Воркута

Воркута (коми Вӧркута, рус. Воркута, нен. Варкута) — Коми Республикасының төньягындагы шәһәр. Котып аръягындагы иң эре шәһәрләрнең берсе.

Воркута
рус. Воркута коми Вӧркута
Нигезләнү датасы	1932
Рәсми исем	Варкута, Вӧркута һәм посёлок шахты «Капитальная»
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Муниципальное образование городского округа «Воркута»[d][1]
Административ-территориаль берәмлек	Муниципальное образование городского округа «Воркута»[d]
Сәгать поясы	UTC+03:00
Халык саны	7000 (1943)[2], 55 668 (1959)[3], 60 000 (1962)[2], 65 000 (1967)[2], 89 742 (1970)[4], 92 000 (1973)[2], 98 000 (1976)[5], 100 210 (1979)[6], 104 000 (1982)[7], 109 000 (1986)[5], 112 000 (1987)[8], 115 646 (1989)[9], 117 000 (1991)[5], 116 000 (1992)[2], 114 000 (1993)[5], 109 000 (1994)[5], 100 800 (1996)[10], 95 900 (1998)[2], 89 800 (2000)[2], 87 100 (2001)[2], 84 917 (2002)[11], 84 900 (2003)[2], 82 000 (2005)[2], 79 200 (2006)[2], 76 600 (2007)[2], 74 300 (2008)[12], 71 402 (2009)[13], 70 548 (2010)[14], 70 500 (2011)[2], 67 100 (2012)[15], 64 353 (2013)[16], 61 638 (2014)[17], 60 368 (2015)[18], 59 231 (2016)[19], 58 133 (2017)[20], 56 088 (2018)[21], 54 223 (2019)[22], 52 776 (2020)[23], 56 985 (2021)[24], 56 131 (2024)[25]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	180 метр
Кардәш шәһәр	Антананариву[d], Вологда, Шахты, Киркенес[d], Бөек Новгород һәм Санкт-Петербург
Бүләкләр
Мәйдан	29,8 км²
Почта индексы	169900
Рәсми веб-сайт	воркута.рф​(рус.)
Җирле телефон коды	82151
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Воркута Викиҗыентыкта

Халык саны — 70 551 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 95 866 кеше.^[26]

2021 елның 10 сентябреннан ― Хезмәт даны шәһәре.^[27]

География

Воркута Төньяк поляр түгәрәге артында, Сыктывкардан 904 километр төньяк-көнчыгыштарак урнашкан. Төньяк тимер юлының Воркута станциясе.

Климат

Воркута климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	1,1	1,2	5,3	12,0	26,5	31,0	33,8	30,0	24,2	15,6	4,8	3,5	33,8
Уртача максимум, °C	−15,6	−16,1	−9,6	−5,5	1,7	12,7	18,7	14,2	7,8	−0,8	−9,5	−13,9	−1,3
Уртача температура, °C	−19,4	−19,7	−13,8	−10	−1,9	7,6	13,1	9,7	4,4	−3,2	−13	−17,4	−5,3
Уртача минимум, °C	−23,6	−23,9	−18,1	−14,4	−5,2	3,3	8,2	5,8	1,3	−6,1	−16,5	−21,6	−9,2
Абсолют минимум, °C	−48	−49,4	−41	−38,5	−26,3	−8,4	−1	−4	−10,5	−29	−45,1	−52	−52
Явым-төшем нормасы, мм	36	34	33	27	35	52	55	63	57	57	40	42	531
Чыганак: Погода и климат Средние значения за период 1981 — 2010 гг.

Тарих

Воркута 1931 елда күмер чыганагы янындагы геологлар бистәсе буларак нигезләнә.

Күмер ятмалыр үзләштерү күбесенчә тоткыннар көчләре белән үткәрелгән. 1938 елда ГУЛаг системасына кергән Воркута хезмәт белән төзәтү лагере (Воркутлаг) оештырыла; 1946 елда Речлаг оештырыла.

1940 елга кадәр — Ненец милли округы составында; шул ук елда Воркутага шәһәр тибындагы бистәсе статусы бирелә.

1943 елда шәһәр статусын ала.

1953 елда Речлаг тоткыннары восстаниены күтәрәләр.

ССРБ таркалудан һәм чыгару сәнәгатенең кризисы аркасында күп кешеләр шәһәрдән чыгып киткәннәр.

Халык

1959[28]	1970[29]	1979[30]	1989[31]	2002[32]	2010[26]
55 668	89 742	100 210	115 646	84 917	70 551

Милли состав: руслар — 77,7%, украиннар — 7,9%, татарлар — 2,9%, комилар — 1,7%, белоруслар — 1,5%, чуашлар — 1,1%, әзериләр — 1,0%.^[33]

Административ бүленеш

Воркута шәһәр округына керәләр:^[34]

• Воркута шәһәре — 70 551 кеше

5 ш.т.б.:

1. Воргашор шәһәр тибындагы бистәсе — 12 044 кеше
2. Елецкий шәһәр тибындагы бистәсе — 631 кеше
3. Заполярный шәһәр тибындагы бистәсе — 1 948 кеше
4. Комсомольский шәһәр тибындагы бистәсе — 1 047 кеше
5. Северный шәһәр тибындагы бистәсе — 9 023 кеше

Авыл торак пунктлары: халык саны — 613 кеше

1. Мескашор — 54 кеше
2. Сёйда — 23 кеше
3. Сивомаскинский — 525 кеше
4. Хановей — 4 кеше
5. Елец — 7 кеше
6. Никита — 0 кеше
7. Юршор — 0 кеше

«Воркута» шәһәр округының мәйданы — 24 400 кв.км, халык саны (2010) — 95 854 кеше.

Икътисад

• «Воркутауголь» ААҖ — градообразующее предприятие по добыче угля.
• «Воркутацемент» ААҖ
• Воркута механика заводы
• Азык-төлек сәнәгатенең ширкәтләре: сөт заводы, икмәк комбинаты, болан совхозы.

Югары уку йортлары

• Санкт-Петербург дәүләт таулы институтының филиалы
• Сыктывкар дәүләт университетының филиалы
• Россия мәгариф академиясе филиалы
• Ухта дәүләт техника университетының филиалы
• Заманча һуманитар академиясенең филиалы

Кардәш шәһәрләр

• Антананариву, Мадагаскар
• Санкт-Петербург, Россия
• Шахты, Россия
• Киркенес, Норвегия

Галерея

• 
• 
• 
• 
  Шәһәр янындагы тундра

Искәрмәләр

1. ОКТМО

   https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203
2. Народная энциклопедия «Мой город». Воркута

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q126974215
3. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу — Демоскоп Weekly.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683186
4. Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. — Демоскоп Weekly.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683348https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690
5. Российский статистический ежегодник. 1994

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689235
6. Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. — Демоскоп Weekly.

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683464https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690
7. Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
8. Народное хозяйство СССР за 70 лет — Москва: ЦСУ РСФСР. — 766 бит

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q3656004https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689077https://wikidata.org/wiki/Track:Q649
9. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу

   https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683566
10. Российский статистический ежегодник. 1996 год

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126936360
11. Всероссийская перепись населения 2002 года. Численность населения субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126687602
12. Города Республики Коми. Оценка численности населения на 1 января 2008 года (тысяч человек)

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126974222
13. Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683667
14. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения городских округов, муниципальных районов, поселений и населённых пунктов

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126974224
15. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683726
16. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 бит

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683996
17. Оценка численности населения по городским округам, муниципальным районам, поселениям и городским населённым пунктам Республики Коми на 1 января 2014 года

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126974665
18. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684268
19. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года — 2018.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684493
20. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — Москва: Росстат, 2017.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q41348632https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680
21. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Москва: Росстат, 2018.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q56023898https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680
22. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684775
23. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126688520
24. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906
25. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — Росстат, 2024.

    https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680https://wikidata.org/wiki/Track:Q126974795
26. архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-12-13
27. Указ о присвоении почётного звания «Город трудовой доблести».
28. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
29. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
30. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
31. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
32. 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
33. Численность населения по национальности по городам и районам(үле сылтама)
34. Численность населения городских округов, муниципальных районов, поселений и населенных пунктов(үле сылтама)

Тышкы сылтамалар

• http://www.mojgorod.ru/r_komi/vorkuta/