İttihat ve Terakki
Osmanlı İmparatorluğu'nda siyasal teşkilat / From Wikipedia, the free encyclopedia
İttihat ve Terakki Cemiyeti (Osmanlıca: اتحاد و ترقى جمعيتی, romanize: İttiḥād ve Teraḳḳī Cemʿiyeti; güncel Türkçe: Birlik ve İlerleme Derneği), sonraları İttihat ve Terakki Fırkası (Osmanlıca: اتحاد و ترقى فرقه سی, romanize: İttiḥād ve Teraḳḳī Fırḳası; güncel Türkçe: Birlik ve İlerleme Partisi), Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde[5] kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.[3]
İttihat ve Terakki Fırkası إتحاد و ترقى فرقه سی Birlik ve İlerleme Partisi | |
---|---|
Kısaltma | İ-T veya İTC |
Genel sekreter | Doktor Nâzım Bey (1908-1910) Mithat Şükrü Bleda (1911-1917) |
1913'ten önce liderler | Ahmed Rıza Bey Mizancı Murad |
1913'ten sonra liderler | Said Halim Paşa "Üç Paşalar" (Enver Paşa, Talat Paşa, Cemal Paşa) |
Slogan(lar) | Hürriyet, Müsavat, Uhuvvet, Adalet |
Kuruluş tarihi | 21 Mayıs 1889 |
Kapanış tarihi | 1 Kasım 1918 |
Birleşme | Osmanlı Hürriyet Cemiyeti (27 Eylül 1907) Vatan ve Hürriyet Cemiyeti (13 Ekim 1907) |
Önceli | İttihad-ı Osmanî Cemiyeti |
Ardılı | Teceddüt Fırkası (5 Kasım 1918) Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası (19 Ekim 1918)[1][2] |
Merkez | İstanbul Selanik (kuruluşta) |
Gazete(ler) | Meşveret (1895-1898) Şura-yı Ümmet (1902-1929) Tanin (1908-1947)[3] |
İdeoloji | Meşrutiyetçilik Osmanlıcılık (1913 öncesi) Cemiyet içi düşünceler: |
Siyasi pozisyon | Senkretik |
Meclis-i Mebûsan 3. Dönem (1908) | 60 / 288 |
Meclis-i Mebûsan 4. Dönem (1912) | 106 / 275 |
Meclis-i Mebûsan 5. Dönem (1914) | 103 / 343 |
Parti bayrağı | |
Başlangıçta devletin anayasal düzene tekrar kavuşmasını ve Meclis-i Mebûsan'ın tekrar açılmasını amaçlayan gizli bir dernek olarak kurulan örgüt; anayasanın kabul edilip İkinci Meşrutiyet’in ilan edilmesinden sonra iktidarı denetleyen bir siyasî parti (İttihat ve Terakki Fırkası) halini almış; 1913 yılında Bâb-ı Âli Baskını'ndan sonra ise yönetimde hakim olmuştur. Üyeleri İttihatçılar olarak anılır. Cemiyetin 1918 yılında kendini feshetmesinden sonra üyelerinin önemli bir kısmı Millî Mücadele'de yer almıştır.
İttihat ve Terakki, bir siyasî hareket olduğu kadar bir devrin ve bir kuşağın adı olarak kabul edilir.[6] İttihatçılar, kendilerinden önce gelen Yeni Osmanlılar kuşağının devamıdır; kendilerinden "Jön Türkler" diye de bahsedilir. Ancak "Jön Türkler" ifadesi yalnızca İttihatçılar'ı değil dönemin diğer muhalif kesimlerini de kapsamak için kullanılmıştır.