Peter Thiel

Peter Andreas Thiel (talaffuzi: Piter Til; 1967-yil 11-oktyabr, Frankfurt) – nemis asli amerikalik tadbirkor, investor va fond menejeri. Maks Levchin bilan birgalikda PayPal toʻlov tizimiga asos solgan va uning bosh direktori boʻlgan^[3][4][5][6].

Peter Thiel
Peter Thiel
Tavalludi	11-oktyabr 1967-yil (1967-10-11) (57 yosh) Frankfurt, Germaniya[1]
Fuqaroligi	Yangi Zelandiya[2], Germaniya va AQSh

2000-2010-yillarda soʻl investitsiya bilan shugʻullanuvchi va taxminan 700 million dollarlik aktivlarga ega boʻlgan Clarium Capital^[en] hedge-fondining prezidenti, Founders Fund^[en] boshqaruvchi hamkori, 2005-yilda Ken Howery^[en] va Luc Nozek bilan birgalikda asos solgan million dollarlik venchur kapital fondi hammuassisi va Mithril Capital Management investitsiya qoʻmitasi raisi^[7][8]. Thiel Facebookning birinchi tashqi investori boʻldi, 2004-yilda uning 10,2% aksiyalarini 500 ming dollarga sotib oldi. 2016-yildan boshlab kompaniyaning direktorlar kengashi aʼzosi. 2011-yilda 1,5 milliard dollar boyligi bilan Forbes 400 roʻyxatida 293-oʻrinni egalladi^[9]. San-Fransisko shahrida yashaydi^[10].

Hayoti

1967-yil 11-oktyabrida Germaniyaning Frankfurtmayn shahrida nemislar oilasida tugʻilgan. Yoshligida ota-onasi bilan Amerika Qoʻshma Shtatlarining Kaliforniya shtatidagi Foster City^[en] shahriga koʻchib oʻtdi^[11]. Oʻsmirlik chogʻida AQSh shaxmat ustasi^[en] meʼyorini bajarib, mamlakatning 21 yoshgacha boʻlgan eng yaxshi oʻyinchilaridan biriga aylandi.

Stenford universitetida 20-asr falsafasini oʻrgangan, 1989-yilda falsafa boʻyicha bakalavr darajasini olgan va 1992-yilda Stenford huquq boʻlimida huquq fanlari doktori boʻlgan.

Kasbiy va biznes faoliyati davomida tanishgan koʻplab sobiq Stenford talabalari tomonidan hamkorlikka taklif qilindi. Jumladan universitet doʻstlari Keith Rabois^[en], David O. Sacks^[en] va Reed Hoffman bilan PayPalda ishlagan, keyinchalik PayPal mafiyasi deb nomlanuvchi norasmiy tadbirkorlar hamjamiyatining bir qismiga aylangan. Stenfordda Rene Jirard bilan ham uchrashdi, uning „mimetik istak「 nazariyasi unga taʼsir qildi.

Thiel Qoʻshma Shtatlar oʻn birinchi sud apellyatsiya sudi sudyasi James Larry Edmondson^[en] yordamchisi boʻlgan. 1993-yildan 1996-yilgacha Credit Suisseʼda treyder boʻlib, derivativ bozorlarda ishlagan^[12]. 1996-yilda Thiel Capital Management fondiga asos solgan.

Biznesi

1998-yilda Maks Levchin bilan birgalikda PayPal onlayn toʻlov tizimiga asos soldi. Tez orada Elon Muskning shunga oʻxshash X.com tizimi bilan birlashdi. PayPal 2002-yil 15-fevralda birjaga chiqdi. eBay tomonidan oʻsha yili 1,5 milliard dollarga sotib olindi^[13]. PayPal savdosi vaqtida Thiel 3,7% ulushga ega boʻlib, oʻsha paytda taxminan 55 million dollarga teng edi^[14].

PayPal sotuvidan soʻng, Thiel darhol global soʻl strategiyani amalga oshiruvchi Clarium Capital^[en] global makro hedge-fondini ishga tushirdi. 2005-yili Clarium ikki savdo jurnali: MarHedge^[en] va Absolute Return^[en] tomonidan yilning global makrofondi deb topildi. Thielning investitsiyaga boʻlgan yondashuvi Steve Drobnyning kitobidagi bobning mavzusi boʻldi. Thiel 2003-yilda dollarning zaiflashishiga muvaffaqiyatli pul tikdi va 2005-yilda dollar va energiya tiklanishiga katta foyda keltirdi. 2009-yilda boshlangan sezilarli yoʻqotishlardan soʻng, Clarium 2008-yildagi 7 milliard dollardan 2011-yilda taxminan 350 million dollarga tushdi^[15].

2004-yilda, 2007-2010-yillardagi inqirozdan ancha oldin, Thiel bu haqda umumiy maʼnoda gapirdi. Uning taʼkidlashicha, 2000-yildagi dot-com pufakchasi asosan moliya sektoriga koʻchib oʻtgan. Xususan, General Electric va Wal-Martning zaifligi haqida gapirdi. Shu bilan birga, koʻchmas mulk bozoridagi qabariq haqida gapirdi. Misol uchun, 2004-yilda Manxettendagi Marta Styuartning kottejini 7 million dollarga sotib olishdan bosh tortganini eʼlon qildi^[16].

2004-yil avgust oyida Facebook biznes hamkoriga aylandi va unga 500 ming dollar sarmoya kiritdi. Buning evaziga kompaniyaning 10,2 foizini va direktorlar kengashi aʼzoligini oldi. Bu Facebookga birinchi tashqi sarmoya edi^[17][18].

The Facebook Effect^[en] kitobida Devid Kirkpatrik Thielning ijtimoiy tarmoqqa qanday investor boʻlganligi haqida hikoya qiladi: Napster va Plaxo^[en] sobiq xodimi, Facebook prezidenti boʻlib ishlagan Shon Parker investorlarni qidirayotgan edi. Kompaniya uchun va LinkedIn bosh direktori Reid Xoffmanning tavsiyasiga koʻra (u Facebook va LinkedIn oʻrtasidagi potentsial manfaatlar toʻqnashuvi tufayli yetakchi investor boʻlishdan bosh tortgan) Thielga havola qilingan. Thiel Parker va Mark Tsukerberg (oʻsha paytda Garvard talabasi) bilan uchrashdi. Thiel ulushlar evaziga urugʻlik bosqichini boshqarishga rozi boʻldi. Ushbu turda Hoffman va Mark Pinkus ham ishtirok etishdi. Dastlab, agar 2004-yil oxirigacha uning foydalanuvchilari soni 1,5 millionga yetsa, investitsiyalar Facebook kapitaliga kiritilishi kerak edi. Garchi Facebook bu maqsaddan biroz ortda qolgan boʻlsa-da, Thiel sarmoyani oʻz kapitaliga aylantirishga rozi boʻldi^[19].

Kengash aʼzosi sifatida Thiel kundalik qarorlar qabul qilishda ishtirok etmadi^[20]. Sarah Lacy^[en] soʻzlariga koʻra, Tilning dastlabki yillarda Zuckerbergga maslahatlar bergan.

2010-yil sentabrida Thiel internet isteʼmol sektoridagi oʻsish potentsialiga shubha bildirar ekan, boshqa internet kompaniyalariga nisbatan Facebook (oʻsha paytda 30 milliard dollarga baholangan) nisbatan past baholanganligini taʼkidladi^[21]. 2012-yilning may oyida Facebook bozor kapitallashuvi taxminan 100 milliard dollarni tashkil etgan holda birjaga chiqdi. Bunda Thiel 638 million dollarlik aksiyalarni sotdi^[22]. 2012-yil avgustida, blokirovka muddati tugagandan soʻng, Thiel oʻzining deyarli barcha ulushini har bir aksiya uchun 19,27 dan 20,69 dollargacha boʻlgan narxlarda 395,8 million dollarga sotdi. Hammasi boʻlib, Facebook aksiyalarini 1 milliard dollardan ortiq sotgan^[22]. Endi 5 million aksiyaga va direktorlar kengashidagi oʻringa ega^[23].

2022-yil 7-fevralda Til aksiyadorlarning navbatdagi yigʻilishida Meta direktorlar kengashiga nomzodi qoʻyilmasligini maʼlum qildi. Shunday qilib, tadbirkor 17 yil ishlagan Facebook boshqaruv kengashini tark etdi^[24].

2003-yilda Til Markaziy razvedka boshqarmasining In-Q-Tel venchur fondi tomonidan moliyalashtirilgan Palantir kompaniyasiga asos soldi^[25]. 2014-yilda, loyiha boshida, Ethereum blockchain asosida markazlashmagan onlayn xizmatlar yaratish uchun platformaga 100 ming dollar sarmoya kiritdi^[26].

2019-yilda Bilderberg konferentsiyasida ishtirok etdi^[27].

Talabalik yillari, „Stenford Review「 libertar gazetasiga asos solgan, siyosiy toʻgʻrilik bilan kampusda mashhur boʻlgan. 2010-yillardan boshlab The Stanford Review universitetning asosiy konservativ libertar gazetasi hisoblanadi.

The PayPal Wars^[en] kitobiga koʻra, Thiel PayPalning missiyalaridan biri sifatida rivojlanayotgan mamlakatlardagi odamlarni pul qadrsizlanishidan ozod qilish, ularga pul mablagʻlarini qatʼiy valyutalarda ifodalangan global elektron hisoblarga olib chiqish imkonini berishni maqsad qilgandi.

2010-yillarda Hulk Hogan va boshqa yulduzlar tomonidan mashhur shaxslar haqidagi shaxsiy maʼlumotlarni nashr etadigan Gawker internet-blogiga qarshi sud jarayonlarini moliyalashtirdi. 2016-yilda sud nashrni 140 million dollar toʻlashga hukm qildi, bu esa OAVni bankrotlik yoqasiga olib keldi. Keyingi sud bu miqdorni biroz qisqartirdi, ammo blog 2016-yil avgustida bankrot deb eʼlon qilindi^[28]. Ushbu harakatga tadbirkorning gomoseksualligi haqida 2007-yilda nashr etilgan maqola sabab boʻldi. Thielning soʻzlariga koʻra, bu daʼvolarni moliyalashtirish uning eng katta xayriya ishlaridan biridir^[29].

Piter Til Qoʻshma Shtatlardagi zamonaviy oliy taʼlim tizimining tanqidchisi. Uning fikricha, universitetdagi taʼlim haddan tashqari baholanadi va klassik pufakni ifodalaydi. Uning jamgʻarmasi hisob-kitoblariga koʻra, „Amerika universitetlarining 70% dan 80% gacha taʼlimga investitsiyalar ijobiy taʼsir koʻrsatmaydi「^[30].

Shaxsiy hayoti

Thiel geyligini yashirmaydi. 2017-yil oktyabr oyida Vena shahrida sherigi Mett Danzeisenga turmushga chiqdi^[31][32].