From Wikipedia, the free encyclopedia
Pashtu tili, afgʻon tili, pashtu — eroniy tillarning sharqiy guruhiga mansub tillardan biri; Afgʻonistondagi ikki rasmiy tildan (dariy tili bilan birga) biri. Afgʻonistonning Qandahor, Jalolobod, Gʻazna, Xost, Farax viloyatlari va Kobul shahrida, Pokistonning Vaziriston, Balujiston va boshqa hududlarida, Peshovar shahrida tarqalgan. Soʻzlashuvchilarning umumiy soni 25 mln. kishidan ortiq boʻlib, ularning uchdan ikki qismi Pokistonda yashaydi. Koʻp sonli hududiy va qabilaviy lahjalar asosan 2 guruhni tashkil etadi: sharqiy yoki peshovar-jalolobod lahjasi va gʻarbiy yoki qandahor lahjasi; shuningdek, janubiy lahja ham (Afgʻonistonning Paktiya viloyati) farqlanadi. Pashtu tilida undoshlar 30 ta; boshqa eroniy tillardan farqlanuvchi undosh tovushlarga ega; urgʻu dinamik xususiyatli, urgʻularning oʻzgaruvchanligiga qarab soʻzlarning maʼnolari farqlanadi; grammatik qurilishi uchun otlarning flektivligi kuchlidir.
Pashtu tili | |
---|---|
Milliy nomi | پښتو |
Mamlakatlar | Afgʻoniston |
Soʻzlashuvchilarning umumiy soni | 39 000 000 |
Turkumlanishi | |
Til oilasi |
|
Alifbosi | Arab alifbosi va Arab tili yozuvi |
Til kodlari | |
ISO 639-1 | ps[1] |
ISO 639-2 | pus[1] |
ISO 639-3 | pus[1] |
Adabiy pashtu tili 2 lahjali asosga ega boʻlib, Afgʻonistonda oʻziga nisbatan qadimiyroq va boyroq yozma anʼanalarga ega boʻlgan dariy tili bilan yonma-yon qoʻllanish sharoitida rivojlanmoqda. Adabiy pashtu tili avval nisbatan kam meʼyorlangan va rasmiy hujjatlar doirasida, ijtimoiy-siyosiy amaliyotda kam qoʻllangan, lekin uning qoʻllanish doirasi tobora kengayib bormoqda: tilni meʼyorlashtirish choralari koʻrilmoqda, izohli va ikki tilli lugʻatlar, soʻz va grammatik shakllarni meʼyoriy qoʻllashga doir maxsus ishlar chop etilmoqda, terminologiya shakllantirilmoqda va boshqalar. Pashtu tili arab-fors yozuvidan unga pashtu tiliga xos boʻlgan tovushlarni ifodalovchi harflarni qoʻshish yoʻli bilan foydalanadi. Dastlabki yozma manbalari XVI asrga taalluqli.
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.