Pax Britannica
From Wikipedia, the free encyclopedia
Pax Britannica (lotincha "Britaniya tinchligi", Pax Romanadan keyin modellashtirilgan) Buyuk Kuchlar oʻrtasidagi nisbiy tinchlik davri boʻlib, bu davrda Britaniya imperiyasi global gegemon kuchga aylandi va " global politsiya" rolini bajardi.[1][2]
1815-1914-yillar oraligʻida, Britaniyaning "imperiya asri" deb atalgan davr[3][4] davomida 10,000,000 kvadrat mil (26,000,000 km2) hudud va taxminan 400 million kishi Britaniya imperiyasi tarkibiga kirdi.[5] Napoleon Fransiyasi ustidan qozonilgan gʻalabadan soʻng inglizlarning asosiy raqibi Markaziy Osiyo masalasida Rossiya boʻlib qoldi.[6] Rossiya Bolqonda oʻz ta'sirini kengaytirishga harakat qilganda, inglizlar va fransuzlar Qrim urushida (1853-1856) uni magʻlub etib, Usmonli imperiyasini himoya qildilar.
Buyuk Britaniyaning Qirollik dengiz floti asosiy dengiz savdo yoʻllarining koʻpchiligini nazorat qildi va shubhasiz eng yirik dengiz kuchiga ega boʻldi. Oʻz mustamlakalari ustidan rasmiy nazorat bilan bir qatorda, Buyuk Britaniyaning jahon savdosidagi ustun mavqei uning Osiyo, Shimoliy Amerika, Okeaniya va Afrika kabi koʻplab mintaqalarga kirishni samarali nazorat qilishini ta'minladi. Inglizlar, shuningdek, boshqa mustamlaka imperiyalarini dahshatga solgan holda, Qoʻshma Shtatlarga Amerikadagi iqtisodiy hukmronligini qoʻllab-quvvatlovchi Monro doktrinasida yordam berishdi. Britaniya savdogarlari, yuk tashuvchilari va bankirlari boshqa imperiyalarnikiga nisbatan shunchalik katta ustunlikka ega ediki, uning mustamlakalaridan tashqari u norasmiy imperiyaga ham ega edi.[7][8][9]