Ana Štěrba-Böhm

Ana Shterba-Böhm (qizlik familiyasi Jenko; 1885-yil 9-iyun — 1936-yil 22-iyul) sloveniyalik kimyogar. Sloveniyada kimyo boʻyicha doktorlik darajasini olgan ilk ayol olima^[1].

Ana Jenko Štěrba-Böhm
Tavalludi	9-iyun 1885-yil Lyublyana, Sloveniya
Vafoti	22-iyul 1936-yil(1936-07-22) (51 yoshda) Praga, Chexiya
Fuqaroligi	Yugoslaviya qirolligi, Avstriya-Vengriya imperiyasi va Chexoslovakiya
Sohasi	kimyogar
Tezis sarlavhasi	Studie o stanovení a dělení kyselin: jantarové, jablečné a vinné (1911)
Turmush oʻrtogʻi	Jan Stanislav Štěrba-Böhm

Yoshligi va taʼlimi

Ana Jenko oʻsha paytda Avstriya-Vengriyaning bir qismi boʻlgan Lyublyana shahrida ziyoli oilada tugʻilgan. Otasi shifokor Ludvik Jenko va onasi Terezija Jenko (qizlik familiyasi Lenche) maʼlumotli ayol boʻlgan, Lyublyana va Bavariyada Ursulines bilan birga oʻqigan, shuningdek, bir yil Moskvada boʻlgan. Eriga amaliyotida yordam bergan va er-xotin Sloveniyaning madaniy hayotida panslavyanizm targʻibotchilari sifatida faol ishtirok etganlar. Ularning toʻrt farzandi boʻlgan. Barcha birodarlar oliy maʼlumotga ega boʻlishgan, Ananing singlisi Eleonora, birinchi sloveniyalik ayol shifokor boʻlgan^[1].

Ananing ilk taʼlimi noaniq; aytishlaricha, Lyublyanadagi 1-gimnaziyada pul toʻlab talaba sifatida oʻqigan, bu universitetga toʻgʻridan-toʻgʻri kirishning yagona yoʻli boʻlgan, chunki oʻsha paytda qizlar grammatikada oddiy talaba sifatida oʻqishga ruxsat berilmagan. Oʻqishni tugatgandan soʻng, 1906-yilda Pragadagi Charlz-Ferdinand universitetining falsafa fakultetiga oʻqishga kirgan va bu yerda ilgari Sankt-Peterburg universitetida ayollar uchun oliy kurslarda qatnashganligini qayd etgan^[2].

Besh semestr davomida kimyoni ekstraordinar, keyin oddiy talaba sifatida oʻrgangan. Oʻqituvchilari orasida Boguslav Brauner (nazariy va fizik kimyo), Bohumil Kužma (anorganik kimyo) va keyinchalik turmush oʻrtogʻi Jan Stanislav Štěrba-Böhm (kimyo tarixi) lar boʻlgan, yana mineralogiya, eksperimental fizika, matematika, falsafa tarixi, chex va nemis tili fanlari ham oʻquv dasturida qayd etilgan^[1][2][3]. 1911-yil yozgi semestrini uchta organik kislota: kahrabo, olma va vino kislotalarini aniqlash hamda ajratish mavzusida doktorlik dissertatsiyasini tayyorlash bilan oʻtkazgan^[3].

1911-yil 22-iyulda Pragadagi Karl-Ferdinand universiteti (Chexiya filiali) falsafa fakultetida kimyo va fizika boʻyicha katta hamda kichik falsafa boʻyicha „Studie o stanovení a dělení kyselin: jantarové, jablečné a vinné“ tezisi bilan doktorlik darajasini olgan. Ushbu ilmiy ish bir qancha zamonaviy sloven gazetalari tomonidan qayd etilgan va shu bilan Ana fan doktori ilmiy darajasini olgan birinchi sloven ayoli nomiga sazovor boʻlgan^{[1] [2]}.

Manbalar

1. Petrič, Iztok; Jereš, Jakub; Iglič, Aleš (2015-12-15). "Ana Jenko Šterba-Böhm (1885–1936), prva Slovenka z doktoratom iz kemije" (sl). Acta Chimica Slovenica: S140–S144. doi:10.17344/acsi.2015.1796.
2. Perdih, Franc „Ana Štěrba-Böhm, geb. Jenko (1885–1936), die erste slowenische Doktorin der Philosophie“, . Frauen, die studieren, sind gefährlich : Ausgewählte Porträts slowenischer Frauen der Intelligenz (de) Kramberger: . Znanstvena založba Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani, 2018 — 39–55-bet. ISBN 978-961-06-0112-8.^{[sayt ishlamaydi]}
3. Smolej, Tone „Prvih deset slovenskih doktoric filozofije“, . 57. seminar slovenskega jezika, literature in kulture: ustvarjalke v slovenskem jeziku, literaturi in kulturi (sl). Znanstvena založba Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani, 2021-06-21 — 89–97-bet. DOI:10.4312/ssjlk.57.89-97. ISBN 9789610604693.