Күктерәү (ингл. skyscraper сүзеннән калька) яки күктишәр[1][2], күксөзәр[3][4] — бик биек бина. Күктерәү — кеше эшчәнлеге өчен төзелгән бина булып тора.
Күктерәүнең минималь биеклеге бүген дә бәхәс булып тора. АКШ һәм Аурупада аның минимал биеклеге 150 м яки 500 фут[5].
300 метрдан биек күктерәүләр- үтә күктерәүләр дип аталалар.[6].
Күктерәү биеклеген исәпләгәндә теле- һәм радиоманаралар озынлыгы монда керми.
Бина биеклеген үлчәүдәге өч критерий:
- бинаның конструктив биеклеге.
- соңгы катка кадәр.
- антенна(һ.б.) очына кадәр.
Төп критерий булып - 1нчесе тора.
19 гасырга кадәр биек биналар сирәк төзелгән.
2011 елның октябренә җирдә 150 метрдан биек 2490 күктерәү исәпләнә.[7]
Беренче күктерәү
Иң беренче күктерәү булып 1985 елда төзелгән Чикагодагы The Home Insurance Building күктерәве санала. Ул 1931 елга кадәр яши. Башта ул 42 метрлы вә 10 катлы булып төзелә, ә 1891 елда тагын ике кат өстәлә (биеклеге 55 метрга җитә). Проект авторы- Уильям Ле Барон Дженни. Ул бина төзүдә беренче булып каркаслар куллана.
Җирдәге иң биек 7 күктерәү
| Исеме | Кала | Биеклеге, м | Катлар | Төзү елы |
|---|---|---|---|---|
| Бурдж Халифа | Дөбәй | 828 | 163 | 2009 |
| Тайбэй 101 | Тайбэй | 508 | 101 | 2005 |
| Шаңхай бөтендөнья сәүдә үзәге | Шаңхай | 492 | 101 | 2008 |
| Петронас-1 | Куала-Лумпур | 452 | 88 | 1997 |
| Петронас-2 | Куала-Лумпур | 452 | 88 | 1997 |
| Наньцзин Гринлэнд Финанс үзәге | Нанкин | 450 | 66 | 2009 |
| Уиллис-Тауэр (элеккеге Сирс-Тауэр) | Чикаго | 442 | 110 | 1973 |
Кыйтгалар буенча иң биек күктерәүләр
| Континент | Исеме | Кала | Биеклеге, м | Катлар | Төзү елы | |
| Австралия һәм Океания | Q1 |  Голд-Кост | 323 | 78 | 2005 | |
| Азия | Дөбәй манарасы |  Дөбәй | 828 | 163 | 2009 | |
| Африка | Карлтон Сентр Офис Тауэр(ингл.)тат. |  Йоханнесбург | 223 | 50 | 1973 | |
| Аурупа | Башкалалар шәһәре |  Мәскәү | 302 | 73 | 2009 | |
| Төньяк Америка | Уиллис-Тауэр (элеккеге Сирс-Тауэр) |  Чикаго | 443,2[8] | 110 | 1973 | |
| Көньяк Америка | Парке Сентраль Торре Эсте(ингл.)тат. |  Каракас | 225 | 56 | 1979 |
Тарихи иң биек күктерәүләр
| Исеме | Төзү елы | Кала | Статусы | Биеклеге (м) | катлары | |
| Хоум-иншуранс-билдинг | 1885 | Чикаго | 1931 елда җимерелә | 55 | 12 | |
| Уорлд билдинг | 1890 | Нью-Йорк | 1955 елда җимерелә | 94 | 20 | |
| Мәнһәттен Лайф иншуренс билдинг(ингл.)тат. | 1894 | Нью-Йорк | 1930 елда җимерелә | 106 | 18 | |
| Парк Роу билдинг(ингл.)тат. | 1899 | Нью-Йорк | әле дә бар | 119 | 30 | |
| Зингер билдинг(ингл.)тат. | 1908 | Нью-Йорк | 1968 елда җимерелә | 187 | 47 | |
| Метрополитан Лайф Тауэр | 1909 | Нью-Йорк | әле дә бар | 213 | 50 | |
| Вулворт билдинг | 1913 | Нью-Йорк | әле дә бар | 241 | 60 | |
| Трамп билдинг | 1930 | Нью-Йорк | әле дә бар | 283 | 71 | |
| Крайслер билдинг | 1930 | Нью-Йорк | әле дә бар | 319 | 77 | |
| Эмпайр Стейт билдинг | 1931 | Нью-Йорк | әле дә бар | 381,3 | 102 | |
| Бөтендөнья сәүдә үзәге (1нче манара) | 1972 | Нью-Йорк | 2001 елда җимерелә | 417 | 110 | |
| Сирс-Тауэр (хәзер Уиллис-тауэр) | 1973 | Чикаго | существует | 443,2 | 110 | |
| Петронас-Тауэрс | 1998 |  Куала-Лумпур | әле дә бар | 451,9 | 88 | |
| Тайбэй 101 | 2004 |  Тайбэй | әле дә бар | 508 | 101 | |
| Бурдж Халифа | 2009 | Дөбәй | әле дә бар | 828 | 163 | |
Галерея
Тайбэй 101
ВТЦ, Роттердам
Франкфурт
"Swiss Re" ("Кыяр") Лондон
БМО бинасы, Нью-Йорк
Түбән Манхэттэн, Нью-Йорк
Төнге Торонто
Миллениум манарасы, Вена
Цзинь Мао, Шаңхай
Моны да карагыз
- Иң биек биналар исемлеге
- Россиянең иң биек биналары исемлеге
Искәрмәләр
Сылтамалар
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
