From Wikipedia, the free encyclopedia
Homiladorlikdagi intragepatik xolestaz, shuningdek, akusherlik xolestazi, homiladorlik xolestazi, homiladorlik sariqligi va prurigo gravidarum sifatida ham tanilgan homiladorlik davrida xolestaz yuzaga kelishi bilan kechadigan tibbiy holat[1]. Odatda qichishish bilan kechadi va ona va chaqaloq uchun asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin[2].
| Homiladorlik davridagi jigar ichi xolestazi | |
|---|---|
 | |
| Jigar xolestazining mikroskopda ko'rinishi | |
| Mutaxassislik | Gepatologiya Ginekologiya |
| Sabablari | Aniq emas |
| Tashxis usullari | Qon biokimyoviy tahlili |
Qichishish homiladorlikning keng tarqalgan alomati boʻlib, ayollarning taxminan 23 foizida uchraydi[3]. Koʻpincha qichishish terining oʻzgarishi, ayniqsa qorin boʻshligʻining oʻzgarishi natijasida yuzaga keladigan kichik bezovtalik holatidir. Biroq, qichishish homiladorlik xolestazining alomati boʻlishi mumkin boʻlgan holatlar ham mavjud. Qichishish odatda qoʻl kaftlarida va oyoq tagida sezilsa ham, tananing har qanday joyida paydo boʻlishi mumkin.
Homiladorlik xolestazi odatda homiladorlikning uchinchi trimestrida sodir boʻladi, ammo homiladorlikning istalgan vaqtida boshlanishi ham mumkin.
Ushbu kasallikka chalingan ayollarning aksariyati uchinchi trimestrda (shu bilan birga u yetti haftada paydo boʻlishi mumkin) toshmasiz qichishish bilan birga keladi. Odatda, qichishish qoʻllarning kaftlari va oyoq tagida boʻladi, lekin tananing boshqa sohalarida ham boʻlishi mumkin.
Homiladorlik xolestazining oʻziga xos belgilariga quyidagi alomatlar kiradi[4]:
Keng tarqalgan belgilari:
Kam tarqalgan belgilari:
Homiladorlik xolestazi bilan ogʻriganlarning hammasida ham yuqoridagi belgilar uchramasligi mumkin.
Homiladorlik intragepatik xolestazining sabablari hali ham toʻliq aniqlanmagan, ammo genetik oʻzgarishlar[5][6], gormonlar va atrof-muhitning kombinatsiyasi tufayli yuzaga keladi deb taxmin qilinadi[7]. Gormonlar, atrof-muhit va genetik omillar bu holatga hissa qoʻshishi mumkin[8].
Estrogenlar, xususan, estradiol-17β-D-glyukuronid kabi glyukuronidlar gepatotsitlar tomonidan oʻt kislotasi soʻrilishini kamaytirish orqali hayvonlarda oʻtkazilgan tadqiqotlarda xolestazni keltirib chiqarishi koʻrsatilgan[10].
Homiladorlikning uchinchi trimestrida progesteron bilan davolash homiladorlik xolestazi rivojlanishi bilan bogʻliqligi aniqlangan va progesteron metabolitlari darajasi, xususan, sulfatlangan progesteron [11] homiladorlik xolestazi bilan ogʻrigan bemorlarda bu bilan kasallanmagan ayollarga qaraganda yuqori, bu homiladorlik xolestazida progesteron estrogenga qaraganda muhimroq rol oʻynashi mumkinligini koʻrsatadi[12].
Oilalarda homiladorlik xolestazi holatlarining klasterlanishi, uning tezligining geografik oʻzgarishi va keyingi homiladorliklarning 45-70% da bu holatning takrorlanishi kasallikning genetik komponentini koʻrsatadi[8]. Homiladorlik xolestazi holatlarida fosfatidilxolinning safroga sekretsiyasini nazorat qiluvchi gepatotsellyulyar transport oqsili ABCB4 (MDR3) dagi genetik mutatsiyalar aniqlangan[13].
Jigar oʻt tuzlarini tashuvchi molekulalariga taʼsir qiluvchi genetik mutatsiyalar, shuningdek, progressiv oilaviy intragepatik xolestaz boʻlgan bemorlarda ham topilgan. Ushbu kasallik bilan ogʻrigan bemorlarning onalarida homiladorlik xolestazi bilan kasallanish koʻproq ekanligi aniqlandi, bu esa ushbu mutatsiyalarning geterozigota tashuvchilari ham bu kasallikka moyil ekanligini koʻrsatadi[8].
Safro tuzlarini tashuvchi transport molekulalarda genetik oʻzgarishlarga qoʻshimcha ravishda, yuqori darajadagi estrogen glyukuronidlari safro tuzi eksport pompasini (BSEP) ABCB11 ni ingibitsiya qilishi[14], va yuqori darajadagi progesteron ABCB4 (MDR3) fosfolipid tashuvchisi ishini susaytirishi aniqlangan[15].
Binobarin, gepatotsitlardagi safro sekretsiyasida ishtirok etuvchi oqsillarning irsiy mutatsiyalari ham homiladorlik davrida yuqori darajadagi gormon metabolitlari tomonidan ushbu oqsillar ishini susaytirishi orqali intragepatik xolestaz patogenezida rol oʻynashi mumkin[7].
Homiladorlikdagi jigar ichi xolestazining bir qator xususiyatlari atrof-muhit omillari ham kasallikda rol oʻynashini koʻrsatadi:
Homiladorlik xolestazi qon analizlari, shu jumladan zardobdagi safro kislota testi va jigar funksiyasi testi bilan tashxislanadi. Koʻpgina homilador ayollar vaqti-vaqti bilan qichishishni boshdan kechirishsa-da, koʻrinadigan toshmalarsiz qichishish yoki doimiy yoki keng qamrovli qichishish belgilari haqida akusherga yoki ginekologga xabar berish kerak. Shuni taʼkidlash kerakki, qichishish darajasi oʻt kislotasi darajasiga bogʻliq emas (homiladorlik xolestazida oʻlik tugʻilishning eng koʻp sababi hisoblanadi), Homiladorlik xolestazidagi qichishish yengildan ogʻirgacha boʻlishi mumkin.
Homiladorlik xolestazi tashxisini qoʻyish uchun jigar funksiyasi testini va zardobdai safro kislotasi testini talab qilish kerak. Baʼzi hollarda ALT darajasi koʻtarilishi mumkin boʻlsa-da, homimladorlik xolestazi boʻlgan ayollarning 20% har doim jigar funksiyasi testida normal koʻrsatkichlarga ega boʻladi[19].Kaftlar va oyoqlarning qichishi yuqori safro kislotasi darajasi bilan kelganda homiladorlik xolestazining potensial diagnostikasi sifatida koʻrilishi mumkin (ammo bunday bemorlarida jigar funksional testi natijalari har doim ham koʻtarilmaydi). Homildorlik xolestazi uchun qon zardobidagi safro kislotasi qon testi safro kislotalarining miqdoriy oʻlchovidir.
Homiladorlik davrida yuzaga keladigan jigar bilan bogʻliq boshqa muammolarni davolovchi shifokor koʻrib chiqishi kerak. Bularga preeklampsiya, HELLP sindromi va homiladorlikdagi oʻtkir yogʻli gepatoz kiradi. Bundan tashqari, gepatitning boshqa sabablari, masalan, gepatit viruslari, saraton va baʼzi dorilar taʼsirinini ham hisobga olish kerak.
Koʻpgina shifokorlar ursodeoksixol kislotani buyuradilar. Eng soʻnggi sinov, PITCHES[20], umumiy foydali taʼsir koʻrsatmadi, ammo baʼzi tadqiqotchilar safro kislotalari > 40 mkmol / litr boʻlgan ayollarga ursodeoksixolatni buyurish foydali boʻlishi mumkin deb hisoblashadi. homiladorlik xolestazi uchun hech qanday aniq davo choralari mavjud emas va muvaffaqiyatli natijani kafolatlashning hech qanday usuli yoʻq boʻlsa-da, tadqiqotlar ursodeoksixol kislotasini qoʻllash homila va onaning natijasini biroz yaxshiroq koʻrsatdi, xolestiramin esa faqat qichishishni yengillashtiradi[10][21].
Ogʻiz orqali suvda eriydigan K vitamini berish tugʻruq paytida qon ketish xavfini oldini olishga yordam berishi haqida hech qanday isbotlangan dalillar yoʻq. Biroq, agar ayolda najas rangi oqargan boʻlsa, oʻta ogʻir homiladorlik xolestazi (safro kislotalari > 100 mkmol/litr) boʻlsa yoki qon ivishi bilan bogʻliq muammo boʻlsa, mutaxassislar homiladorlik xolestazi uchun bu usulni buyurishadi.
34-haftadan keyin tugʻilish oʻlik tugʻilish xavfini kamaytirish uchun muhim boʻlishi mumkin, chunki yaqinda oʻtkazilgan tadqiqot oʻlik tugʻilish xavfi ortib borishida safro kislotalari darajasining bogʻliqligini aniqladi. „The Lancet“ jurnalida chop etilgan ushbu tadqiqot shuni koʻrsatadiki, homiladorlik bilan kasallangan ayollarning taxminan 90% i homiladorlikning 39 xaftaligigacha borishi mumkin. Biroq, bu natijalar tez qaytariladigan muntazam safro kislotasi sinovi natijalariga tayanadi[22].
Onada yuzaga keladigan asoratlarga quyidagilar kiradi:
Homilada yuzaga keladigan asoratlarga quyidagilar kiradi:
Koʻpgina hollarda bolani dunyoga keltirish odatda 34 dan 39 haftagacha tavsiya etiladi[22][24][25][26][27][28].
Qoʻshma Shtatlarda baʼzi tadqiqotchilar, agar tugʻilish 36 haftada sodir boʻlsa, oʻlik tugʻilish xavfi kamroq boʻlishini taklif qilishdi. Ovadianing tadqiqoti boshqacha fikr bildirsa-da[22], shuni taʼkidlash kerakki, Qoʻshma Shtatlarda oʻt kislotasi testlari natijalari olinishi uchun yetti kungacha vaqt ketishi mumkin va bu shuni anglatadiki, tugʻruq vaqtini AQSh tadqiqotiga asoslash yanada oqilona boʻlishi mumkin[29].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
