Brčko(chính thức là khu vực quản lý chung của cả hai thực thể) | ||||
| Liên bang Bosna và Hercegovina tự nó là một liên bang có 10 tổng: Una-Sana • Posavina • Tuzla • Zenica-Doboj • Bosnian Podrinje • Central Bosnia • Herzegovina-Neretva • Tây Herzegovina • Sarajevo • Tây Bosnia | ||||||
 Brasil [8] |
26 bang: |
|||||
| 1 quận liên bang: Quận liên bang Brasília[Các bang 1] |
||||||
| 5.564 khu tự quản[9] | ||||||
 Canada [10] |
10 tỉnh bang: |
3 lãnh thổ: tây bắc Territories Nunavut Yukon | ||||
 Comoros |
3 đảo: [5] Anjouan Grande Comore Mohéli |
|||||
 Ethiopia [11] |
9 vùng: Afar • Amhara • Benishangul-Gumuz • Gambela • Harari • Oromiya • Somali • Vùng Các dân tộc Phương Nam • Tigray |
2 thành phố đặc quyền: Addis Ababa • Dire Dawa | ||||
 Đức [12] |
16 bang: |
|||||
 Ấn Độ [13] |
28 bang: Andhra Pradesh • Arunachal Pradesh • Assam • Bihar • Chhattisgarh • Goa • Gujarat • Haryana • Himachal Pradesh • Jammu và Kashmir • Jharkhand • Karnataka • Kerala • Madhya Pradesh • Maharashtra • Manipur • Meghalaya • Mizoram • Nagaland • Orissa • Punjab • Rajasthan • Sikkim • Tamil Nadu • Tripura • Uttar Pradesh • Uttarakhand • Tây Bengal |
7 lãnh thổ liên bang: Quần đảo Andaman và Nicobar • Chandigarh • Dadra và Nagar Haveli • Daman và Diu • Lakshadweep • Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia • Puducherry | ||||
 Iraq [14] |
18 tỉnh: Baghdad • Salāh ad-Dīn • Diyālā • Wāsit • Maysān • Al-Basrah • Dhī Qār • Al-Muthannā • Al-Qādisiyyah • Bābil • Karbalā' • An-Najaf • Al-Anbar • Nīnawā • Duhok • Arbīl • Kirkuk (hoặc At-Ta'mim) • As-Sulaymāniyyah |
Vùng tự trị: Iraqi Kurdistan [5](Vùng này chồng lấn khu vực của các tỉnh) | ||||
 Malaysia [15] |
13 bang: |
3 lãnh thổ liên bang: Putrajaya Kuala Lumpur Labuan | ||||
 México [16] |
31 bang: |
1 đặc khu liên bang: Đặc khu liên bang (Ciudad de México) | ||||
 Liên bang Micronesia [17] |
4 bang: Chuuk Kosrae Pohnpei Yap |
|||||
 Nepal |
14 vùng: Bagmati • Bheri • Dhawalagiri • Gandaki • Janakpur • Karnali • Koshi • Lumbini • Mahakali • Mechi • Narayani • Rapti • Sagarmatha • Seti |
|||||
 Nigeria [18] |
36 bang: Anambra • Enugu • Akwa Ibom • Adamawa • Abia • Bauchi • Bayelsa • Benue • Borno • Cross River • Delta • Ebonyi • Edo • Ekiti • Gombe • Imo • Jigawa • Kaduna • Kano • Katsina • Kebbi • Kogi • Kwara • Lagos • Nasarawa • Bang Niger • Ogun • Ondo • Osun • Oyo • Plateau • Rivers • Sokoto • Taraba • Yobe • Zamfara |
1 lãnh thổ liên bang: Abuja | ||||
 Pakistan [19] |
4 tỉnh: Balochistan • Khyber Pakhtunkhwa • Punjab • Sindh |
2 khu tự trị: [5] Azad Kashmir Gilgit-Baltistan | ||||
| 2 lãnh thổ: Lãnh thổ Thủ đô Islamabad • Các khu bộ lạc do liên bang quản trị | ||||||
 Liên bang Nga [20][21] |
21 cộng hòa: [5] |
|||||
| 46 tỉnh (oblast): |
||||||
| 9 khu (krai): |
||||||
| 1 tỉnh (oblast) tự trị: [5] Oblast Tự trị Do Thái |
||||||
4 vùng (okrug) tự trị: [5]
|
||||||
| 2 thành phố cấp liên bang: Moskva Saint Petersburg Sevastopol |
||||||
 Saint Kitts và Nevis |
14 quận (từ tiếng Anh parish nghĩa gốc là giáo khu): Christ Church Nichola Town • Saint Anne Sandy Point • Saint George Basseterre • Saint John Capesterre • Saint Mary Cayon • Saint Paul Capesterre • Saint Peter Basseterre • Saint đảo Thomas Middle • Trinity Palmetto Point • Saint George Gingerland • Saint James Windward • Saint John Figtree • Saint Paul Charlestown • Saint Thomas Lowland |
Bang tự trị: Nevis (gồm có 5 quận). [5] | ||||
 Sudan [22] |
25 bang: Al Jazirah • Blue Nile/Central • Sennar • White Nile • North Darfur • South Darfur • Tây Darfur • Lakes • miền bắc Bahr el Ghazal • miền tây Bahr el Ghazal • Warrap • Central Equatoria • Eastern Equatoria • miền tây Equatoria • Kassala • Al Qadarif • Biển Đỏ • Khartoum • North Kurdufan • South Kurdufan • miền bắc • River Nile • Jonglei • Unity • Upper Nile |
Các vùng tự trị: [5] Nam Sudan Vùng chuyển tiếp Darfur (Các vùng được thành lập bởi một số bang) | ||||
 Thụy Sĩ [23] |
26 tổng (kanton): |
|||||
 Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất [24] |
7 tiểu vương quốc: |
|||||
 Hoa Kỳ [25] |
50 tiểu bang: |
Các lãnh thổ chưa hợp nhất (chưa sáp nhập vào Hoa Kỳ): Samoa thuộc Mỹ Guam Quần đảo Bắc Mariana Puerto Rico Quần đảo Virgin thuộc Mỹ Đảo Baker • Đảo Howland • Đảo Jarvis • Đảo Johnston • Đảo đá Kingman • Đảo Midway • Đảo Navassa • Đảo Wake (Hoa Kỳ cũng có tuyên bố chủ quyền đối với Bãi Bajo Nuevo và Bãi Serranilla). | ||||
| 1 đặc khu liên bang: Đặc khu Columbia | ||||||
| 1 lãnh thổ hợp nhất (sáp nhập): Đảo Palmyra | ||||||
 Venezuela [26] |
23 bang:
|
1 đặc khu liên bang: Đặc khu thủ đô Venezuela | ||||
| 1 lãnh thổ phụ thuộc liên bang: Các lãnh thổ phụ thuộc liên bang Venezuela |
- Ghi chú
- Thành phố liên bang có một mức độ tự trị bằng với các đơn vị chính khác của liên bang.
Xem thêm
- Danh sách các bang có chủ quyền
- Danh sách các vùng tự trị theo từng quốc gia
- Liên bang
- Quốc gia liên kết
Tham khảo
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
