rejon osidentałe de l'Eoropa From Wikipedia, the free encyclopedia
L'Eoropa osidentałe[1] ła ze prinsipalmente un conceto sòcio-pułìtego conià e doparà inte el ndar de ła Guera freda: sta espresion ła identìfega inte el particułare i Paezi eoropei del primo mondo, e ła difarensa in confronto a l'Eoropa orientałe el ga un caràtaro prinsipalmente econòmego, pułìtego e rełijozo pì che zeogràfego; ste definision łe ze parò sojete a mudamenti stòreghi.
| Sorte | Rejon zeogràfega  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Parte de | Eoropa | ||||
| |||||
| Formà da | |||||
|
| |||||
Uncó el tèrmeno Eoropa osidentałe el ga manco a che védar co ła zeografia e pì co l'economia. El conceto el ze anca comunemente asocià co ła democrasia libarałe, el capitałismo e anca co l'Union eoropea. La major parte dei paezi de ła rejon i spartise ła cultura osidentałe e racuanti i ga lighi pułìteghi e econòmeghi col Nord e el Sud Amèrica e co l'Oseània. Par de pì, ła Scandinàvia, inte el Nord Eoropa, ła vien comunemente asociada a ła socialdemocrasia e ła resta neutrałe inte el ndar de łe dèspute internasionałi.
Inte l'alternativa, Eoropa osidentałe ła ze anca na subrejon zeogràfega de l'Eoropa che ła ze oncora pì strenzente de cuanto dito sora e, cofà definio da łe Nasion Unie, ła detien drento i seventi Stati
Durante el finiri de ła seconda guera mondiałe, el futuro de l'intiera Eoropa el zera stato decidesto dagli Liai inte el ndar de ła Confarensa de Jalta, col Primo Ministro del Regno Unio Winston Churchill, el Presidente dei USA Franklin Delano Roosevelt, e el ditator de l'Union Soviètega Josif Stalin. L'Eoropa post-bèłega ła s gavaria da spartir in do sfere prinsipałi: el bloco osidentałe, prinsipalmente soto l'influensa dei Stati Unii, e el bloco orientałe (comunista-soviètego), domenà da l'URSS. Col scumìsio de ła Guera Freda, l'Eoropa ła ze stada dividesta da ła Cortina de fero, na lìnea che ła corea da Trieste finmente al Mar del Nord e che ła separava łe do àree de influensa. Racuanti paezi i zera ufisalmente neutrałi (Movimento dei No-Lineai), ma sti cuà i zera clasifegai dipendendo drio dei sistemi pułìteghi e econòmeghi.
L'Eoropa Orientałe ła zera conponesta da tuti i paezi ocupai dal ezèrsito de l'Union Soviètega da ła libarasion da l'ocupasion todesca o dai rezimi fascisti. A sti cuò ła ghe ze sta unia ła Repùblega Democràtega Todesca (RDT), che ła raprezentava łe zone de ocupasion soviètega de ła Zermània. Par órdene de Stałln, in tuti sti paezi i zera stai istituii rezimi comunisti che, siben che formalmente indipendenti, i zera inte ła realtà limitai forte inte l'autonomia. ła Jugoslàvia e l'Albania, paezi comunisti che i zera indipendenti da l'URSS, i fea parte par convension anca al bloco orientałe.
L'Eoropa osidentałe ła zera conponesta dai paezi libarai dagli Liai ocidentałi (USA, Cànada, Regno Unio etc.) da l'ocupasion todesca, dai paezi libaradori co in pì l'Itàlia (na ex-Potensa de l'Ase che ła se zera rendesta e ła zera stada ocupada dai Lieai) e ła Repùblega Federałe Todesca, formada da łe tre zone de ocupasion ingleze, franseze e statunitense.
Chełi altri Paezi che i se ghea unio a ła NATO, a l'UE o a l'EFTA i zera divegnesti de sevente parte de l'Eoropa osidentałe.
Cuazi tuti i paezi de l'Eoropa osidentałe i ghea asistensa econòmega dai Stati Unii, drio el Pian Marshall.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg){kind=small}
