Xorvatiya — Fransiya munosabatlari
From Wikipedia, the free encyclopedia
Xorvatiya va Fransiya oʻrtasidagi tashqi, diplomatik, iqtisodiy va siyosiy munosabatlar umumiy tarix, intellektual rivojlanish (Iliriya harakati), diniy oʻxshashlik (Rim katolikligi), tildagi umumiylik (xorvatlarning taxminan 10 % fransuz[1] gaplashadi) bilan bogʻlangan[2][3] va minglab yillarga borib taqaladigan qarindoshlik rishtalari kiradi.
Xorvatiya |
Fransiya |
Diplomatik vakolatxona | |
Xorvatiya elchixonasi Parijda. | Fransiya elchixonasi Zagrebda. |
Elchixona | |
Xorvatiyaning Fransiyadagi elchisi Filip Vučak | Fransiyaning Xorvatiyadagi elchisi Corinne Meunier. |
Oʻzaro munosabatlar norasmiy ravishda Karoling Uygʻonish davrida 800-900-yillarda fransuz Benediktin rohiblari oʻrtasidagi diniy faoliyat va Xorvatiyada monastirlar qurilishi bilan boshlangan. Xorvatiyada fransuz tilida soʻzlash XIV asrda salib yurishlarining tarqalishi va XV asrda fransuz diniy marosimlarda xorvatcha matnlardan foydalanish bilan kuzatilishi mumkin. Xorvatiya elitasining koʻpchiligi XV asr oxirida fransuz Sorbonnasida oʻqigan va Fransiyaning siyosiy manzarasiga oʻnlab yillar davomida taʼsir qilgan[4]. Keyingi ikki asrda Xorvatiya elitasi sud va fransuz madaniy va ilmiy (xorvat tilida franchezarie[4] deb yuritiladi) hayotida faol ishtirok etgan[4]. 1789-yilgi fransuz inqilobi davrida maʼrifatchilik gʻoyalari Xorvatiya boʻylab tez tarqaldi. XIX asr boshlarida Xorvatiyaning katta qismi Napoleon Bonapartning birinchi Fransiya imperiyasi davrida Fransiyaning avtonom davlatiga aylangan. Bu Xorvatiya hududlarida fransuz madaniy tarqalishini yaratdi va ikki mamlakat oʻrtasidagi aloqani mustahkamladi[4]. Fransiyada Xorvatiya madaniyatining madaniy tarqalishi Illyrianism sifatida tanilgan[4]. Yugoslaviya parchalanganidan soʻng, Xorvatiya-Fransiya munosabatlari eng yuqori choʻqqisiga chiqdi, chunki fransuz ziyolilar jamoasi Xorvatiyani oʻz kitoblari va xaritalarida qayd etib, uni mustaqil davlat ekanligiga dunyoni ishontirdi[4][5][6].
Fransiya va Xorvatiya harbiy va siyosiy ittifoqchilar boʻlib, ikkalasi ham Yevropa Ittifoqi, Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT), Shimoliy Atlantika Shartnomasi Tashkiloti (NATO), Jahon Savdo Tashkiloti (JST) aʼzolaridir. Ikkala davlat ham milliy rang sifatida futbolda chiziqli qizil — oq — koʻk uch xildagi rangni tanlagan. Xorvatiya Fransiyaning 10- yirik savdo hamkoridir[3]. Xorvatiyaliklar fransuz mehnat bozoriga toʻliq kirib borishgan[3]. Ikki mamlakat oʻrtasidagi zamonaviy munosabatlar hamkorlikka asoslangan[3], diplomatik jihatdan gullab-yashnagan va iqtisodiy jihatdan juda ijobiydir. Fransiyaning Xorvatiyada (Zagrebda, Dubrovnikda va Splitda) uchta turli vakolatxonalari bor va Xorvatiyaning Fransiyada (Parij va Tuluzada) vakolatxonasi bor[7][8]. Fransua Olland ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlarni „aʼlo“ deb taʼriflagan[9], Zoran Milanovich ularning umumiy qadriyatlarini „abadiy birga“ deb taʼkidlab oʻtgan[10].