Glycerin

Glycerol hay glyxerol, glycerin, glyxerin là một alcohol đa chức, gồm 3 nhóm -OH gắn vào gốc hydrocarbon C₃H₅ (công thức hóa học là C₃H₅(OH)₃ hay C₃H₈O₃).

Glycerol
Glycerol
Danh pháp IUPAC	propan-1,2,3-triol
Tên khác	glycerin glycerine propantriol
Nhận dạng
Số CAS	56-81-5
PubChem	753
DrugBank	DB04077
KEGG	D00028
ChEBI	17522
ChEMBL	692
Mã ATC	A06AG04,A06AX01 (WHO) , QA16QA03
Ảnh Jmol-3D	ảnh
SMILES	đầy đủ C(C(CO)O)O
InChI	đầy đủ 1/C3H8O3/c4-1-3(6)2-5/h3-6H,1-2H2
UNII	PDC6A3C0OX
Thuộc tính
Bề ngoài	chất lỏng không màu hygroscopic
Mùi	không mùi
Khối lượng riêng	1,261 g/cm³
Điểm nóng chảy	17,8 °C (290,9 K; 64,0 °F)
Điểm sôi	290 °C (563 K; 554 °F)
Chiết suất (nD)	1,4746
Độ nhớt	1,412 Pa·s[1]
Các nguy hiểm
MSDS	JT Baker
NFPA 704	1 1 0
Điểm bắt lửa	160 °C (320 °F) (cốc kín) 176 °C (349 °F) (cốc hở)
Trừ khi có ghi chú khác, dữ liệu được cung cấp cho các vật liệu trong trạng thái tiêu chuẩn của chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). Y kiểm chứng (cái gì YN ?) Tham khảo hộp thông tin

Glycerol là một thành phần quan trọng tạo nên chất béo, thuốc nổ nitroglycerin...

Nó có một số tính chất của một polyol như phản ứng với Cu(OH)₂ tạo ra dung dịch xanh trong suốt. Đây cũng là phản ứng đặc trưng để nhận biết alcohol đa chức có 2 nhóm -OH trở lên gắn liền kề nhau. Lipid có thể chuyển hóa thành glycerin thông qua dịch mật và enzym lipase.

Tính chất hóa học

Phản ứng với kim loại kiềm

Như các alcohol khác, glycerol phản ứng với kim loại kiềm, tạo thành glycerat tương ứng và giải phóng hydro:

${\displaystyle {\ce {C3H5(OH)3 + 3Na -> C3H5(ONa)3 + 3/2H2}}}$

Phản ứng với đồng(II) hydroxide

Glycerol hòa tan được đồng(II) hydroxide, tạo thành phức đồng(II) glycerat ở dạng màu xanh lam trong suốt.

${\displaystyle {\ce {2C3H8O3 + Cu(OH)2 -> [C3H5(OH)2O]2Cu + 2H2O}}}$

Phản ứng cháy

Oxy hóa hoàn toàn glycerol bằng cách đốt cháy với oxy, thu được anhydride carbonic và nước:

${\displaystyle {\ce {2C3H8O3 + 7O2 ->[{t°}] 6CO2 + 8H2O}}}$

Phản ứng với acid nitric

Thông thường, glycerol khi phản ứng với acid nitric sẽ bị thế các nhóm hydroxy, tạo thành nitroglycerin (glyceryl trinitrat):

${\displaystyle {\ce {C3H5(OH)3 + 3HO-NO2 -> C3H5(ONO2)3 + 3H2O}}}$

Tuy nhiên nó cũng có thể bị oxy hóa bởi acid nitric (hoặc một số tác nhân khác) tạo thành acid glyceric (acid α,β-dihydroxypropionic):^[2]

${\displaystyle {\ce {HOCH2-CHOH-CH2OH -> HOCH2-CHOH-COOH}}}$

Điều chế

Glycerol là sản phẩm phụ của quá trình xà phòng hóa các triglyceride:

${\displaystyle {\ce {C3H5(OOCR)3 ->[{NaOH}][{t°}] C3H5(OH)3}}}$

Tham khảo

1. “Viscosity of Glycerol and its Aqueous Solutions”. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2011.
2. Ngô, Thị Thuận; Đặng, Như Tại (2023). “Chương 12: Axit cacboxylic. Dẫn xuất của axit cacboxylic. Dẫn xuất của axit cacbonic. Axit sunfonic và dẫn xuất”. Hóa học Hữu cơ - tập hai. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. tr. 149. ISBN 978-604-0-37519-3.