Chiến dịch Barvenkovo–Lozovaya
Hoạt động quân sự lớn của Liên Xô và Đức Quốc xã tại sườn phía Nam mặt trận Xô-Đức / From Wikipedia, the free encyclopedia
Chiến dịch Barvenkovo–Lozovaya (Lozova) (được Thống chế Đức Wilhelm Bodewin Gustav Keitel gọi là Trận Kharkov lần thứ hai[10]) là một hoạt động quân sự lớn của quân đội Liên Xô và quân đội Đức Quốc xã tại sườn phía Nam mặt trận Xô-Đức, chiến trường chính của chiến dịch là khu vực tam giác Barvenkovo-Vovchansk-Krasnograd ở phía Đông Kharkov, trên khu vực nằm giữa hai con sông Bắc Donets và Oskol. Dựa vào ưu thế tương đối về binh lực tại khu vực mặt trận Tây Nam, Phương diện quân Tây Nam đã đệ trình kế hoạch chiến dịch từ cuối tháng 2 năm 1942 với ý đồ chiếm lại Kharkov bằng hai đòn vu hồi từ phía Bắc và phía Nam. Kế hoạch này bị Bộ Tổng tham mưu quân đội Liên Xô phản đối vì khi tính toán tại thì thấy không được bảo đảm về nhân lực và vật chất. Tuy nhiên, I. V. Stalin lại ủng hộ kế hoạch này và lệnh cho Bộ Tổng tham mưu phải tuân thủ do Tư lệnh Phương diện quân Tây Nam S. K. Timoshenko cam đoan sẽ thành công.[11]
Chiến dịch Barvenkovo-Lozovaya | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Một phần của Chiến tranh Xô-Đức trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Giai đoạn mở đầu của Chiến dịch Blau | |||||||
Tình huống mặt trận và địa điểm của Chiến dịch Barvenkovo-Lozovaya | |||||||
| |||||||
Tham chiến | |||||||
Slovakia | Liên Xô | ||||||
Chỉ huy và lãnh đạo | |||||||
Fedor von Bock Paul von Kleist Friedrich Paulus Maximilian von Weichs |
S. K. Timoshenko R. Ya. Malinovsky N. S. Khrushchyov I. Kh. Bagramian | ||||||
Lực lượng | |||||||
350.000 quân 1.000 xe tăng và pháo tự hành 1.500 máy bay[1] |
765,300 quân[2] 1.176 xe tăng 300 pháo tự hành[3] 700 máy bay[4] | ||||||
Thương vong và tổn thất | |||||||
Nguồn Nga:[5] 90.000 chết và bị thương 540 xe tăng 1.500 pháo và súng cối 200 máy bay Nguồn Hoa Kỳ:[6] 20.000 thương vong Nguồn Đức (từ 10-31 tháng 5): 5.048 chết, 22.127 bị thương, 2.269 mất tích[7], cùng với khoảng 3000 thương vong của quân Rumani, tổng cộng là khoảng 32.000 thương vong |
Nguồn Nga 193.213 chết và bị bắt[8] 86.727 bị thương 652 xe tăng 3.278 pháo, súng cối.[5] Nguồn Hoa Kỳ 277.000 thương vong, bao gồm 170,958 bị giết, mất tích hoặc bị bắt 106,232 bị thương[9] 3.278 pháo, cối, 57.626 ngựa chiến. |
Khởi đầu ngày 12 tháng 5, sau ba ngày tấn công, bốn tập đoàn quân bộ binh và hai quân đoàn xe tăng Liên Xô đã tiến công đến cách phía Bắc và phía Nam Kharkov khoảng 40 đến 60 km. Ngày 14 tháng 5, Cụm tập đoàn quân Nam (Đức) bắt đầu giai đoạn đệm của Chiến dịch Blau với mục đích chiếm một số bàn đạp chuẩn bị cho cuộc tổng tấn công lớn vào mùa hè tại phía Nam mặt trận Xô-Đức. Sự cố tình trì hoãn việc dừng chiến dịch khi hậu cứ các cánh quân tấn công bị uy hiếp của nguyên soái S. K. Timoshenko đã khiến Phương diện quân Tây Nam (Liên Xô) đã phải trả giá đắt. Hai tập đoàn quân và hai quân đoàn xe tăng bị bốn tập đoàn quân Đức và Tập đoàn quân 2 Hungary bao vây tiêu diệt và bị bắt làm tù binh. Hai tập đoàn quân và hai quân đoàn xe tăng khác bị thiệt hại nặng. Phương diện quân Tây Nam và Phương diện quân Nam (Liên Xô) phải rút lui về sông Oskol. Một tháng sau, với binh lực lên đến 102 sư đoàn, Cụm tập đoàn quân Nam (Đức) được tăng cường Tập đoàn quân xe tăng 4 từ Cụm tập đoàn quân Trung tâm tiếp tục tấn công, đánh chiếm tuyến đường sắt bên hữu ngạn sông Đông, chiếm một loạt các vị trí quan trọng trên bờ Tây sông Đông và mở các chiến dịch Braunschweig tấn công trực diện vào Stalingrad, chiến dịch Edelweiss tràn vào Bắc Kavkaz.[12]
Thất bại của quân đội Liên Xô trong Chiến dịch Barvenkovo–Lozovaya vô hình trung đã tạo đà cho quân Đức phát huy thế mạnh các lực lượng tăng - thiết giáp của họ còn đang sung sức để hoàn thành bước đầu Kế hoạch Xanh, bổ đôi mặt trận của Liên Xô, tiến ra sông Volga và tràn đến Bắc Kavkaz, uy hiếp vùng dầu mỏ Baku - Grozny cực kỳ quan trọng đối với Liên Xô. Sau thất bại này, Nguyên soái S. K. Timoshenko phải rời khỏi vị trí tư lệnh Phương diện quân Tây Nam và chỉ còn vài lần được cử ra mặt trận với tư cách đại diện của Đại bản doanh. Kết quả tai hại của chiến dịch này còn làm cho Bộ Tổng tư lệnh quân đội Liên Xô phải đưa đến Phương diện quân Tây Nam một phần lực lượng dự bị mà khó khăn lắm, họ mới dành dụm được trong mùa đông 1941-1942. Tất cả cũng chỉ đủ để cứu vãn cho bốn tập đoàn quân còn lại của Phương diện quân này khỏi bị hợp vây và lập được trận tuyến phòng ngự mới trên tả ngạn sông Đông.[12]