Ozarbayjon xalqining Milliy najot kuni

Ozarbayjon xalqining Milliy najot kuni — Ozarbayjon Respublikasida rasmiy bayramlardan biri hisoblanadi. Bayram 1997-yil 15-iyunda eʼlon qilingan^[1]. 1997-yildan beri nishonlanib kelinayotgan bayramga 1998-yildan davlat maqomi berilgan^[2].

Bu atamaning boshqa maʼnolari ham mavjud. Qarang: Ozarbayjon xalqining Milliy najot kuni.

Ozarbayjon xalqining Milliy najot kuni
Nishonlovchilar	Ozarbayjon
Sana	15-iyun 1993

Umumiy maʼlumot

Ozarbayjon mustaqilligini ikkinchi marta saqlab qolish, Ozarbayjon mustaqilligini saqlab qolish, mamlakat hududiy yaxlitligini tiklash, Togʻli Qorabogʻ mojarosini milliy manfaatlardan kelib chiqib hal etish, aholi xavfsizligini taʼminlash va nihoyat, Ozarbayjonni parchalanishdan qutqarish eng muhim vazifalardan edi.

Ichki va tashqi siyosatdagi muvaffaqiyatsizliklar mamlakatimiz mustaqilligini koʻrmagan kuchlarni faollashib, Ozarbayjonga turli siyosiy va iqtisodiy bosimlarni kuchaytirishga undadi.

Ozarbayjonning turli hududlarida separatistik kuchlar faollashdi, fuqarolar urushi xavfi yuzaga keldi. Ozarbayjondagi shunday ogʻir vaziyatda aholining koʻpchiligi mustaqilligimizga tahdid soluvchi xavfdan qutulish yoʻli sifatida dunyoga mashhur siyosatchi Haydar Aliyevning hokimiyat tepasiga qaytishini koʻrdi.

1993-yilda xalq talabi bilan hokimiyatga qaytgan Haydar Aliyev oldiga mustaqil Ozarbayjonni jahon xaritasidan oʻchib ketish xavfidan, istalgan vaqtda mamlakatda yuzaga kelishi mumkin boʻlgan fuqarolar urushidan qutqarishdek masʼuliyatli va tarixiy vazifa turardi. Mamlakatni bu ahvoldan faqat boy siyosiy, iqtisodiy va boshqaruv tajribasiga ega daho Haydar Aliyevgina qutqara olishini xalqimiz yaxshi bilardi. Zero, umummilliy yetakchining koʻp yillik siyosiy tajribasi, boshqaruv mahorati, oʻz vataniga boʻlgan chuqur mehr-muhabbati uning bu vazifani sharaf bilan uddalay olishiga hech kim shubha qilmasdi^[3].

Ulugʻ yoʻlboshchi Haydar Aliyev oʻzining barcha imkoniyatlarini safarbar etdi va tez orada mamlakatdagi tanazzulni toʻxtatdi va taraqqiyotga erishdi. Mamlakatda mavjud muammolar bosqichma-bosqich hal qilindi, iqtisodiy va siyosiy barqarorlik taʼminlandi va shu orqali iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish, mamlakatimizning xalqaro maydondagi nufuzini oshirish, Ozarbayjon haqidagi haqiqatni butun dunyoga yetkazish va hokazo. Bu yoʻnalishlarda aniq dastur va loyihalar ishlab chiqish boshlandi.

Voqealarning qisqacha tarixi

1993-yil boshidan buyon mamlakatda faoliyat yuritayotgan ayrim qurolli guruhlarning beparvo harakatlari, Ozarbayjondagi birodarlar qirgʻini va fuqarolar urushi, ayrim hududlardagi separatizm va boʻlginchilik tendentsiyalari Ozarbayjonning davlat sifatida mavjudligiga barham berish rejasini toʻliq amalga oshirdi^[4]. Mustaqillikka erishganiga ikki yil boʻlganiga qaramay, mamlakat haligacha qoʻzgʻolon toʻlqinidan oʻzini tiklay olgani yoʻq. 1993-yil 4-iyun kuni Ganjadagi polkovnik Surat Huseynov qoʻl ostidagi harbiy qismning hukumatga boʻysunmasligi mamlakatni toʻliq tartibsizlikka olib keldi. Hukumatning vaziyatni oʻz nazoratiga olishga shoshilgan qadamlari vaziyatni yaxshilay olmadi. Aksincha, Ganjaga ketayotgan hukumat vakillari garovga olindi.

Isyonchi harbiy boʻlinma rahbariyati avval bosh vazir va parlament spikeri, keyin esa prezident isteʼfosini talab qildi. Vaziyat nazoratdan chiqib ketmoqda, atrofdagi tumanlar boshliqlari majburan almashtirilmoqda, Surat Huseynov qoʻzgʻoloni Ganja chegarasidan oshib, Bokugacha yetib bordi. Oʻlganlar va yaradorlar bor edi. Shu bilan birga, davlatni vayronagarchilikdan qutqarish maqsadida mamlakat rahbariyati Naxichevan Oliy Majlisi raisi Haydar Aliyevni Bokuga taklif qilishga qaror qildi.

Surat Huseynov bilan muzokaralar oʻtkazish uchun Ganjaga ketgan Milliy yetakchi joʻnab Haydar Aliyev Bokuga qaytgach, Milliy Majlis yigʻilishida Ganja voqealari haqida maʼlumot berdi. Shu tariqa, 15-iyun kuni isteʼfoga chiqqan Iso Gʻambar oʻrniga Haydar Aliyev Milliy Majlis spikeri etib saylandi.

Keyinroq deputatlar taqvimga 15-iyunni Ozarbayjonning Najot kuni sifatida kiritishni taklif qilishdi va Milliy Majlis bu taklifni maʼqulladi. Oʻshandan beri Haydar Aliyevning hokimiyatga qaytishi Milliy najot kuni sifatida nishonlanadi. Mana bir necha yildirki, odamlar bu kunni Haydar Aliyev qabrini ziyorat qilib, nishonlaydilar.

Adabiyotlar

• Heydər Əliyev. Müstəqilliyimiz əbədidir/Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, M.F. Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası; layihənin rəh. Ə. M. Qarayev; red.: K. M. Tahirov, G. C. Səfərəliyeva.

II kitab: Çoxcildliyin X-XXVIII cildlərinin köməkçi göstəricisi : qeydlər, şəxsi və coğrafi adlar göstəriciləri. — Bakı : Adiloğlu, 2010. — 510 s.

• Mədəniyyətimizin və mədəni incilərimizin hamisi: Heydər Əliyev Fondunun və Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunun prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı, Azərbaycanın Birinci xanımı Mehriban Əliyevanın mədəniyyət sahəsində fəaliyyəti: dövri mətbuat materialları əsasında tərtib edilmişdir: 1995-2007 / tərt., elmi red. S. Y. Məmmədəliyeva. — Bakı: Çinar-Çap, 2011. — 424 s.

• Andriyanov, Viktor İvanoviç (www.elibrary.az^{[sayt ishlamaydi]}). Heydər Əliyev: [rus dilindən tərc.] / V. İ. Andriyanov, H. F. Mirələmov; tərc. red. İ. Rüstəmov. — Bakı : Nurlan, 2008. — 559 s.

• Cəfərov, Nizami Qulu oğlu (www.elibrary.az^{[sayt ishlamaydi]}).Ədəbiyyatın müstəqilliyindən müstəqilliyin ədəbiyyatına / N. Q. Cəfərov; elmi red. N. Ə. Həsənzadə; red. D. O. Osmanlı; Azərbaycan Atatürk Mərkəzi. — Bakı : Elm və təhsil, 2016. — 348 s.

• Mamedov, Magerram Farman oglu (www.elibrary.az^{[sayt ishlamaydi]}). III Respublika: model i strategiya natsionalnogo razvitiya / M. F. Mamedov; nauch. red.: S. M. Gandilov, N. Mamedov; per. na rus. R. Babaeva. — Baku : AFpoligrAF, 2017. — 192 s.

• Səmədov, Abutalıb Qənbər oğlu www.elibrary.az^{[sayt ishlamaydi]}

Azərbaycanın qurtuluş tarixi / A. Q. Səmədov, A. İsayev; elmi red. Ə. Həsənov; ön sözün müəl. A. A. Qasımov. II cild : Gəncə faciəsi. — Bakı: Tural-Ə NPM, 2002. — 340 s.

• Səmədov, Abutalıb Qənbər oğlu (www.elibrary.az) Azərbaycanın qurtuluş tarixi / A. Q. Səmədov; elmi red. Ə. M. Həsənov.

III cild: Xəyanət. — Bakı : Tural-Ə NPM, 2002. — 456,[8] s.

• Müstəqillik yollarında : Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin 25 illiyinə həsr edilmiş məqalələr toplusu / Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası; red. heyəti: R. Ə. Mehdiyev [et al.]; məsul red. İ. Ə. Həbibbəyli. — Bakı : Şərq-Qərb, 2016. — 628 s.

• Heydər Əliyev akademik yaddaşda / R. Ə. Mehdiyev, A. A. Əlizadə, A. M. Paşayev [et al.]; tərt. Ş. Cəlilli; elmi red. R. Ə. Mehdiyev. — İstanbul : İMAKOFSET, 2019. — 359 s.

Manbalar

1. „Azərbaycan Respublikasının bayram günləri“. 18-oktabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2015-yil.
2. „Elmi İnnovasiyalar Mərkəzində Milli Qurtuluş günü qeyd edildi“. 7-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2015-yil.
3. „Professor Cəbi BƏHRAMOV: “QURTULUŞ GÜNÜ mənim üçün vətənimin – Azərbaycanın xilası deməkdir”“. 5-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2015-yil.
4. Qurtuluş Günü-Müasir Azərbaycanın inkişafının başlandığı tarix

Havolalar

• Heydər Əliyevin Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri seçildiyi 1993-cü il 15-iyun tarixli iclasda çıxışı (Wayback Machine saytida 5-mart 2016-yil sanasida arxivlangan) Andoza:Vebarxiv
• Azərbaycan Respublikası Prezidentinin növbədənkənar seçkilərinin keçirilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MİLLİ MƏCLİSİNİN QƏRARI^{[sayt ishlamaydi]}