Chiến tranh Ả Rập-Đông La Mã
chiến tranh thế kỷ 7 đến 11 / From Wikipedia, the free encyclopedia
Chiến tranh Ả Rập-Đông La Mã là một loạt các cuộc xung đột giữa các người Ả Rập Hồi giáo và Đế quốc Đông La Mã, kéo dài từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ thứ 11. Cuộc chiến bắt đầu vào thế kỷ thứ 7 khi các Khalip nhà Rashidun và Omeyyad phát động các chiến dịch bành trướng và tiếp diễn dưới các triều đại kế tục dưới hình thức của một cuộc chiến tranh biên giới trường kỳ.
Chiến tranh Ả Rập-Đông La Mã | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Một phần của Những cuộc xâm lược của người Hồi Giáo | |||||||||
Lửa Hy Lạp là loại vũ khí được sử dụng bởi Hải quân Đông La Mã trong cuộc chiến chống lại Ả Rập.
Bản đồ các cuộc xung đột giữa Ả Rập và Đế quốc Đông La Mã | |||||||||
| |||||||||
Tham chiến | |||||||||
Đế quốc Đông La Mã[1] Ghassanid[2] Mardaite Lãnh địa Armenia Đế quốc Bulgaria Vương quốc Ý Các Thành bang Ý |
Nhà Rashidun Nhà Umayyad Nhà Abbas Aghlabids Tiểu vương quốc Sicilia Tiểu vương quốc Bari Tiểu vương quốc Crete Hamdanid xứ Aleppo Nhà Fatima Mirdasid xứ Aleppo | ||||||||
Chỉ huy và lãnh đạo | |||||||||
Heraclius Theodore Trithyrius † Gregorius Quý tộc † Konstans II Konstantinos IV Justinianos II Leontios Heraclius Constantinus V Leon V người Armenia Michael Lachanodrakon Tatzates Nikephoros I Theophilos Manuel người Armenia Niketas Ooryphas Himerios Ioannes Kourkouas Bardas Phokas Già Nikephoros II Phokas Leon Phokas Trẻ Ioannes I Tzimiskes Michael Bourtzes Basileios II Nikephoros Ouranos Georgios Maniakes |
Ja'far ibn Abī Tālib † Khalid ibn al-Walid Khalip Abu Bakr Khalip Umar Abu Ubaidah ibn al-Jarrah 'Amr ibn al-'As Yazid ibn Abu Sufyan Abdullah ibn Saad Muawiyah I Yazid I Muhammad ibn Marwan Maslamah ibn Abd al-Malik Abdallah al-Battal Mu'awiyah ibn Hisham Harun al-Rashid Abd al-Malik ibn Salih Al-Ma'mun Al-Mu'tasim Asad ibn al-Furat † Abbas ibn al-Fadl Khafaga ibn Sufyan Ibrahim II của Ifriqiya Leo xứ Tripoli † Umar al-Aqta † Sayf al-Dawla al-Aziz Billah Manjutakin |
Sự xuất hiện của người Ả Rập vào những năm 30 của thế kỷ thứ 7 đã kiến Đế quốc Đông La Mã nhanh chóng đánh mất các tỉnh phía nam như Ai Cập hay Syria vào tay Đế quốc Ả Rập. Trong khoảng 50 năm tiếp đó, các Khalip Hồi giáo đã nhiều lần phát động các chiến dịch quy mô lớn vào sâu nội địa Tiểu Á, 2 lần áp sát kinh đô La Mã Constantinopolis, đánh chiếm khu vực Bắc Phi thuộc Tunisia ngày nay. Năm 718, sau khi cuộc vây hãm thành Constantinopolis lần thứ 2 thất bại, người Ả Rập buộc phải kết thúc các cuộc tấn công. Lúc này dãy núi Taurus ở vành đai phía đông của Tiểu Á đã trở thành biên giới chung của hai bên, được củng cố rất nhiều và phần lớn không có người ở. Dưới triều Abbas, quan hệ song phương đã có xu hướng cải thiện, hai bên trao đổi sứ giả, song vẫn tồn tại mâu thuẫn. Các cuộc tập kích của các lãnh chúa Hồi giáo địa phương hay thậm chí dưới sự hậu thuẫn của triều đình nhà Abbas vào lãnh thổ Đông La Mã diễn ra gần như hàng năm. Tình trạng giằng co này còn kéo dài tới tận thế kỷ thứ 10.
Vào thế kỷ đầu tiên, người Đông La Mã thường ở thế thủ. Họ tránh xung đột trực diện với người Ả Rập, sẵn sàng rút lui về các pháo đài phòng thủ vững chắc. Chỉ sau năm 740, người Đông La Mã mới phát động phản kích nhằm dành lại những vùng đất đã mất. Để đáp trả, vương triều Abbas thường xuyên thực hiện các cuộc tấn công quy mô lớn và tàn khốc vào vùng Tiểu Á. Cục diện thay đổi cùng với sự suy tàn của vương triều Abbas và sự trỗi dậy mạnh mẽ của Đế quốc Đông La Mã dưới triều đại Macedonia. Trong khoảng thời gian năm mươi năm kể từ 920 cho tới 976, người Đông La Mã cuối cùng đã phá vỡ hàng phòng thủ của người Hồi giáo và khôi phục quyền kiểm soát đối với miền bắc Syria và Đại Armenia. Khoảng thời gian 100 năm cuối cùng của cuộc chiến tranh Ả Rập – Đông La Mã bị chi phối bởi các cuộc xung đột biên giới với nhà Fatima ở Syria. Tuy vậy biên giới giữa hai nước vẫn không có quá nhiều biến đổi cho tới khi người Thổ Seljuk bành trướng vào Anatolia, mở ra kỷ nguyên Thập Tự Chinh.
Toàn bộ biển Địa Trung Hải trở thành chiến trường kể từ sau năm 650. Người Ả Rập thực hiện các cuộc đột kích và phản công nhằm vào các hòn đảo và các khu định cư miền duyên hải. Trong thời kỳ đỉnh cao vào thế kỷ 9 và đầu thế kỷ 10, người Ả Rập chinh phục các đảo Crete, Malta và Sicilia. Hạm đội của họ thậm chí còn tung hoành tại vùng biển ven bờ miền nam nước Pháp và Dalmatia, hay thậm chí là cả tại vùng ngoại ô của thành Constantinopolis.