Kali nitrat

Kali nitrat, hay còn gọi là diêm tiêu, là hợp chất hóa học có công thức hóa học là KNO₃. Trong quá khứ, con người đã sử dụng nó để làm một số loại ngòi nổ. Trong tự nhiên chỉ có một lượng nhỏ kali nitrat.

Kali nitrat[1]
Kali nitrat
Tên khác	Diêm tiêu
Nhận dạng
Số CAS	7757-79-1
PubChem	24434
Số RTECS	TT3700000
Thuộc tính
Công thức phân tử	KNO3
Khối lượng mol	101,103 g/mol
Bề ngoài	Chất rắn màu trắng
Mùi	không mùi
Khối lượng riêng	2,109 g/cm³ (16 °C)
Điểm nóng chảy	334 °C
Điểm sôi	phân hủy ở 400 °C
Độ hòa tan trong nước	13,3 g/100 mL (0 °C) 36 g/100 mL (25 °C) 247 g/100 mL (100 °C)
Độ hòa tan	ít tan trong ethanol có thể tan trong glycerol, amoni
Cấu trúc
Cấu trúc tinh thể	trực thoi, Aragonit
Các nguy hiểm
MSDS	ICSC 0184
Chỉ mục EU	-
Nguy hiểm chính	Oxidant
NFPA 704	0 1 0 OX
Điểm bắt lửa	Không cháy
LD50	3750 mg/kg
Các hợp chất liên quan
Anion khác	Kali nitrit
Cation khác	Lithi nitrat Natri nitrat Rubidi nitrat Caesi nitrat
Hợp chất liên quan	Kali sulfat Kali chloride
Trừ khi có ghi chú khác, dữ liệu được cung cấp cho các vật liệu trong trạng thái tiêu chuẩn của chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). Tham khảo hộp thông tin

Cấu trúc tinh thể của KNO₃

Ứng dụng chính của kali nitrat là làm phân bón hóa học, nhiên liệu đẩy tên lửa và pháo hoa. Nó cũng là một trong những thành phần chính của thuốc súng.^[2]

Lịch sử

KNO₃ là chất nằm trong một phát minh lớn của nhân loại, đó là thuốc súng được người Trung Quốc tìm ra.

Tính chất

• Tan nhiều trong nước (ở 20^oC là 32g/100g nước):

Bảng độ tan của KNO₃ trong nước:

Nhiệt độ(°C)	Độ tan (g/100g H2O)
10	20
20	32
40	64
80	169

• Kali nitrat phân hủy ở nhiệt độ 700 độ C tạo thành kali nitrit và giải phóng khí oxi, vậy nó có tính oxy hóa mạnh:

2KNO₃ → 2KNO₂ + O₂

Ứng dụng

Muối kali nitrat dùng để:

• Chế tạo thuốc nổ đen với công thức: 68% KNO₃, 15% S và 17% C. Khi nổ, nó tạo ra muối kali sulfide, khí nitơ và khí CO₂:

2KNO₃ + S + 3C →^to K₂S + 3CO₂ + N₂.

• Làm phân bón, cung cấp nguyên tố kali và nitơ cho cây trồng.
• Bảo quản thực phẩm trong công nghiệp.
• Điều chế oxi với lượng nhỏ trong phòng thí nghiệm bằng phản ứng nhiệt phân.
• Điều chế HNO₃ khi tác dụng với axit khó bay hơi:

H₂SO₄ + 2KNO₃ → K₂SO₄ + 2HNO₃.

• Phụ gia thực phẩm (E252).
• Kem đánh răng trị ê buốt.

Điều chế

Điều chế KNO₃ bằng phản ứng trao đổi: NaNO₃ + KCl → KNO₃ + NaCl

Hòa tan NaNO₃ và KCl với lượng như nhau vào nước. NaCl kết tinh ở 30^oC, tách được tinh thể ra khỏi dung dịch, sau đó làm nguội đến 22^oC thì KNO₃ kết tinh.

Chú thích

1. Thông tin từ Potassium nitrate trong GESTIS-Stoffdatenbank của IFA.
2. “Potassium nitrate”, Wikipedia (bằng tiếng Anh), 28 tháng 1 năm 2024, truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2024

Tham khảo

1. Sách giáo khoa Hóa học 9, 12, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
2. Cuốn Hóa học vô cơ, tập hai, Hoàng Nhâm, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.

Xem thêm

1. Axit sunfuric
2. Thuốc nổ đen
3. Bảng độ tan
4. Phụ gia thực phẩm từ E200 tới E299

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Kali nitrat.

• x
• t
• s

Hợp chất chứa ion nitrat

HNO3

He

LiNO3

Be(NO3)2

B(NO 3)− 4

C

NO− 3, NH4NO3

O

FNO3

Ne

NaNO3

Mg(NO3)2

Al(NO3)3

Si

P

S

ClNO3

Ar

KNO3

Ca(NO3)2

Sc(NO3)3

Ti(NO3)4, TiO(NO3)2

V(NO3)2, V(NO3)3, VO(NO3)2, VO(NO3)3, VO2NO3

Cr(NO3)2, Cr(NO3)3, CrO2(NO3)2

Mn(NO3)2, Mn(NO3)3

Fe(NO3)2, Fe(NO3)3

Co(NO3)2, Co(NO3)3

Ni(NO3)2

CuNO3, Cu(NO3)2

Zn(NO3)2

Ga(NO3)3

Ge

As

Se

BrNO3

Kr

RbNO3

Sr(NO3)2

Y(NO3)3

Zr(NO3)4, ZrO(NO3)2

Nb

Mo(NO3)2, Mo(NO3)3, Mo(NO3)4, Mo(NO3)6

Tc

Ru(NO3)3

Rh(NO3)3

Pd(NO3)2, Pd(NO3)4

AgNO3, Ag(NO3)2

Cd(NO3)2

In(NO3)3

Sn(NO3)2, Sn(NO3)4

Sb(NO3)3

Te

INO3

Xe(NO3)2

CsNO3

Ba(NO3)2

Hf(NO3)4, HfO(NO3)2

Ta

W(NO3)6

ReO3NO3

Os(NO3)2

Ir3O(NO3)10

Pt(NO3)2, Pt(NO3)4

HAu(NO3)4

Hg2(NO3)2, Hg(NO3)2

TlNO3, Tl(NO3)3

Pb(NO3)2

Bi(NO3)3, BiO(NO3)

Po(NO3)2, Po(NO3)4

At

Rn

FrNO3

Ra(NO3)2

Rf

Db

Sg

Bh

Hs

Mt

Ds

Rg

Cn

Nh

Fl

Mc

Lv

Ts

Og

↓

La(NO3)3

Ce(NO3)3, Ce(NO3)4

Pr(NO3)3

Nd(NO3)3

Pm(NO3)2, Pm(NO3)3

Sm(NO3)3

Eu(NO3)3

Gd(NO3)3

Tb(NO3)3

Dy(NO3)3

Ho(NO3)3

Er(NO3)3

Tm(NO3)3

Yb(NO3)3

Lu(NO3)3

Ac(NO3)3

Th(NO3)4

PaO(NO3)3

U(NO3)4, UO2(NO3)2

Np(NO3)4

Pu(NO3)4, PuO2(NO3)2

Am(NO3)3

Cm(NO3)3

Bk(NO3)3

Cf(NO3)3

Es

Fm

Md

No

Lr