Иң зур империяләр исемлеге

1492 елдан алып бүгенгәчә булган дөнья колонизацияләре

Исемлек

Коры җирнең гомуми мәйданы 148.939.063,133 км².^[1][2][3][4].

Тарихи периодлар:

Борынгы заман — 476 елга кадәр (Көнбатыш Рим империясе таркалу)

Урта гасырлар — 477 елдан — 1453 елга кадәр (Истанбулның алынуы)

Яңа заман — 1454 елдан — 1945 елга кадәр (Икенче бөтендөнья сугышы бетү)

Урын	№ п/п	Исеме	млн км²	Империя экспансиясе	Чәчәк аткан чоры.	Кызыклы фактлар
1	0	Британия империясе	33,67[5][6]		1922	Британия империясе кешелек тарихындагы иң зур империя булып санала.
2	1	Монгол империясе	33,0	[6]	1270—1368	1206 елда Чынгызхан нигезләгән дәүләт, үз эченә Япон диңгезеннән алып Дунайга кадәр һәм Бөек Новгородтан алып Камбоджага кадәрге территорияләрне ала.
3	2	Русия империясе	24.195		1867	Ауропада, Азияда, Америкада үз биләмәләре була.
4	3	Советлар Берлеге	22.4		1945 — 1991
5	4	Испания империясе	20,0[7]		1790	Португалия империясе белән берлектә мәйданы буенча 4нче урында торган империя.
6	5	Рус Патшалыгы	19.0		1721	Явыз Иван патша титулы алгач нигезләнә.
7	6	Цин Династиясе	14,7[1][2]		1790	Кытайның актык династиясе.
8	7	Юань Династиясе	14,0[2]		1310	1351-68 елларда таркала.
9	8	Өмәйяд хәлифлеге	13,0[8]		720—750
10	9	Француз колонияль империясе	13[7]		1938
11	10	Аббасидлар хәлифлеге	11,1[2]		750	Төрекләр басымы астында таркала.
12	11	Португалия колониаль империясе	10,4[7]		1815	1975 елга кадәр сузылган империя.
13	12	Америка колониаль империясе	9,8[2]		1899
14	13	Бразилия империясе	8,5[7]		1880	1889 едан республика статусына күчә.
15	14	Ахеменидлар империясе	8,0[9]		-480 б.э.к.	Әрмән – фарсы имериясе.
16—17	15	Сасанидлар империясе	7,4		620
16—17	16	Япон империясе	7,4[7]		1942
18	17	Гарап хәлифлеге	6,7[2]		661
19—21	18	Рим империясе	6,5[10]		117
19—21	19	Хань Династиясе	6,5[3]		100	Кытайдагы иң озын гомерле империя.
19—21	20	Мин империясе	6,5[1][2]		1450	Актык кытайлар идарә иткән династия.
22—23	21	Төрки каһанлыгы	6,0[1][3]		557	603 елга кадәр яши.
22—23	22	Алтын Урда	6,0[1][2]		1310	Икенче исеме- Җүчи Олысы
24	23	Уйгыр каһанлыгы	5,5[1][2]		800
25	24	Тан династиясе	5,4[1][2]		715
26	25	Борынгы Македония	5,2[1][4]		-323 б.э.к.	Александр македонский идарә иткән чор.
27	26	Госманлы империясе	5,2[1][2]		1683, 1829—1850
28	27	Фатимидлар хәлифлеге	5,1[1][2]		969
29—30	28	Маурьелар империясе	5,0[1]		-250 б.э.к.
29—30	29	Постимпериаль Монголия	5,0[2]		1550
29 — 30	30	Беренче Мексика империясе	4,9		1822	XIX гасырда төзелгән империя.
31	31	Синь династиясе	4,7[3]		10
32—35	32	Тибет империясе	4,6[1][2]		800	Урта гасырлар империясе.
32—35	33	Пала	4,6		850	Бүгенге Бенгалияда урнашкан империя.
32—35	34	Тамерлан державасы	4,6[1][2]		1405	Икенче исеме- Аксак Тимер империясе.
32—35	35	Бөек Моголлар империясе	4,6[1][2]		1690	Төркиләр идарә иткән Индия иле.
36	36	Хуннар державасы	4,03[11]		-176 б.э.к.
37—42	37	Һуннар империясе	4,0[3]		441	Аттила идарәсе астындагы империя.
37—42	38	Эфталитлар дәүләте	4,0[3]		490
37—42	39	Көнчыгыш төрек каһанлыгы	4,0[3]		624
37—42	40	Афшаридлар империясе	4,0		1747
37—42	41	Көнбатыш төрек каһанлыгы	4,0[3]		630
37—42	42	Җуҗан каһанлыгы	4,0[1][3]		405
43—44	43	Селевкидлар империясе	3,9[1][4]	(территория сары төс белән күрсәтелгән)	-301 б.э.к.
43—44	44	Сәлҗуклар	3,9[1][2]		1080
45—46	45	Италия колониаль империясе	3,8		1940	Италия 1946 елга кадәр империя булып тора.
45—46	46	Кушан патшалыгы	3,8[3]		200
47	47	Хулагуидлар дәүләте	3,75[1][2]		1310	Бүгенге Иранда урнашкан дәүләт.
48	48	Нидерландлар колониаль империясе	3,7		1940	1945 елга кадәр яши.
49—51	49	Чола	3,6		1050
49—51	50	Хәрәзм дәүләте	3,6[2]		1218
49—51	51	Өченче рейх	3,6		1942	Гитлер җитәкләгән Германия.
52—60	52	Гупта империясе	3,5[1]		400
52—60	53	Чагатай олысы	3,5[1][2]		1310—1350	Олысны 1370 елда Тамерлан юкка чыгара.
52—60	54	Сефевидлар дәүләте	3,5		1512
52—60	55	Герман колониаль империясе	3,5		1914
52—60	56	Цзинь (265—420)	3,5[3]		300
52—60	57	Шейбанидлар	3,5[2]		1510	Бохара ханлыгы.
52—60	58	Византия империясе	3,5[3]		555	Әрмән- грек дәүләте.
52—60	59	Сун империясе	3,5[1][2]		1100
61—62	61	Газневид дәүләте	3,4[1][2]		1029	Төрки дәүләт булып торган.
61—62	62	Беренче француз колониаль империясе	3,4[2]		1670
63	63	Әлморавидлар	3,3[2]		1147
64—65	64	Династия Туглак	3,2[2]		1320	Һиндстандагы ислам дәүләте.
64—65	65	Гурид дәүләте	3,2[2]		1200
66	66	Династия Суй	3,1[2]		610
67—72	67	Хәзәр каһанлыгы	3,0[1]		850
66—72	68	Кальмар униясе	3,0		1397	Дат униясе.
66—72	69	Караханид ханлыгы	3,0[2]		1025	1402 еда таркала.
66—72	70	Династия Каджар	3,0		1796
66—72	71	Дат корольлеге	3,0		1800
66-72	72	Мәскәү кенәзлеге	3.0		1547
73	73	Саманидлар	2,85[1][2]		928
74—79	74	Мидия империясе	2,8[1][4]		-585 б.э.к.	Әссүрия.
74—79	75	Цинь династиясе	2,8[3]		-206 б.э.к.
73—79	76	Аршакидлар Династиясе	2,8[1][4]		1	Борынгы Парфия династиясе.
73—79	77	Цзинь (265—420)	2,8[3]	(территория сары белән күрсәтелгән)	347
73—79	78	Лю Сун	2,8[3]		420
73—79	79	Көнчыгыш Рим Империясе	2,8[3]		450
80—82	80	Khilji dynasty	2,7[1][2]		1312—1320	Моны да карагыз: en:Khilji dynasty
80—82	81	Әйүбидлар Династиясе	2,7[1]		1190
80—82	82	Маджапахит Империясе	2,7[3]	Файл:Маджапахит.jpg	1389
83	83	Ляо Династиясе	2,6[1][2]		947	Кытай династиясе.
84—90	84	Һинд-грек патшалыгы	2,5[3]		-150 б.э.к.
84—90	85	Грек-бактрий патшалыгы	2,5[3]		-184 б.э.к.
84—90	86	Чжао	2,5[3]		329	Кытайлылар дәүләте.
84—90	87	Маратхлар иле	2,5[1]		1760
84—90	88	Бельгия колониаль империясе	2,5		1914
84—90	89	Каракытай ханлыгы	2,5[1]		1210	1218 едан Монол Империясендә.
84—90	90	Казакъ ханлыгы	2,5		1511	1868 едан Русия империясендә.
91—92	91	Цзинь (1115—1234) династиясе (1115—1234)	2,3[1][2]	(территория канәфер белән күрсәтелгән)	1126
91—92	92	Көньяк Ци	2,3[3]		502
93—96	93	Көньяк Сун	2,1[2]	(территория куе кызыл белән күрсәтелгән)	1100
93—96	94	Мәмлүк солтанлыгы	2,1[2]		1300
93—95	95	Мәмлүк солтанлыгы	2,1[1]		1400
93—96	96	Беренче француз империясе	2,1[2]		1813	Наполеона Бонапарт чоры.
97—106	97	Вэй	2,0[3]	(территория канәфер белән күрсәтелгән)	263
97—106	98	Төньяк Хань	2,0[3]		316
97—106	99	Цинь	2,0[3]		376
97—106	100	Көнбатыш Рим империясе	2,0[3]		395
97—106	101	Төньяк Вэй	2,0[3]		450
97—106	102	Саффаридлар	2,0		900
97—106	103	Альмохадлар	2,0[1]		1200
97—106	104	Сатавахана	2,0[3]		90
97—106	105	Раятарангини	2,0[1][2]		750
97—106	106	Инклар империясе	2,0[1][2]	Файл:Inca-expansion2-ru.png	1527
107—108	107	Гурджара-Пратихара	1,8[2]		860
107—108	108	Себер ханлыгы	1,8[2]		1520	Төрки феодаль ханлыгы.
109	109	Раштракутлар	1,7		805
110—111	110	Буидлар	1,6[1][2]		980
110—111	111	Дәһли солтанаты	1,6[2]		1228
112—119	112	Һинд-парфян патшалыгы	1,5[3]		50
112—119	113	У патшалыгы	1,5[3]	(территория яшел белән күрсәтелгән)	221
112—119	114	Төньяк Чжоу	1,5[3]		577
112—119	115	Нанда династиясе	1,5[3][12]		-350—321 б.э.к.	Магадха патшалыгы дәвамчысы.
112—119	116	Һинд-скиф патшалыгы	1,5[4]		-100 б.э.к.
112—119	117	Тулунидлар	1,5[3]		900	Хәлифәттән бәйсез беренче мисыр династиясе.
112—119	118	Идрисидлар	1,5[1]		828
112—119	119	Сури династиясе	1,5[1][2]		1545	Моны да карагыз: en:Suri dynasty
120—121	120	Әссүрия	1,4[1][4]		-670 б.э.к.	Дөнья тарихындагы иң беренче империя.
120—121	121	Сонгай империясе	1,4[13]		1500
122—123	122	Византия империясе (Македония династиясе)	1,35[1][3]		1025
122—123	123	Харша	1,35[1][2]		625—648	Феодал дәүләт.
124—128	124	Киев Русе	1.3[14]		1054
124—128	125	Лян династиясе	1,3[1][3]		502—549
124—128	126	Көнбатыш Вэй	1,3[3]		557
124—128	127	Соң Лян (907—923)	1,3[2]		923
124—128	128	Соң Тан	1,3[2]		923
129	129	Мали империясе	1,29[15]		1312	13-15 гасырларда Африкада урнашкан империя.
130—132	130	Шан династиясе	1,25[1][4]		-1122 б.э.к.
130—132	131	Көнбатыш Чжоу	1,25[4]		-1122 б.э.к.
130—132	132	Аксум патшалыгы	1,25[1]		350
133—137	133	Бөек Карл Империясе	1,2[1][2]		814	Франклар дәүләте.
133—137	134	Речь Посполитая	1,2[1][2]		1650
133—137	135	Шривиджая	1,2[1]		1200	Борынгы Малайзия патшалыгы.
133—137	136	Шунга империясе	1,2[1]		-150 б.э.к.
133—137	137	Куш патшалыгы	1,2[1]	(-400 б.э.к.)	-700 б.э.к.
138	138	Раттанакосин	1,12		1782	Бүгенге Таиланд.
139—141	139	Чалукья	1,1		636
139—141	140	Швеция	1,1		1658
139—141	141	Дәһли солтанаты	1,1	(уңда)	1517
142—154	142	Борынгы Мисыр	1,0[4]		-1450 б.э.к.
142—154	143	Яңа патшалык	1,0[1][4]		-1300 б.э.к.	Яңа Мисыр патшалыгы.
142—154	144	Эллиннар Мисыры	1,0[4]	(территория зәңгәр белән күрсәтелгән)	-301 б.э.к.
142—154	145	Көнчыгыш Вэй	1,0[3]		550
142—154	146	Ци	1,0[3]		550
142—154	147	Таһиридлар	1,0[2]		800
142—154	148	Kalachuri	1,0[1][2]		1050	Тулырак: en:Kalachuri
142—154	149	Изге Рим империясе	1,0[2]		1050
142—154	150	Си Ся	1,0[1]	(территория кызыл белән күрсәтелгән)	1100	Си Ся вә Тангутское патшалыгы .
142—154	151	Чалукья империясе	1,0		1121	Тулырак: en:Western Chalukya Empire
142—154	152	Камбуджадеша	1,0[1][2]		1290
142—154	153	Авар каһанлыгы	1,0[3]	(территория кызыл белән күрсәтелгән)	600
142—154	154	Канем-Борно	1,0[2]		1200	Африка иле.
155—156	155	Калинга	0,9[4]		-10 до н. э.
155—156	156	Конбаун	0,9		1800	Илнең башкаласы берничә тапкыр филләр ярдәмендә урыныннан күчерелгән.
157—158	157	Идел буе Болгарстаны	0,9[1][2]		1100
157—158	158	Бөек Литва кенәзлеге	0,9[16]	Файл:Duchies of Mamai.jpg	1430
159-166	159	Бөек Әрмән иле	0,8[3]		-83 б.э.к.
159—166	160	Аккад	0,8[4]	(территория яшел белән күрсәтелгән)	-2250 б.э.к.
159—166	161	Соң Цзинь (936—947)	0,8[2]		936
159—166	162	Империя Гана	0,8[3]		1067
159—166	163	Паган	0,8[2]		1200
159—166	164	Көнбатыш Кшатраплар	0,8[3]		100
159—166	165	Химьяр	0,8[4]		400	Химьяр
159—166	166	Бохай	0,8[1]		830
167—174	166	Казан ханлыгы	0,7[2]		1540	Идел буе татар дәүләте.
167—174	167	Меровинглар	0,7[2]		558
167—174	168	Беренче Болгар патшалыгы	0,7[3]		900
167—174	169	Шу патшалыгы	0,7[3]	(территория канәфер белән күрсәтелгән)	221
167—174	170	Ядавлар	0,7[2]		1250
167—174	171	Парамара	0,7[3]		1050	Тулырак: en:Paramara)
167—174	172	Дали	0,7	(территория шәмәхә белән күрсәтелгән)	1200
167—174	173	Виджаянагар империясе	0,7		1529
167—174	174	Наньчжао	0,7[2]		830
175	175	Австро-Венгрия	0,67		1913
176—178	176	Борынгы Мисыр	0,65[4]		-1650 б.э.к.
176—178	177	Соң Борынгы Мисыр патшалыгы	0,65[4]		-550 б.э.к.
176—178	178	Вакатака Династиясе	0,65[4]		450	См. также: en:Vakataka dynasty
179—184	179	Вестготлао	0,6[3]	Файл:Visigoth Kingdom 2.gif	580
179—184	180	Кордов хәлифлеге	0,6[2]		1000
179—184	181	Рай Династиясе	0,6[3]		675	Тулырак: en:Rai Dynasty
179—184	182	Маукхари Династиясе	0,6[2]		600
179—184	183	Бахмани	0,6[2]		1470
179—184	184	Низам	0,6		1740	Тулырак: en:Nizam
185	185	Сикхлар патшалыгы	0,56		1845
186—195	186	Урта Борынгы Мисыр патшалыгы	0,5[4]		-1850 б.э.к.
186—195	187	Лидия	0,5[4]		-585 б.э.к.
186—195	188	Вавилон	0,5[4]		-562 б.э.к.
186—195	189	Кошала	0,5[3]		-543 б.э.к.
186—195	190	Магадха (Шишунага Династиясе)	0,5[3]		- б.э.к.
186—195	191	Чу патшалыгы	0,5[3]		-350 б.э.к.
186—195	192	Пандья	0,5		1251
186—195	193	Соң Хань	0,5[2]		947
186—195	194	Кангүй	0,5[3]		-100 б.э.к.
186—195	195	Остготлар Корольлеге	0,5[2]		510
196—198	196	Когурү	0,45[4]		476
196—198	197	Ся династиясе	0,45[4]		-1800 б.э.к.
196—198	198	Яңа Борынгы Мисыр патшалыгы	0,45[4]		-1250-1220 б.э.к.
199—201	199	Кырым ханлыгы	0,4[2]		1500
199—201	200	Борынгы Мисыр патшалыгы	0,4[4]		-2400 б.э.к.
199—201	201	Әссүрия	0,4[4]		-1080 б.э.к.
202	202	Латыйн империясе	0,35[3]		1204
203—206	203	Һинд цивилизациясе	0,3[12]		-1800 б.э.к.
203—206	204	Митанни	0,3[4]		-1450 б.э.к..
203—206	205	Картаҗ	0,3[4]		-220 б.э.к.
203—206	206	Палеологи (1260—1453)	0,3[4]		1300	Тулырак: en:Byzantium under the Palaiologoi
207-209	207	Урарту	0,25[4]		-743 б.э.к.
207—209	208	Беренче вавилон династиясе	0,25[4]		-1690 б.э.к.	См. также: en:First Babylonian Dynasty
207—209	209	Галич-Волын кенәзлеге	0,25[4]		1392
210	210	Серб патшалыгы	0,25		1350
211	211	Ацтеклар империясе	0,22[2]		1520
212—215	212	Элам	0,2[4]		-1160 б.э.к.
212—215	213	Исин	0,2[4]		-1130 б.э.к.
212—215	214	Византия (Аморий династиясе чорында) (820—867)	0,2[4]		750	Тулырак: en:Phrygian Dynasty
212—215	215	Гетманщина	0,2[17]	Файл:Ukrainian Cossack state Zaporizhian Host 1649 1653.jpg	1654
216—217	216	Әссүрия	0,15[4]		-1730 б.э.к.
216—217	217	көнчыгыш Чжоу	0,15[4]		-770 б.э.к.

Шулай ук карагыз

• Тарихи бәйсез дәүләтләренең исемлеге

Чыганаклар

• Исторические карты и схемы
• Hempstone, Smith (2007). Africa, Angry Young Giant. Whitefish: Kessinger Publishing, LLC. pp. 664 pages. ISBN 0-54844-300-9.
• Jonathan M. Adams, Thomas D. Hall and Peter Turchin (2004). East-West Orientation of Historical Empires. 2008 елның 27 май көнендә архивланган.
• J. Beloch (1886), Die Bevölkerung der griechisch-römischen Welt, Duncker and Humblot, Leipzig.
• Jean-Noël Biraben (2003). «The rising numbers of humankind», Populations & Societies 394.
• Roger Boesche (2003). «Kautilya’s Arthashastra on War and Diplomacy in Ancient India», The Journal of Military History 67 (p. 9-38).
• Stephen Broadberry and Mark Harrison (2005). The Economics of World War I. ISBN 0-521-8521 2-9.
• Christopher Chase-Dunn, Alexis Álvarez, and Daniel Pasciuti (2002). Power and Size: Urbanization and Empire Formation in World-Systems Since the Bronze Age.
• Ferguson, Niall (2004). Colossus: The Price of America's Empire. Penguin. ISBN 1594200130. http://books.google.com/books?id=Uy23kBDD7WcC. 2014 елның 22 сентябрь көнендә архивланган.
• Raymond W. Goldsmith (1984), «An estimate of the size and structure of the national product of the Early Roman Empire», Journal of the International Association for Research in Income and Wealth 30
• Bruce R. Gordon (2005). To Rule the Earth… (See Bibliography for sources used.)
• Mark Harrison (1998). The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison.
• Angus Maddison (2001). The World Economy: A Millennial Perspective. OECD, Paris.
• Angus Maddison (2006). The Contours of the World Economy 1-2030 AD.
• Colin McEvedy and Richard Jones (1978), «Atlas of World Population History», Facts on File (p. 342-351). New York.
• Sevket Pamuk (2005), «The Ottoman Empire in World War I». In Stephen Broadberry and Mark Harrison (2005), The Economics of World War I, p. 112-136. Cambridge University Press. ISBN 0-521-8521 2-9.
• Donald Quataert (2005). The Ottoman Empire, 1700—1922.
• Walter Scheidel (2005). The monetary systems of the Han and Roman empires. Стэнфордский университет.
• Walter Scheidel (2006). Imperial state formation in Rome and China 2007 елның 12 июль көнендә архивланган.. Стэнфордский университет.
• Carla M. Sinopoli (2003). The Political Economy of Craft Production: Crafting Empire in South India, C. 1350—1650.
• Ralph Thomlinson (1975), Demographic Problems, Controversy Over Population Control, Second Edition.
• Dr Frances Wood (2006). China: The Three Emperors. 2013 елның 11 май көнендә архивланган.
• H. Yoon (1985). «An early Chinese idea of a dynamic environmental cycle», GeoJournal 10 (2), p. 211-212.

Искәрмәләр

1. Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, «East-West Orientation of Historical Empires 2007 елның 22 февраль көнендә архивланган.», Journal of World-Systems Research Vol. 12 (no. 2), pp. 219—229 (2006).
2. Rein Taagepera «Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia», International Studies Quarterly Vol. 41, 475—504 (1997).
3. Rein Taagepera «Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.», Social Science History Vol. 3, 115—138 (1979).
4. Rein Taagepera «Size and Duration of Empires Growth-Decline Curves, 3000 to 600 B.C.», Social Science Research Vol. 7, 180—196 (1978).
5. Ferguson, Colossus, S. 15
6. Ferguson 2004, p. 15.
7. Gordon (2005)
8. Blankinship, Khalid Yahya (1994), The End of the Jihad State, the Reign of Hisham Ibn 'Abd-al Malik and the collapse of the Umayyads, State University of New York Press, p. 37, ISBN 0791418278
9. Vasseghi, Sheda, «The other Iran story: Re-engineering the nation’s cultural DNA», Breaking… WorldTribune.com World Tribune News, (12 October 2009).
10. Steele, Christy, «Rome», p. 36 (2001).
11. Claudio Cioffi-Revilla, J. Daniel Rogers, Steven P. Wilcox, & Jai Alterman, «Computing the Steppes: Data Analysis for Agent-Based Modeling of Polities in Inner Asia», Proceedings of the 104th Annual Meeting of the Amer. Pol. Sci. Assoc., Boston, MA, p. 8 August 28-31, (2008).
12. Rein Taagepera «Size and Duration of Empires: Systematics of Size», Social Science Research Vol. 7, 108—127 (1978).
13. John O. Hunwick: Timbuktu and the Songahy Empire: Al-Sa’di’s Ta’rikh Al-sudan Down to 1613 and other Contemporary Documents (Brill, 2003), p. xlix.
14. Карта «Древнерусское государство 10 — 12 вв.» // БРЭ. Том «Россия» М.. 2004. С.268.
15. Hempstone, page 312
16. Карта «Великое княжество Литовское 12 — 15 вв.» // БСЭ. Т.5.(үле сылтама)
17. Регіональна історія України. Збірник наукових статей. Випуск 3