Ü
Latin alfabesinde harf Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Latin alfabesinde harf Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Ü, Latin alfabesinde bir harftir. Almanca, Türkçe, Macarca, Azerice, Türkmence, Uygurca, Tatarca, Estonca dillerinde kullanılır. Bu dillerin hepsinde /y/ sesini temsil eder. Ayrıca İspanyolca, Fransızca, Katalanca gibi bazı Lâtin dillerde ise u sesinin ayrıca telaffuz edildiğini göstermek için kullanılır. Ä ve Ö harflerini kullanan Fince ve İsveççe dilleri, Ü harfinin yerine aynı sesi vermek için Y harfini kullanırlar.
| Latin alfabesi Üü harfi | |
| Ü | ü |
| Ü | ü |
Bu harfin /y/ sesini temsil etmek için kullanımı, ilk olarak Almancada ortaya çıkmıştır. Orta Yüksek Almanca dilinde, bazı kelimelerde /u/ sesleri, ince ünlü içeren bir ek alınca /y/ sesine evrilmiştir. Bunu temsil etmek için bazı yerlerde 〈ue〉 gösterimi tercih edilirken, bazı yerlerde ise yerden tasarruf etmek için e, u'nun üzerine yazılmıştır. E harfi, o zaman kullanılan el yazısında iki çizgiye benzediği için baskıda iki çizgiye, daha sonra iki noktaya evrilmiştir. Almancada bu harf, teknik sebeplerden ötürü yazılamıyorsa, UE diye de yazılabilmektedir.
Almancanın etkisinde olan bazı diller de aynı sesi göstermek için bu harfi devşirmiştir. Macarcada 〈ü〉 harfi, Almancadaki gibi /y/ sesini göstermektedir. Aynı zamanda, 〈ű〉 harfi ise uzun bir /yː/ sesini temsil etmektedir. Estoncada da Ü harfi /y/ sesini temsil etmektedir. Ancak, Almancadan Ä ve Ö harfini alan İsveççe, Ü harfini ödünç almaktansa Y harfiyle /y/ sesini temsil etmeyi tercih etmiştir. Aynı kullanım, İsveççenin etkisi altında olan Fincede de kullanılmıştır.
1928 Harf İnkılâbı ile Türkçe de bu harfi Almancadan, /y/ sesini temsil etmek için ödünç almıştır. Türkçe Alfabesine dayanılarak oluşturulan Azerice, Tatarca, Türkmence ve Kazakça alfabelerinde de bu harf aynı /y/ sesi için kullanılmıştır. Çin Halk Cumhuriyetinin Uygurca için oluşturduğu Latin alfabede de bu harf aynı şekilde kullanılmıştır.
Çincenin Pinyin latinizasyon sisteminde de bu harf /y/ sesi için kullanılmaktadır. Ancak; J, Q, X ve Y harflerinden sonra sadece /y/ sesi gelebildiğinden Ü harfi kullanılmaz, noktasız U harfi kullanılır. Sadece N ve L harflerinden sonra hem /u/, hem de /y/ sesi gelebildiği için Ü harfi kullanılır. Çoğu Çince klavyede Ü harfi olmadığından yerine V harfinin kullanıldığı da olur.
Almancada kullanılan Umlaut'tan tamamen bağımsız bir şekilde, bu harf aynı zamanda bazı Latin Dillerinde u harfinin ayrı telâffuz edildiğini göstermek için de kullanılır. İspanyolcada 〈gue〉 harf dizisi normâlde /ge/ diye telâffuz edilirken 〈güe〉 harf dizisi /gwe/ diye telâffuz edilir. Benzer bir şekilde Katalancada da 〈gue〉 /ge/ diye okunurken, 〈güe〉 ise /gwe/ diye okunur. Katalancada ayrıca 〈güi〉, 〈qüi〉 ve 〈qüe〉 harf dizilerinde de kullanılır. Fransızcada ise bazı özel isimlerde kullanılır.
 | Yazı sistemi, alfabe veya harf ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
