Электр көчәнеше

Электр көчәнеше (tat.lat. Elektr köçäneşe(үле сылтама)) - физик скаляр зурлык, электр кыры сынау коргысы А ноктасыннан В ноктасына күчерү эше әлеге коргыга чагыштырмасы.

Электр көчәнеше
Обозначение величины	U һәм V
Үлчәмлек	${\displaystyle {\mathsf {L}}^{2}{\mathsf {M}}{\mathsf {T}}^{-3}{\mathsf {I}}^{-1}}$
Канун яки назарияне тасвирлаучы фурмула	${\displaystyle U_{\mathrm {a} \mathrm {b} }=\int \limits _{{\boldsymbol {r}}_{\mathrm {a} }({\mathsf {C}})}^{{\boldsymbol {r}}_{\mathrm {b} }}{\boldsymbol {E}}\cdot \mathrm {d} {\boldsymbol {r}}}$[1][2]
Обозначение в формуле	${\displaystyle U_{\mathrm {a} \mathrm {b} }}$, ${\displaystyle {\boldsymbol {E}}}$, ${\displaystyle \int _{\boldsymbol {c}}{\boldsymbol {F}}\cdot \mathrm {d} {\boldsymbol {s}}}$ һәм ${\displaystyle {\mathsf {C}}}$
Символ величины (LaTeX)	${\displaystyle U}$ һәм ${\displaystyle U_{\mathrm {a} \mathrm {b} }}$
Нинди вики-проектка керә	Проект:Математика[d]
Рекомендуемая единица измерения	вольт[1]
Электр көчәнеше Викиҗыентыкта

Классик электродинамика

Электр · Магнетизм

Электр статикасы Кулон кануны Электр кыры көчәнешлелеге Гаусс теоремасы Электрик диполь моменты Электр коргылары Электр индукциясе Электр кыры Электростатик потенциал Электр көчәнеше Магнит статикасы Био — Савар — Лаплас кануны Ампер кануны Магнит моменты Магнит кыры Магнит агымы Магнит индукциясе Электродинамика Векторлар потенциалы Диполь Лиенар — Вихерт потенциаллары Лоренц көче Күчеш агымы Униполяр индукция Максвелл тигезләмәләре Электр агымы Электр йөртү көче Электромагнитик индукция Электромагнит нурланышы Электромагнит кыры Электр чылбыры Ом кануны Кирхгоф кагыйдәләре Индуктивлык Фарадей кануны Радиодулкын Резонатор Электрик сыешлык Электр үткәрүчәнлек Электр каршылыгы Үтә үткәрүчәнлек Электр импедансы Реактив каршылык Ковариант тәгъбир Электромагнитик кыр тензоры Энергия-импульс тензоры 4-потенциал 4-агым Билгеле галимнәр Һенри Кавендиш Майкл Фарадей Никола Тесла Андре-Мари Ампер Густав Роберт Кирхгоф Джеймс Клерк Максвелл Һенри Рудольф Һерц Альберт Абрахам Майкельсон Роберт Эндрюс Милликен

Шулай ук карагыз: Портал:Физика

${\displaystyle U_{AB}={\frac {A_{q:A->B}^{field}}{q}}.}$

биредә ${\displaystyle U_{AB}}$ - А һәм В нокталары арасында көчәнеше, А - эш, q - сынау коргысы

Потенциаль электр кырында бу эше коргының юлыннан бәйле булмый. Шуңа күрә электр көчәнеше ${\displaystyle U_{AB}}$ потенциал аермасына тигез.

яки:

${\displaystyle U_{AB}=\int \limits _{A}^{B}({\vec {E}},d{\vec {l}})}$

биредә Е - Электр кыры көчәнешлелеге

U - электр көчәнеше

СИ үлчәү системасында электр көчәнеше потенциаллар аермасы кебек Вольт (В) белән үлчәнә.

Электр кырының ике ноктасы арасында микъдары 1 кулон булган электр коргысын күчергәндә 1 джоуль эш башкарылса, бу ике нокта арасында потенциаллар аермасы яки көчәнеш 1 вольтка тигез дип исәпләнә.

Урта көчәнеш зурлыгы

Урта көчәнеш зурлыгы:

${\displaystyle U_{m}={\frac {1}{T}}\int _{0}^{T}u(t)dt}$

Чистә синусоида өчен урта көчәнеш зурлыгы нульгә тигез

Уртаквадрат көчәнеш зурлыгы

Уртаквадрат көчәнеш зурлыгы (яки көчәнешнең тәэсир итү кыйммәте) тәҗрибә исәпләве өчен кулланыла:

${\displaystyle U_{q}={\sqrt {{\frac {1}{T}}\int \limits _{0}^{T}u^{2}(t)dt}}}$

Синуслы көчәнеш өчен:

${\displaystyle U_{q}={1 \over {\sqrt {2}}}U_{M}\approx 0,707U_{M};\qquad U_{M}={\sqrt {2}}U_{q}\approx 1,414U_{q}}$

Техникада һәм көнкүрештә ягъни шушы көчәнеш зурлыгы үлчәнә.

Урта турайтылган көчәнеш

Күбесе исәпләү әсбаплары, җайланмалары Урта турайтылган көчәнешне үлчиләр:

${\displaystyle U_{m}={\frac {1}{T}}\int \limits _{0}^{T}|u(t)|dt.}$

Синуслы көчәнеш өчен:

${\displaystyle U_{m}={2 \over \pi }U_{M}(\approx 0,637U_{M})={2{\sqrt {2}} \over \pi }U_{q}(\approx 0,9U_{q}).}$

Күбесе вольтметрлар, исәпләү әсбаплары ягъни Урта турайтылган көчәнешне үлчәп күрсәтәләр.

Әдәбият

• Орир, Джей — Популярная физика: [пер. с англ.].: Мир, 1966. — 446 с.
• Учебник «Элементарный учебник физики» под ред. Ландсберга Г. С., Часть 2 (Электричество и магнетизм.)
• Трофимова Т. И. Курс физики: Учеб. пособие для вузов.—2-е изд., перераб. и доп.— М.: Высш. шк., 1990.—478 с.: ил. ISBN 5-06-001540-8

1. 6-11.3 // Quantities and units—Part 6: Electromagnetism — 1 — ISO, 2008. — 58 p.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q15028https://wikidata.org/wiki/Track:Q26711936
2. International Electrotechnical Vocabulary — Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе, 1938.

   https://wikidata.org/wiki/Track:P8855https://wikidata.org/wiki/Track:Q193858https://wikidata.org/wiki/Track:Q1667710