Xolesistit
From Wikipedia, the free encyclopedia
Xoletsistit — bu oʻt pufagining yalligʻlanishi. Simptomlari orasida qorinni oʻng yuqori sohasida ogʻriqlar, oʻng yelkadagi ogʻriqlar, koʻngil aynishi, qusish va vaqti-vaqti bilan isitma bor[1]. Koʻpincha oʻt pufagi xurujlari oʻtkir xoletsistitdan oldin sodir boʻladi[1]. Ogʻriq xoletsistitda odatdagi oʻt pufagi xurujiga qaraganda uzoqroq davom etadi[1]. Oʻtkir xoletsistitning asoratlari orasida oʻt pufagidagi tosh pankreatit, umumiy oʻt yoʻllarida toshlar yoki umumiy oʻt yoʻllarining yalligʻlanishi kiradi[1].
Xoletsistit | |
---|---|
Belgilari | Yuqori o'ng tomonda kuchli qorin og'rig'i, ko'ngil aynishi, qusish, isitma[1] |
Davomiyligi | Qisqa muddatli yoki uzoq muddatli[2] |
Sabablari | O't pufagidagi toshlar, og'ir kasallik[1][3] |
Davolash | Oʻt pufagini olib tashlash operatsiyasi, o't pufagini drenajlash[4][5] |
Oʻtkir xoletsistitning 90% dan koʻprogʻi oʻt pufagidagi tosh bilan kista kanalining tiqilib qolishi natijasida yuzaga keladi[1]. Oʻt pufagida tosh paydo boʻlishining xavf omillari orasida homiladorlikda ichilgan tabletkalari, homiladorlik, nasliy oʻt pufagida tosh kasalligi boʻlganda, semirish, diabet, jigar kasalligi yoki tez vazn yoʻqotish kiradi[6]. Oʻtkir xoletsistit vaskulit yoki kimyoterapiya natijasida yoki jiddiy travma yoki kuyishdan tiklanish paytida yuzaga keladi[7]. Simptomlar va laboratoriya tekshiruvlari asosida xoletsistitga shubha qilish mumkin[5]. Tashxisni tasdiqlash uchun qorin boʻshligʻini ultratovush tekshiruvi qoʻllaniladi[5]. Rivojlangan mamlakatlardagi kattalarning 10-15 foizida oʻt pufagida toshlar borligi aniqlangan[5]. Ayollarda toshlar erkaklarnikiga qaraganda tez-tez uchraydi va ular 40 yoshdan keyin paydo boʻla boshlaydi. Baʼzi etnik guruhlar koʻproq taʼsir qiladi; masalan, Amerika hindularining 48 foizida oʻt pufagida tosh bor. Toshli barcha odamlarning 1-4 foizida har yili oʻt pufagi ogʻrigʻi bor[5]. Agar davolanmasa, jigar ogʻriqlari bilan ogʻrigan odamlarning taxminan 20% oʻtkir xoletsistit rivojlanadi[5]. Oʻt pufagi olib tashlanganidan keyin natijalar odatda yaxshi boʻladi[6]. Davolash kechiktirilsa surunkali xoletsistit paydo boʻlishi mumkin[2]. Bu soʻz yunoncha, xoletsis — „oʻt pufagi“ va -itis „yalligʻlanish“ degan maʼnoni anglatadi[8].