From Wikipedia, the free encyclopedia
Qırım statusı turında referendum (укр. Референдум про статус Криму, кырымтат. Къырым статусы референдумы, räsmi isem — ğomumi Qırım referendumı, рус. общекрымский референдум ,укр. Загальнокримський референдум, кырымтат. Умумкъырым референдумы) — 2014 yılnıñ 16 martında ütkärgän referendum. Qırım Cömhüriätendä häm Aqyar şähärendä ütkärelde.
| Näticälär[1] | ||
|---|---|---|
| Variant 1 yäki variant 2 | Tawışlar | Protsent |
 Variant 1 |
1 233 002 | 96,77% |
| Variant 2 | 31 997 | 2,51% |
| Ğämälgä yaraqlı tawışlar | 1 264 999 | 99,03% |
| Ğämälgä yaraqsız tawışlar | 9 097 | 0,72% |
| Tawışlar (barlıq) | 1 274 096 | 100.00% |
| Kilü | 83,10% | |
| Elektorat | 1 534 815 | |
| Saylaw okrugları buyınça näticälär |
|---|
 |
| Variant 1
Variant 2 |
| Qırım statusı turında referendum 16 mart 2014 |
|---|
| Variant 1: Sez Qırımnıñ Rusiä federatsiäse subyektı sıyfatında Rusiägä quşıluın telisezme? Variant 2: Sez Qırım respublikasınıñ 1992 yılğı Konstitutsiäsen ğämälgä qaytarunı häm Qırımnıñ Ukrainanıñ ber öleşe buluın telisezme? |
Tawış birü käğäzlärendä ike soraw quyılğan:
Ukraina başqalası Kievtä kilgän xäkimiät Qırım referendumın tanımıy. Rusiä häm Qırım xäkimiäte Awromäydan näticäsendä Kievtä kilgän xäkimiätne tanımıy.
Protokollarnıñ 100% ı eşkärtü näticäsendä tawış birüçelärneñ 96,77% ı berençe variantnı saylağan (Aqyarnı isäplämiçä). 17 martında QAC häm Aqyarnıñ bäysezlek deklaratsiäse nigezendä Qırım bäysez däwlät itep iğlan itelä; şul uq köndä Rusiä Qırımnı tanıy. 17 martında Qırım parlamentı aşığıç räweştä Rusiä Federatsiäse sosatavına kerü turında xalıqara kileşüneñ proyektın xäzerlägän.[2] 18 martında Qırım häm Sevastopolnı Rusiä sostawına qabul itü turında xalıqara kieşü imzalanğan.
Qırımtatar Milli Mäclese referendumda qatnaşmasqa çaqıra, häm üzbilgelänü xoquqı turında belderä, läkin qayber çığanaqlar buyınça qırımtatarnıñ 40 % ı referendumda qatnaşqan [3].
2014 yılnıñ 11 martında Qırım parlamentı häm Aqyar şähär şurası Ukrainadan Qırımnıñ bäysezlege deklaratsiäsen qabul itä, ilneñ räsmi iseme Qırım Cömhüriäte itep raslana.
Könbatış illäreneñ berläşmäse (Zur cidelek, NATO oyışmasınıñ äğzaları, Awrupa Berlege, Awrupa Şurası) referendumnı tanımadı, töp säbäbe - anıñ Ukraina Konstitutsiäsenä turı kilmäwe. 2014 yılnıñ 27 martında BMO Ğomumi assambleyäsendä Qırım wäzğiäte qaralğanda, maxsus rezolüsiä qabul itelä: absolüt küpçelek tawış belän (100 riza, 11 qarşı, 58 tawış birmi qalğan, 24 qatnaşmıy) Qırım statusı buyınça referendumnıñ qanunsız ikänlegen tanıy, Ukrainanıñ referendumnı ütkärgängä röxsät bulmawı rezolütsiädä kürsätelä [4]. BMO İminlek Şurasınıñ 13 äğzası rezolütsiäne yaqlıy, Qıtay tawış birmi qalğan, Rusiä veto quya.
Kosovo bäysezlegen beryaqlı tanıluğa sıltap, Rusiä Qırım referendumın tanıdı. Rusiä xakimiäte BMO nizamında berketelgän "xalıqlar üzbilgelänü xoquqı"na dälil itep kürsätä.
Qırım radası 11 martta qabul itelgän qararında Qırım Cömhüriäteneñ yaña konstitutsiäsen raslağanda tübändäge garantiälärne iskä alırğa kiräklege äytelä:
Qırım parlamentı bu mäs'äläne qarağanda, wäğdälärne birgändä anda Tatarstan prezidentı Röstäm Miñnexanov ta maxsus kilep qatnaştı[5].
Ekzit-poll buyınça qatnaşuçılarnıñ 93%-ı Qırımnıñ Rusiä federatsiäse subyektı sıyfatında Rusiägä quşıluın yaqladı.[6] Saylaw uçastoklarına saylawçılarnıñ 82,71 protsentı kilgän.[7] Referendumda 23 ildän 135 küzätüçe bulğan.[8]
Referendumda 1 274 096 keşe qatnaşqan (xalıq sanınıñ 83,1 % ı). Qırımnıñ Rusiä federatsiäse subyektı sıyfatında Rusiägä quşıluın 1 233 002 keşe yä 96,77% ı yaqladı, Qırım respublikasınıñ 1992 yılğı Konstitutsiäsen ğämälgä qaytarunı häm Qırımnıñ Ukrainanıñ ber öleşe buluın 31 997 yä 2,51%ı yaqladı.
.svg){kind=icon}
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
