Haumea
hành tinh lùn trong Hệ mặt trời / From Wikipedia, the free encyclopedia
Haumea, định danh hành tinh vi hình là (136108) Haumea (biểu tượng: ),[20] là một hành tinh lùn đã biết có vị trí nằm ở bên ngoài quỹ đạo của Sao Hải Vương.[21] Nó được phát hiện năm 2004 bởi một nhóm do Mike Brown dẫn đầu tại Đài thiên văn Palomar, Mĩ, và được phát hiện một cách độc lập vào năm 2005 bởi một nhóm do José Luis Ortiz Moreno dẫn đầu tại đài thiên văn Sierra Nevada, Tây Ban Nha. Vào ngày 17 tháng 9 năm 2008, nó được đặt tên theo Haumea, nữ thần sinh sản Hawaii, với kì vọng của Liên đoàn Thiên văn Quốc tế (IAU) rằng nó sẽ được chứng minh là một hành tinh lùn. Có khả năng nó là thiên thể ngoài Sao Hải Vương đã biết lớn thứ ba, sau Eris và Sao Diêm Vương.
Hình ảnh chụp Haumea ngoài không gian | |
Khám phá | |
---|---|
Khám phá bởi |
|
Ngày phát hiện |
|
Tên định danh | |
(136108) Haumea | |
Phiên âm | /haʊˈmeɪ.ə, |
Đặt tên theo | Haumea |
Tên định danh thay thế | 2003 EL61 |
| |
Tính từ | Haumean[7] |
Đặc trưng quỹ đạo[8] | |
Kỷ nguyên 31 tháng 5 năm 2020 (JD 2459000.5) | |
Ngày precovery sớm nhất | 22 tháng 3 năm 1955 |
Điểm viễn nhật | 51,598 AU (7,7190 Tm) |
Điểm cận nhật | 34,767 AU (5,2011 Tm) |
43,182 AU (6,4599 Tm) | |
Độ lệch tâm | 0,19489 |
283,77 năm (103.647 ngày) | |
Tốc độ vũ trụ cấp 1 trung bình | 4,531 km/s |
217,774° | |
Độ nghiêng quỹ đạo | 28,214° |
122,163° | |
238,778° | |
Vệ tinh đã biết | 2 vành đai |
Đặc trưng vật lý | |
Kích thước | |
Bán kính trung bình | |
≈ 8,14×106 km2 (best fit)[9][11] | |
Thể tích | ≈ 1,98×109 km3 (best fit)[9][12] |
Khối lượng | (4,006±0040)×1021 kg[13] 0,00066 Trái Đất |
Mật độ trung bình | |
≈ 0.402 m/s2 (trung bình) | |
Tốc độ vũ trụ cấp 2 xích đạo | ≈ 0.809 km/s (trung bình) |
3,915341±0,000005 h[14] | |
0,163141667 d (3,9154 h)[8] | |
Suất phản chiếu hình học | |
Nhiệt độ | < 50 K[15] |
Kiểu phổ | |
17,3 (xung đối)[18][19] | |
0,2 [8] |
Trọng lượng của Haumea bằng khoảng một phần ba của Sao Diêm Vương, và 1/1400 của Trái Đất. Mặc dù không được quan sát một cách trực tiếp nhưng những tính toán từ phổ ánh sáng của nó cho thấy Haumea có dạng elipxoit Jacobi (hình dạng mà nếu nó là hành tinh lùn thì sẽ có hình dạng như thế), với chiều dài gấp đôi chiều rộng. Mặc dù vậy, trọng lực của nó vẫn đủ để duy trì cân bằng thủy tĩnh, phù hợp với tiêu chuẩn của hành tinh lùn. Hình dáng thuôn dài, cùng với tốc độ quay nhanh bất thường, mật độ lớn và độ phản xạ lớn (bề mặt cấu tạo bởi băng kết tinh) có thể là kết quả của một vụ va chạm lớn, mà Haumea là phần lớn nhất của rất nhiều mảnh vỡ bao gồm nhiều thiên thể bên ngoài Sao Hải Vương lớn cũng như hai vệ tinh đã biết của nó, Hiʻiaka và Namaka.