From Wikipedia, the free encyclopedia
Берләшкән Милләтләр Оешмасы, БМО (ингл. United Nations, рус. Организация Объединённых Наций, гарәп. الأمم المتحدة) — үз максаты итеп дөньяда тынычлык һәм иминлекне саклау куйган халыкара оешма. Шулай ук дәүләтләр арасында элемтәләрне үстерүгә көч куя. БМО карарлары Берләшкән Милләтләр Оешмасы системасының күп санлы махсус максатчан агентлыклары, бәйле оешмалар, шуралар һәм әгъза илләренең структуралары аркылы үтәлә.
| Берләшкән Милләтләр Оешмасы | |
| ингл. United Nations кыт. 联合国 исп. Naciones Unidas гарәп. الأمم المتحدة фр. Organisation des Nations unies рус. Организация Объединённых Наций алман. Vereinte Nationen пол. Organizacja Narodów Zjednoczonych[1] нид. Verenigde Naties яһүд. האומות המאוחדות | |
| Байрак[d] | |
 |  |
| Нигезләнү датасы | 1945[2] |
|---|---|
| |
 | |
| Рәсми исем | United Nations[3], 联合国[4], Organización de las Naciones Unidas[5], Организация Объединённых Наций[6], منظمة الأمم المتحدة[7] һәм Organisation des Nations unies[8] |
| Кыскача исем | 🇺🇳, ONU, OSN, UN, БДО, PBB, BM, FN, YK, ONU, ÜRO, PBB, ONU, ООН, VN, ONZ[1], ANO, UN, UN, VN, 国連 һәм או"מ |
| Нигезләүче | СССР, Америка Кушма Штатлары, Кытай Республикасы[d], Украина Совет Социалистик Республикасы, Беларус Совет Социалистик Республикасы, Бөекбритания, Франция, Хәбәшстан, Һиндстан, Канада, Югославия[d], Чехословакия, Австралия, Яңа Зеландия, Нидерланд, Дания, Люксембург, Бельгия, Польша[1], Норвегия, Греция, Согуд Гарәбстаны, Мисыр, Гыйрак, Сүрия, Ливан, Төркия, Иран, Аргентина, Боливия, Бразилия, Чили, Колумбия, Коста-Рика, Куба, Доминикан Җөмһүрияте, Эквадор, Сальвадор, Гватемала, Haiti, Һондурас, Либерия, Мексика, Никарагуа, Панама, Парагвай, Перу, Филипин, Көньяк Африка Җөмһүрияте, Уругвай һәм Венесуэла |
| Оешма җиткәчесе вазыйфасы | Берләшкән Милләтләр Оешмасы Генераль сәркатибе |
| Җитәкче | Антониу Гутерреш |
| Генераль сәркәтип | Антониу Гутерреш |
| Идарә әгъзалары | Кофи Аннан[9] |
| Рәсми тел | рус теле[10], гарәп теле[10], стандарт кытай теле (путуңхуа)[d][10], инглиз теле[10], француз теле[10], испан теле[10] һәм кытай теле |
| Гимн | Hymn to the United Nations[d] |
| Дәүләт |
 Америка Кушма Штатлары[11] |
| Дипломатик мөнәсәбәтләр | Аурупа Берлеге |
| Сәяси идеология | интернационализм[d] |
| Оештыру-хокук формасы | международная межправительственная организация[d] |
| Бәйле оешмалар | БМО Иминлек Шурасы, Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы, Научно-исследовательский институт социального развития ООН[d], Berläşkän Millätlär Ğomumi Assambleyäse, XVF, БМО Икътисади һәм иҗтимагый шурасы[d], Берләшкән Милләтләр Секретариаты[d], BMO Xalıqara Mäxkämäse, Совет по опеке ООН[d], Бөтендөнья ризык программасы[d], Берләшкән Милләтләр Почта администрациясе[d][12], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Азык-төлек һәм авыл хуҗалыгы оешмасы[9], ЮНИДО[d][9], ЮНИСЕФ[d][9], Программа ООН по окружающей среде[d][9], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[9], Качаклар буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы баш комиссары идаралыгы[9], Кипрда тынычлыкны саклау буенча БМО хәрби көчләре контингенты[d][13], United Nations Department of Economic Affairs[d], Халыкара атом энергиясе агентлыгы[d], Special Adviser on Africa[d], Working Group on Discrimination Against Women and Girls[d], БМО радиосы[d] һәм United Nations Integrated Office in Haiti[d] |
| Уртак хезмәттәшлек | Association for Progressive Communications[d] һәм Asian–African Legal Consultative Organization[d][14] |
| Штаб-фатирының урнашуы | Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америка Кушма Штатлары[11] |
| Нигезсалгыч текст | Московская декларация 1943 года/Декларация четырёх государств по вопросу о всеобщей безопасности (30 октября 1943 года)[d][15] |
| Алыштырган | Милләтләр Лигасы |
| Булдыручы | антигитлеровская коалиция[d][16] |
| Транслируется на | UN Web TV[d][17] |
| Бүләкләр | |
| Проект яки миссиянең максаты | тынычлык[20], Членский взнос[d][21] һәм иганә[d][22] |
| Рәсми веб-сайт | un.org(ингл.)(фр.)(исп.)(рус.)(кыт.)(гар.) |
| Каналның URL-лы | un.org/press/en/feed(ингл.) һәм un.org/press/fr/feed(фр.) |
| Тәртипне билгеләүче төп текст | BMO Nizamı[23] |
.svg) | |
| |
| Хезмәт күрсәтү зонасы | бөтен дөнья[d] |
| Нинди вики-проектка керә | WikiProject United Nations[d] |
| Рәсми төс | зәңгәр[24][25] |
| Әсәрләр җыентыгы | Дөнья мәдәнияте милли музее[d][26] |
| Ачык мәгълүматлар порталы | UNdata[d] |
| Личная библиотека хранится в | United Nations Digital Library[d] |
| Оешмада рәсми күзәтүче статусы | Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы[27], Халыкара миграция оешмасы[d][28] һәм Совещание по взаимодействию и мерам доверия в Азии[d][29] |
| Социаль медиаларда күзәтүчеләре | 16 204 666 |
| Еш соралганы URL-ы | un.org/en/about-us/frequently-asked-questions(ингл.), un.org/ar/about-us/frequently-asked-questions(гар.), un.org/zh/about-us/frequently-asked-questions(кыт.), un.org/fr/about-us/frequently-asked-questions(фр.), un.org/ru/about-us/frequently-asked-questions(рус.) һәм un.org/es/about-us/frequently-asked-questions(исп.) |
| Рәсми кибет URL-ы | shop.un.org(ингл.)(фр.)(исп.)(гар.)(кыт.)(рус.) |
| Оешма хезмәткәрләре өчен төркем | [d] |
 Берләшкән Милләтләр Оешмасы Викиҗыентыкта | |
| Берләшкән Милләтләр Оешмасы | |
| United Nations الأمم المتحدة Organización de las Naciones Unidas 联合国 Организация Объединённых Наций Organisation des Nations unies | |
| БМО байрагы | |
|
| |
|
БМО әгъзалары булган дәүләтләр
| |
| Штаб-фатир: |
|
|---|---|
| Оешма төре: |
халыкара оешма |
| Рәсми теле: | |
| Җитәкчеләр | |
| Генераль сәркатиб | |
| Генераль Ассамблея рәисе |
|
| Иминлек шурасы рәисе |
|
| Нигезләү | |
| БМО уставына кул кую | |
| Уставның эшли башлавы | |
| UN.org | |
Бу - дөньядагы иң зур, иң таныш, иң халыкара дәрәҗәдә күрсәтелгән һәм иң көчле хөкүмәтара оешма.[31] Берләшкән Милләтләр Оешмасы төп офисы Нью-Йоркта, аның төп офислары белән Женева, Найроби, Вена һәм Гаага.
Берләшкән Милләтләр Оешмасы барлыкка килгәнче гасырда, Халыкара Кызыл Хач Комитеты кебек берничә халыкара оешма оешты, кораллы конфликт һәм бәрелеш корбаннарын яклау һәм аларга ярдәм күрсәтү өчен.
Оешма эшчәнлеге һәм структурасы Икенче дөнья сугышы вакытында Һитлерга каршы коалиция илләре тарафыннан төзелгән. «Берләшкән Милләтләр» исеме беренче тапкыр 1942 елның 1 гыйнварында имзаланган Берләшкән Милләтләр Декларациясендә телгә алына.
БМО Низамы[32] 1945 елда Сан-Франциско конференциясендә раслана, шул ук елның 26 июнендә 51 дәүләт вәкиле тарафыннан имзалана. Уставның көчкә керү датасы (24 октябрь) Берләшкән Милләтләр Оешмасы көне дип билгеләнә.
Оешманың дөнья тынычлыгын саклау миссиясе беренче дистәләрдә АКШ һәм Советлар Союзы һәм аларның союздашлары арасында салкын сугыш белән катлауланды. Аның миссиясе беренче чиратта коралсыз хәрби күзәтүчеләрдән һәм җиңел кораллы гаскәрләрдән тора, мониторинг, отчет һәм ышанычны арттыру ролендә.[33] Берләшкән Милләтләр Оешмасы әгъзалары 1960-нчы еллардан башлап киң таралган деколонизациядән соң сизелерлек артты. Шул вакыттан алып, 80 элеккеге колония бәйсезлеккә иреште, шул исәптән Попечительләр Советы күзәткән 11 ышаныч территориясе.[34] 1970-нче елларга БМОның икътисадый һәм социаль үсеш программалары бюджеты тынычлык саклау чыгымнарыннан күпкә артыграк. Салкын сугыш беткәч, БМО күчте һәм кыр эшләрен киңәйтте, төрле катлаулы эшләрне башкарды.[33]
| № | Исем | Фото | Ил | Эшкә керү вакыты | Эш бетү вакыты |
|---|---|---|---|---|---|
| – | Глэдвин Джебб (ингл. Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn}}) |  | Бөекбритания (Көнбатыш Европа) | 24 октябрь 1945 ел | 1 февраль 1946 ел |
| 1 | Трюгве Хальвдан Ли |  | Норвегия (Көнбатыш Европа) | 2 февраль 1946 ел | 10 ноябрь 1952 ел |
| 2 | Даг Хаммаршельд | Швеция (Көнбатыш Европа) | 10 апрель 1953 ел | 18 сентябрь 1961 ел | |
| 3 | У Тан |  | Бирма (Азия) | 30 ноябрь 1961 ел | 1 гыйнвар 1972 ел |
| 4 | Курт Вальдхайм |  | Австрия (Көнбатыш Европа) | 1 гыйнвар 1972 ел | 1 гыйнвар 1982 ел |
| 5 | Хавьер Перес де Куэльяр (исп. Javier Pérez de Cuéllar Guerra) |  | Перу (Көньяк Америка) | 1 гыйнвар 1982 ел | 1 гыйнвар 1992 ел |
| 6 | Бутрос Бутрос-Гали |  | Мисыр (Африка) | 1 гыйнвар 1992 ел | 1 гыйнвар 1997 ел |
| 7 | Кофи Аннан |  | Гана (Африка) | 1 гыйнвар 1997 ел | 1 гыйнвар 2007 ел |
| 8 | Пан Ги Мун |  | Көньяк Корея (Азия) | 1 гыйнвар 2007 ел | 1 гыйнвар 2017 ел |
| 9 | Антониу Гутерреш |  | Португалия (Европа) | 1 гыйнвар 2017 ел | Хәзер вазыйфалар башкара Беренче срок вакыты: 1 гыйнвар 2022 елда чыга |
Башта БМОга Уставны имзалаган 51 ил кергән. 1946—2006 елларда оешмага тагын 141 дәүләт кергән.
2011 елның 14 июль хәләтенә караганда, БМОга 193 дәүләт керә[35].
БМОда эшне оештыру өчен рәсми һәм эш телләре расланган. Шушы телләрне куллану һәр махсус оешма һәр орган өчен үзгә.
БМО рәсми телләрендә оешманың бөтен документлары чыга. БМО рәсми телләре:
Интернет-радио программаларны әзерләүче БМО мультимедиа үзәге битләре: бангла 2018 елның 30 гыйнвар көнендә архивланган. • гарәпчәсе 2017 елның 17 июль көнендә архивланган. • инглизчәсе 2011 елның 5 декабрь көнендә архивланган. • испанчасы 2013 елның 14 октябрь көнендә архивланган. • кытайчасы 2018 елның 29 гыйнвар көнендә архивланган. • португальчасы 2017 елның 16 июль көнендә архивланган. • русчасы 2017 елның 15 июль көнендә архивланган. • суахили 2018 елның 5 февраль көнендә архивланган. • урду 2017 елның 27 июль көнендә архивланган. • һинди 2017 елның 7 июль көнендә архивланган. • французчасы 2017 елның 21 июль көнендә архивланган.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
