From Wikipedia, the free encyclopedia
Atirgul suvi (forscha: گلاب) – atirgul barglarini suvga qoʻshib tayyorlanadigan xushboʻy suv[1]. Bu atirgul barglari distillatining gidrozol qismi boʻlib, atirgul moyi ishlab chiqarishning qoʻshimcha mahsulotidir. Atirgul suvi, baʼzi kosmetik va tibbiy preparatlarning tarkibiy qismi sifatida, shuningdek, butun Osiyo va Yevropada diniy maqsadlarda ishlatiladi.
Atirgul suvi idishlari | |
Turi | Xushbo‘y suv |
---|---|
Milliy oshxona | Eron |
Kelib chiqishi | Osiyo va Yevropa |
Asosiy komponentlari | Atirgul gulbarglari |
Atirgul siropi (atirgul siropi bilan adashtirmaslik kerak) — bu atirgul suvidan tayyorlangan, shakar qoʻshilgan sirop. Janubiy Osiyodagi gulqand siropli pyuresi atirgul aralashmasidir.
Markaziy Eronda har yili bahorda Golabgiri festivali oʻtkaziladi. Minglab sayyohlar gulob hosilining yigʻib olinishini nishonlash uchun hududga tashrif buyurishadi[2][3]. Dunyo atirgul suvi ishlab chiqarishning 90% Eron hissasiga toʻgʻri keladi[4].
Qadim zamonlardan beri atirgullar dori va parfyumeriya mahsuloti sifatida ishlatilgan[5].
Atirgul parfyumlari atirgullarning maydalangan barglarini bugʻda distillash orqali olingan uchuvchan efir moylarining aralashmasi boʻlgan atirgul atiri deb ham ataladigan atirgul moyidan tayyorlanadi. Gul suvi bu jarayonning yon mahsulotidir[6]. Parfyumeriya maqsadlarida turli xil xushboʻy gullarni yetishtirish, shu jumladan atirgul suvini olish Forsda paydo boʻlgan[7][8][9]. Bugʻda distillash orqali atirgul suvini olish jarayoni oʻrta asrlar islom dunyosida fors kimyogarlari tomonidan ishlab chiqilgan.
Baʼzan limonadlarga atirgul suvi qoʻshiladi. Koʻpincha yoqimsiz hid va taʼmlarni yashirish uchun suvga qoʻshib ichiladi.
Janubiy Osiyo oshxonasida gul suvi laddu, gulab jamun va peda kabi shirinliklarning muhim tarkibiy qismidir[10]. Bundan tashqari, u sut, lassi, guruch pudingi va boshqa sutli taomlarga taʼm berish uchun ishlatiladi. Malayziya va Singapurda qizil rangli atirgul suvi sut bilan aralashtirilib bandung deb nomlangan pushti ichimlik tayyorlanadi.
Amerikalik va yevropalik novvoylar vanil mashhur boʻlgunga qadar atirgul suvidan foydalanishgan. Yorkshireda atirgul suvi uzoq vaqtdan beri maxsus Yorkshire tvorog torti uchun ishlatilgan.
Eronda u choy, muzqaymoq, pechene va boshqa shirinliklarga qoʻshiladi.
Yaqin Sharq oshxonalarida atirgul suvi turli xil taomlarda, ayniqsa luqum[11], nougat va paxlava kabi shirinliklarda ishlatiladi. Marzipan uzoq vaqt davomida atirgul suvi qoʻshib tayyorlangan[12]. Atirgul suvi koʻpincha qizil sharob va boshqa spirtli ichimliklarni pishirishda halol vosita sifatida ishlatiladi. Premer-liga musulmon futbolchilarni mukofotlashda shampan vinosi oʻrniga atirgul suvi asosidagi ichimlik ishlatiladi[13]. Islom mamlakatlarida spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish taqiqlanganligi sababli, Bahrayn Gran-prisi va Abu-Dabi Gran-prisi podiumida shampan vinosi oʻrniga atirgul suvi ishlatiladi[14].
Oʻrta asrlarda Yevropada atirgul suvi bayramlarda ovqat stolida qoʻl yuvish uchun ishlatilgan[15]. Atirgul suvi parfyumning odatiy tarkibiy qismidir[16]. Atirgul suvi malhami vaqti-vaqti bilan yumshatuvchi vosita sifatida ishlatiladi. Atirgul suvi baʼzan sovuq kremlar, toniklar va yuz yuvish kabi kosmetikada ishlatiladi[16].
Baʼzi odamlar atirgul suvini toʻgʻridan-toʻgʻri yuzga surtiladigan sprey sifatida ishlatishadi. Bundan tashqari, koʻpincha hind toʻylarida mehmonlarining ustiga atirgul suvi sepiladi.
Atirgul suvi nasroniylik (Sharqiy pravoslav cherkovida)[17], zardushtiylik va bahoiylik dinining diniy marosimlarida ishlatiladi (Kitob-i-Aqdas 1:76)[18].
Kelib chiqishi va ishlab chiqarish usuliga qarab, atirgul suvi bugʻli distillash orqali Rosa × damascena barglaridan olinadi. Feniletil spirti atirgul suvining odatdagi hidiga javob beradi, lekin bu spirt atirgul suvi mahsulotlarida har doim ham mavjud emas[19].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.