![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Achill.jpg/640px-Achill.jpg&w=640&q=50)
Chili qalampiri
From Wikipedia, the free encyclopedia
Chili qalampiri (shuningdek, chile, qalampiri, chilli qalampiri yoki chilli[1]) achchiq ta'mi uchun yetishtiriladigan ituzumdoshlar oilasiga mansub Capsicum turkumidagi oʻsimliklarning reza mevali navlari[2]. Chili qalampiri koʻplab oshxonalarda taomlarga „achchiq“ taʼm berish uchun ziravor sifatida ishlatiladi. Kapsaitsin va kapsaitsinoidlar deb nomlanuvchi birikmalar chili qalampirini iste'mol qilganda yoki topikal ravishda qoʻllanganda ularga intensivligini beruvchi moddalardir. Qalampirning boshqa navlariga bolgar qalampiri kiradi. Chili qalampiri (turli darajada) oʻtkir yoki „achchiq“ ta'mga ega, bolgar qalampiri esa odatda ovqatga qoʻshimcha shirinlik va mazali ta'm berish uchun qo'llanadi.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Achill.jpg/640px-Achill.jpg)
Chili qalampiri Markaziy yoki Janubiy Amerikada paydo boʻlgan deb taxmin qilinadi[3][4][5]. Birinchi marta Meksikada yetishtirilgan[6]. Kolumbiya almashinuvidan soʻng, butun dunyo boʻylab chili qalampirining koʻplab navlari tarqaldi, ular ham oziq-ovqat, ham anʼanaviy tibbiyot uchun ishlatiladi.
Shimoliy Amerika va Yevropada yetishtiriladigan navlarning barchasi Capsicum annuum navidan kelib chiqqan. Odatda mevalari oq, sariq, qizil yoki binafsha ranggacha boʻladi. 2019-yilda dunyoda xom yashil chili qalampiri ishlab chiqarish 38 million tonnani tashkil etdi. Butun dunyo boʻylab ishlab chiqarilgan qalambirning teng yarmi Xitoyda yetishtiriladi[7].