From Wikipedia, the free encyclopedia
Сара́нск (мукш. Саранош, эрз. Саран ош) – Россия Федерациясе шәhәре, Мордовия Республикасының башкаласы.
Саранск | |
рус. Саранск | |
Байрак[d] | Илтамга[d] |
Нигезләнү датасы | 1641 |
---|---|
Рәсми исем | Саранош һәм Саран ош |
Кушамат/тәхәллүс | Город на берегах реки Инсар[1] |
Дәүләт | Россия |
Нәрсәнең башкаласы | Саран өязе, Мордва округы, Мордва автономияле өлкәсе, Мордва Автономияле Совет Социалистик Республикасы, Мордовия, Городской округ Саранск[d] һәм Саранский район[d] |
Административ-территориаль берәмлек | Мордовия |
Сәгать поясы | UTC+03:00 |
Хөкүмәт башлыгы | Тултаев, Пётр Николаевич[d][2] |
Халык саны | 318 841 (1 гыйнвар 2018)[3] |
Административ бүленеше | Октябрьский район[d] |
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 160 метр |
Кардәш шәһәр | Ботевград[d], Гожув-Велкопольски, Калинкавичы[4], Коһтла-Ярве һәм Черадз[d] |
Мәйдан | 81,478 км² |
Почта индексы | 430000–430034 |
Рәсми веб-сайт | adm-saransk.ru |
Беренче язма телгә алу | 1641 |
Җирле телефон коды | 8342 |
Шәрәфле ватандашлар төркеме | [d] |
Монда җирләнгәннәр төркеме | [d] |
Объектның күренешләре өчен төркем | [d] |
Саранск Викиҗыентыкта |
Халык саны — 297 425 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 324 981 кеше.[5]
Шәhәр Инсар елганың сул ягында, Мәскәүдән 642 километр көчыгыштарак урнашкан.
Климат — уртача континеталь, гыйварның урта температурасы — -11°С, июльнең урта температурасы — +19°С; явымнар саны — ел эчендә 500 мм.
Куйбышев тимер юлының Саранск станциясе. Шәһәр аша Р158 (Түбән Новгород — Арзамас — Пенза — Сарытау), Р178 (Саранск — Сембер), Р179 (Саранск — Рузай — Инсар), Р180 (Саранск — Краснослободск — М5 «Урал» автоюлы) автоюллар узалар.
Саранск аэропорты.
Сарансктан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)[6] | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Мәскәү ~ 650 км. Коломна ~ 550 км. Рязань ~ 470 км. | Городец ~ 362 км. Түбән Новгород ~ 291 км. Арзамас ~ 179 км. | Казан ~ 444 км. Чабаксар ~ 347 км. Алатыр ~ 141 км. | |||||||
Ковылкино ~ 99 км. Краснослободск ~ 110 км. Шацк ~ 308 км. | Сембер ~ 228 км. Мәләкәс ~ 313 км. Уфа ~ 863 км. | ||||||||
Тамбов ~ 390 км. Липецк ~ 530 км. Воронеж ~ 622 км. | Рузай ~ 26 км. Пенза ~ 128 км. Сарытау ~ 352 км. | Сызран ~ 363 км. Тольятти ~ 421 км. Самар ~ 470 км. | |||||||
Саранск 1641 елда Россиянең көньяк-көнчыгыш чикләрендә крепость буларак нигезләнә.
1651 елдан — Саранск өязе үзәге.
1708-1709 елда — Азов губернасы составында, 1709—1719 еллдарда — Әстерхан губернасы, 1719—1780 елларда — Казан губернасы составында.
1780 елда шәһәр статусын ала һәм өяз белән Пенза калгайлыгы составына кертелә.
1856 елда Саранскта 16 чиркәү, 1525 йорт һәм 54 лавка (кибет) булган.
1893 елда шәһәр аша Мәскәү—Сасово—Канаш—Казан тимер юлы төзелә.
1917 елның декабрендә шәһәрдә совет хакимияте урнаштырыла; Ватандашлар сугышы вакытында Саранскка Башкорт АССР-ының ревкомы эвакуацияләнә.
1928 елдан — Урта Идел өлкәсенең (1929 елдан — краеның) Мордва округы үзәге. 1934 елдан — Мордва Автономияле Совет Социалистик Республикасының башкаласы.
1958 елда Саранск составына Посоп авылы кертелә.
2012 елда Саранск 2018 елдагы футбол буенча дөнья чемпионаты матчлары кабул итүче шәһәрләр исемлегенә кертелә.
1840[7] | 1856[8] | 1897[9] | 1913[8] | 1926[8] | 1931[8] | 1939[8] | 1959[10] | 1970[11] | 1979[12] | 1989[13] | 2002[14] | 2010[5] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
10 131 | ~5 400 | 14 584 | ~16 800 | ~15 700 | ~20 200 | ~41 100 | 91 034 | 190 575 | 263 337 | 312 128 | 304 866 | 297 425 |
Саранск – күп милләтле шәһәр. Шәһәрлеләр арасында төп халыклар булып руслар – 70,98%, мордва – 21,20% һәм татарлар – 5,41% дип санала.
Саранск эчке бүленеше буенча өч административ районга бүленгән:
Сәнәгатьнең төп тармаклары:
Шәһәрдә 67 мәктәпкәчә мәгариф учреждениясе, 50 мәктәпкәчә мәгариф учреждениясе һәм 7 өстәмә белем бирү учреждениясе эшли.[15]
һ. б. югары уку йортлары
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.