Turklar

Turklar — xalq. Turkiyaning asosiy aholisi (50 mln kishi). Umumiy soni 53,3 mln kishi (1990-yillar oʻrtalari). Turk tilida soʻzlashadi. Dindorlari — sunniy musulmonlar. Turklar antropologik jihatdan janubiy yevropeoid irqning Oʻrta dengiz guruhiga mansub. Etnik jihatdan Turklar 2 asosiy qism: X — XIII asrlarda saljuqiylar va moʻgʻullar istilosi davrida Oʻrta Osiyo va Erondan Kichik Osiyoga koʻchib kelgan koʻchmanchi turk chorvador qabilalari (asosan, oʻgʻuzlar va turkmanlar) va mahalliy (Kichik osiyolik) aholidan tarkib topgan. Turklarning bir qismi (uzlar va bijanaklar) Bolqon yarim oroli orqali Kichik Osiyoga kirib kelgan.

Turklar Türkler
Umumiy aholi soni
70 - 75 million (dunyo aholisining tahminan 1.05% foizi)
Katta aholiga ega mintaqalar
Turkiya 58,000,000-61.400.000 [1][2]  Germaniya 2,800,000-3.500.000 [3][4]  Iroq ca. 500,000-3.000.000 [5]  Suriya lesser than 190,000-750.000 [6]  Bolgariya 750,000-1.000.000 [7][8][9]  Fransiya 500,000 [10][11]  Buyuk Britaniya 500,000 [12]  AQSh 500,000 [13][14]  Niderlandiya 400,000 [15][16][17]  Eron 400,000 [18]  Shimoliy Kipr 260,000 [19][20]  Avstriya 250,000 [21][22]  Belgiya 200,000 [23][24]  Avstraliya 150,000 [25][26]  Gretsiya 130,000 [27][28][29]  Saudiya Arabistoni 120,000 [30]  Shveysariya 100,000 [31]  Rossiya 100,000 [32]  Makedoniya Respublikasi 80,000 [33]  Daniya 70,000 [34][35]  Shvetsiya 70,000 [36][37]  Ozarbayjon 50,000 [38]  Kanada 50,000 [39][40]  Ruminiya 44,500 [41]  Misr 40,000 [42]  Isroil 20,000 [43]  Kosovo 20,000 [44]  Norvegiya 15,000 [45]  Italiya 14,500 [46]  Yaponiya 10,000 [47]
Tillar
Turkcha
Dinlar
aksariyat Islom
Qarindosh etnik guruhlar
boshqa turkiy xalqlar

Turklar mahalliy aholi (yunon, arman, gruzin va hokazo) bilan aralashib, ularning bir qismini oʻziga singdirib oldi, ularning xoʻjaligi va madaniyatining juda koʻp belgilarini oʻzlashtirdi. Etnogenezida, shuningdek, arab, kurd, janubiy slavyan, rumin, alban va boshqa elementlar ham qatnashgan. XIV— XVI asrlarda Turklar Bolqon yarim oroli va Kiprni egallaganlar. Turk xalqi taxminan XV asrda tarkib topdi. Turklar tarkibida yarim koʻchmanchi etnografik guruhlar: yuruklar, turkmanlar, taxtajlar, abdallar va hokazo bor. Yarim koʻchmanchilar oʻtroqlashib, Turklar tarkibiga singib bormoqda. Hozirgi Turklarning koʻpchiligi (65%) qishloq xoʻjaligida (dehqonchilik va chorvachilik), milliondan ziyodi sanoatda band.

Turklar — Kichik Osiyo yarim orolida yashaydigan turkiy millat. Turklarning asosiy qismi Turkiya hududida istiqomat qiladi, shuningdek Olmoniya (2.8 mil3.5 million kishi), Bolgariya (750 ming-1 milion kishi, Niderlandiya (400 ming kishi), Farangiston (500 ming kishi), Maqduna (110 ming), Yunoniston (100 ming), Kipr (280.000) singari oʻlkalarda yashayotgan turklarni uchratish mumkin.

Anʼanviy turk qahvası

Tili

Turk tili (turkcha) Oltoy tillar oilasining Turkiy tillar boʻlimi Oʻgʻuz guruhiga mansubdir. Zamonaviy Turk tili Gagauz tiliga juda yaqindir. Bazʼi qismlari Ozarbaidjoncha, Turkmanchaga ham oʻxshaydi. Turkchaning Arab imlosidagi, Lotin imlosidagi yozuvlarini uchratish mumkin. Mustaqillikdan soʻng hukumat Arab imlosidandan Lotin alifbosiga oʻtishga qaror berdi va hozirgi kunga kelib toʻliq lotinlashtirilgan.

Din

Arablar kelguniga qadar Turklar Tangritanlik dinlariga sigʻinar edilar. Milodiy 8-asrlardan boshlab turklar Islom dinini qabul qila boshladilar. Ayni paytda Turklar, Islom dinining Sunniylik mazhabidadir.

Manbalar

1. Central Intelligence Agency. „The World Factbook; Turkey“. 2009-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul. (Wayback Machine saytida 2009-05-13 sanasida arxivlangan)
2. Helen Chapin Metz, ed. Turkey: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1995. Turks
3. France24. „New generation of Turks eyes brighter future in Germany“. 2009-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 18-fevral.
4. Deutsche Welle. „German Interior Minister Pledges to Improve Turkish Integration“. Qaraldi: 2009-yil 18-fevral.
5. Bill Park. Turkey's Policy Towards Northern Iraq. Taylor & Francis, 2005 — 36-bet. ISBN 9780415382977.
6. http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3580.htm
7. Karpat, Kemal. Studies on Ottoman Social and Political History. Greenwood Publishing Group, 2002 — 6-bet. ISBN 9789004121010.
8. Gulcan, Nilgun. „Population of Turkish Diaspora“ (2006-yil 16-aprel).
9. Diplomatic Observer. „HISTORY IS WRITTEN BY DIFFERENCES; DIFFERENCES MAKE HISTORY“. 2009-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 17-iyul. (Wayback Machine saytida 2009-04-26 sanasida arxivlangan)
10. Hunter, Shireen. Islam, Europe's Second Religion: The New Social, Cultural, and Political Landscape. Greenwood Publishing Group, 2002 — 6-bet. ISBN 978-0275976088.
11. Todays ZAMAN. „Ankara Continues to Criticize Genocide Bill“. Qaraldi: 2008-yil 18-dekabr.
12. Federation of Turkish Associations UK. „BRIEF HISTORY OF THE FEDERATION OF TURKISH ASSOCIATIONS IN UK“. 2009-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 19-dekabr. (Wayback Machine saytida 2009-12-09 sanasida arxivlangan)
13. Encyclopedia of Cleveland History. „Immigration and Ethnicity: Turks“. 2016-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.
14. TURKISH SOCIETY OF ROCHESTER, NEW YORK. „About Turkish Society of Rochester“. 2008-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 19-dekabr. (Wayback Machine saytida 2008-10-19 sanasida arxivlangan)
15. CBS StatLine. „Population by origin and generation, 1 January“. Qaraldi: 2008-yil 16-iyul.
16. Netherlands Info Services. „Dutch Queen Tells Turkey "First Steps Taken" On EU Membership Road“. 2009-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 16-dekabr. (Wayback Machine saytida 2009-01-13 sanasida arxivlangan)
17. Dutch News. „Dutch Turks swindled, AFM to investigate“. Qaraldi: 2008-yil 16-dekabr.
18. Global Security. „Iranian Ethnic Groups“. Qaraldi: 2008-yil 9-oktyabr.
19. Nusfus Ayimi. „The press statement of Prime Minister Ferdi Sabit Soyer on the tentative results of 2006 population and housing census (5-may 2006-yil)“. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.
20. Association of Turkish Cypriots Abroad. „ATCA news: National census held on 01/05/06 records a population of 264,172“. 2008-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.
21. Großer Türkenanteil in Österreich, 2009-01-13da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2009-03-13
22. Guardian. „Austria is not a racist country“. Qaraldi: 2008-yil 18-dekabr.
23. King Baudouin Foundation. „Belgian-Turks A Bridge or a Breach between Turkey and the European Union?“. 2008-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 26-dekabr. ( at Archive-It saytida 2008-06-26 sanasida arxivlangan)
24. King Baudouin Foundation. „Turkish communities and the EU“. 2009-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 26-dekabr. ( at Archive-It saytida 2009-02-25 sanasida arxivlangan)
25. Sydney Morning Herald. „Old foes, new friends“. Qaraldi: 2008-yil 26-dekabr.
26. Turkish Embassy AU. „Turkish National Day“. 2009-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 26-dekabr. (Wayback Machine saytida 2009-02-25 sanasida arxivlangan)
27. European Free Aliance. „The Ignored Minorites in Greece: WESTERN THRACE TURKS and MACEDONIANS“. Qaraldi: 2008-yil 18-dekabr.
28. The Human Rights Watch. „Turks Of Western Thrace“. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.
29. Greek — Turkish minorities, 2009-10-25da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2009-10-25 {{citation}}: no-break space character in |title= at position 6 (yordam)
30. Gerald Robbins. Fostering an Islamic Reformation (Wayback Machine saytida 2008-10-21 sanasida arxivlangan). American Outlook, Spring 2002 issue.
31. The Federal Authorities of the Swiss Confederation. „Bilateral relations between Switzerland and Turkey“. Qaraldi: 2008-yil 16-dekabr.
32. Centre For Russian Studies. „2002 Nationality report“. 2007-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul. (Wayback Machine saytida 2007-09-30 sanasida arxivlangan)
33. Central Intelligence Agency. „The World Factbook; Macedonia“. 2008-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul. (Wayback Machine saytida 2008-09-21 sanasida arxivlangan)
34. StatBank Denmark. „Danmarks Statistik“. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.
35. DR Online. „Tyrkisk afstand fra Islamisk Trossamfund“. Qaraldi: 2009-yil 8-fevral.
36. ZAMAN. „Erdoğan’s visit to Stockholm and Turkish-Swedish relations“. 2008-yil 4-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul. (Wayback Machine saytida 2008-04-04 sanasida arxivlangan)
37. Murat, Sedat „Immigrant Turks and their socio-economic structure in European countries“. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi (2000). 2008-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul. (Wayback Machine saytida 2008-06-26 sanasida arxivlangan)
38. The Statistical Committee of the Republic Of Azerbaijan. „Population by ethnic groups (based on population census)“. 2007-yil 20-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.
39. Canada's National Statistical Agency. „Statistics Canada“. 2018-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul. (Wayback Machine saytida 2018-12-25 sanasida arxivlangan)
40. Turkish Canadian Relations, 2010-02-04da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2009-03-13
41. Central Intelligence Agency. „The World Factbook; Romania“. 2008-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul. (Wayback Machine saytida 2008-09-21 sanasida arxivlangan)
42. Joshua Project - Ethnic People Groups of Afghanistan
43. Mirora Translation & Consultancy Co.. „'The fifth most spoken language of the world' Turkish“. Press-reliz. 3-oktyabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlandi.
44. „Kosovo in figures 2005“. Statistical Office of Kosovo. Provisional Institutions of Self Government (2005). 2008-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul. (Wayback Machine saytida 2008-03-09 sanasida arxivlangan)
45. Statistics Norway; Statistik sentralbyra. „Population by Norwegian/foreign citizenship and immigrant populations country background (2008)“. Qaraldi: 2008-yil 9-iyul.^{[sayt ishlamaydi]}
46. Statistiche Demografiche ISTAT. „Resident Population by sex and citizenship (Middle-East Europe)“. 2009-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 25-fevral. (Wayback Machine saytida 2009-03-02 sanasida arxivlangan)
47. „Japonya Türk Toplumu (Turkish Community of Japan)“ (Turkish). Embassy of Turkey in Japan. 2008-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 11-iyun. (Wayback Machine saytida 2008-05-06 sanasida arxivlangan)

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.