![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Paracetamol-skeletal.svg/langvi-640px-Paracetamol-skeletal.svg.png&w=640&q=50)
Ngộ độc paracetamol
ngộ độc do dùng quá liều paracetamol / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ngộ độc paracetamol, còn được gọi là ngộ độc acetaminophen, là tình trạng dùng quá liều thuốc paracetamol (acetaminophen).[2] Hầu hết bệnh nhân có ít triệu chứng hoặc có triệu chứng không đặc hiệu trong 24 giờ đầu sau khi dùng quá liều thuốc này. Các triệu chứng này có thể bao gồm cảm giác mệt mỏi, đau bụng hoặc buồn nôn. Triệu chứng biến mất trong vài ngày, sau đó mới bắt đầu xuất hiện vàng da nhẹ, rối loạn đông máu và thậm chí là gây lú lẫn do bệnh não gan, nguyên nhân của tất cả các triệu chứng trên là suy gan. Các biến chứng khác có thể bao gồm suy thận, viêm tụy, hạ đường huyết và nhiễm acid lactic. Nếu không tử vong, bệnh nhân có xu hướng hồi phục hoàn toàn trong một vài tuần.[3][4] Nếu không điều trị, tử vong do nhiễm độc có thể xảy ra trong khoảng ngày 4 đến ngày 18 từ lúc uống quá liều.[5]
Ngộ độc paracetamol | |
---|---|
Tên khác | ngộ độc paracetamol, ngộ độc acetaminophen, quá liều paracetamol, quá liều acetaminophen |
![]() | |
Paracetamol | |
Khoa/Ngành | Độc chất học |
Triệu chứng | Sớm: Triệu chứng không đặc hiệu, cảm thấy mệt mỏi, đau bụng, buồn nôn Muộn: Vàng da, rối loạn đông máu, bệnh não gan |
Biến chứng | Suy gan, suy thận, viêm tụy, hạ đường huyết, nhiễm acid lactic. |
Khởi phát | Sau 24 giờ (gây độc)[1] |
Nguyên nhân | Paracetamol (acetaminophen) > 7 g[2][1] |
Yếu tố nguy cơ | Nghiện rượu, suy dinh dưỡng, một vài thuốc gây độc cho gan[1] |
Phương pháp chẩn đoán | Xét nghiệm nồng độ paracetamol trong máu theo các giai đoạn[1] |
Chẩn đoán phân biệt | Nghiện rượu, viêm gan virus, viêm dạ dày ruột[1] |
Điều trị | Than hoạt tính, acetylcystein, ghép gan[1] |
Tiên lượng | Tử vong ~0.1%[1] |
Dịch tễ | >100,000 mỗi năm (tại Hoa Kỳ)[1] |
Ngộ độc paracetamol có thể do sơ ý uống quá liều hoặc là cố ý để thực hiện hành vi tự sát. Các yếu tố nguy cơ gây ngộ độc bao gồm nghiện rượu, suy dinh dưỡng và dùng một số loại thuốc gây độc cho gan.[1] Tổn thương gan không phải do bản thân paracetamol mà do một trong các chất chuyển hóa là N-acetyl-p-benzoquinone imin (NAPQI).[6] NAPQI làm giảm glutathione của gan và gây tổn hại trực tiếp đến các tế bào trong gan.[7] Chẩn đoán dựa trên nồng độ paracetamol trong máu vào những thời điểm cụ thể sau khi dùng thuốc.[1] Các giá trị này thường được vẽ trên biểu đồ Rumack-Matthew để xác định mức độ ngộ độc.[1]
Có thể dùng than hoạt tính để điều trị ngộ độc nếu người đó đến cơ sở y tế ngay sau khi dùng quá liều.[1] Không khuyến cáo gây nôn.[6] Nếu bệnh nhân uống paracetamol với liều có thể gây độc, nên dùng thuốc giải độc acetylcystein.[1] Thuốc thường được dùng trong ít nhất 24 giờ.[6] Trong giai đoạn phục hồi, bệnh nhân có thể cần được chăm sóc sức khỏe tâm thần.[1] Có thể sẽ phải ghép gan nếu tổn thương gan nghiêm trọng. Nhu cầu cấy ghép dựa trên toan hóa máu, tăng lactat máu, rối loạn quá trình đông máu hoặc bệnh não gan nghiêm trọng. Nếu được điều trị sớm, suy gan rất hiếm khi xảy ra.[6] Khoảng 0,1% trường hợp ngộ độc dẫn đến tử vong.[1]
Ngộ độc paracetamol lần đầu được mô tả vào những năm 1960.[6] Tỷ lệ ngộ độc khác nhau đáng kể giữa các khu vực trên thế giới.[8] Tại Hoa Kỳ, hơn 100 000 ca ngộ độc paracetamol xảy ra mỗi năm.[1] Ở Vương quốc Anh, đây là loại thuốc có số lượng bệnh nhân sử dụng quá liều lớn nhất.[7] Trẻ nhỏ là đối tượng hay bị ngộ độc.[1] Tại Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, paracetamol là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy gan cấp.[9][1]