göz

Ayrıca bakınız: goz

Türkçe

Haftanın sözcüğü – 2007, 29. hafta

Köken

Osmanlı Türkçesi گوز‎ (göz) sözcüğünden devralındı.

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /ˈɟøz/
• Heceleme: göz

Ad

göz (belirtme hâli gözü, çoğulu gözler)

1. (anatomi) basar, görme organı
   • Gözü iki numara miyop.
2. bakış, görüş
   • Bu sefer alacaklı gözüyle baktım.
3. boşluk, delik
   • İğnenin gözü. Köprünün gözleri karış karış kazılmıştır. — S. F. Abasıyanık
4. bölüm, hane
   • Dama tahtasında altmış dört göz vardır.
5. gönül bağlantısı, ilgi, sevgi
   • Göze girmek. Gözden düşmek.
6. kıskançlık veya hayranlıkla bakıldığında bir şeye kötülük verdiğine inanılan uğursuzluk
7. nazar
   • İnsanı gözle yiyip bitirirler. — Ö. Seyfettin
8. terazi kefesi
   • Kafa, göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak, el, ayak
     Boşanır sırtlara, vâdîlere, sağnak sağnak. — M. Â. Ersoy
9. (bitki anatomisi) ağacın tomurcuk veren yerlerinden her biri
   • Göz aşısı.
10. (coğrafya, hidroloji) suyun topraktan kaynadığı yer, kaynak
    • Asıl felaket bu pınara sırt çevirmek, bu pınarın gözlerine taş tıkamak değil de ne olurdu? — T. Buğra
11. (mecaz) bazı deyimlerde görme ve bakma
    • Göz önünde. Gözden geçirmek. Gözden kaybolmak. Gözü keskin.
12. (mimarlık) oda
    • Şu fakir mahallede bir göz evim olsaydı. Nasıl sevinç içinde çıkardım şu yokuşu. — Z. O. Saba
13. (mobilya) çekmece
    • Masanın gözleri kilitliydi.
14. (tıp) bazı yaraların uç bölümü
    • Çıbanın gözü kocaman olmuştu.
    • (silahlar) fişeğin bir parçası
    • Hüseyin Emin YENER Urla Cennet İken, sayfa 17 , Moyes Yayıncılık

      "Sıkının bir gözüne barutu koydu, semerci keçesini harbiyle iyice üzerine sıkıştırdı, sekiz şevrotin üzerine de tapa, sırtlanların kaçtığı yere doğru gelişi güzel son bir kez ateş etti."

Çekimleme

	tekil	çoğul
yalın	göz	gözler
belirtme	gözü	gözleri
yönelme	göze	gözlere
bulunma	gözde	gözlerde
ayrılma	gözden	gözlerden
tamlayan	gözün	gözlerin

göz adının çekimi

1. tekil (benim)	tekil	çoğul
yalın	gözüm	gözlerim
belirtme	gözümü	gözlerimi
yönelme	gözüme	gözlerime
bulunma	gözümde	gözlerimde
ayrılma	gözümden	gözlerimden
tamlayan	gözümün	gözlerimin
2. tekil (senin)	tekil	çoğul
yalın	gözün	gözlerin
belirtme	gözünü	gözlerini
yönelme	gözüne	gözlerine
bulunma	gözünde	gözlerinde
ayrılma	gözünden	gözlerinden
tamlayan	gözünün	gözlerinin
3.tekil (onun)	tekil	çoğul
yalın	gözü	gözleri
belirtme	gözünü	gözlerini
yönelme	gözüne	gözlerine
bulunma	gözünde	gözlerinde
ayrılma	gözünden	gözlerinden
tamlayan	gözünün	gözlerinin
1. çoğul (bizim)	tekil	çoğul
yalın	gözümüz	gözlerimiz
belirtme	gözümüzü	gözlerimizi
yönelme	gözümüze	gözlerimize
bulunma	gözümüzde	gözlerimizde
ayrılma	gözümüzden	gözlerimizden
tamlayan	gözümüzün	gözlerimizin
2. çoğul (sizin)	tekil	çoğul
yalın	gözünüz	gözleriniz
belirtme	gözünüzü	gözlerinizi
yönelme	gözünüze	gözlerinize
bulunma	gözünüzde	gözlerinizde
ayrılma	gözünüzden	gözlerinizden
tamlayan	gözünüzün	gözlerinizin
3. çoğul (onların)	tekil	çoğul
yalın	gözü gözleri	gözleri
belirtme	gözünü gözlerini	gözlerini
yönelme	gözüne gözlerine	gözlerine
bulunma	gözünde gözlerinde	gözlerinde
ayrılma	gözünden gözlerinden	gözlerinden
tamlayan	gözünün gözlerinin	gözlerinin

iyelik ekleriyle

Üst kavramlar

• (ağacın bir bölümü): ağaç
• (anatomi): duyu organı
• (çekmece): mobilya

Alt kavramlar

• birleşik göz, petek göz

Atasözleri

göz kelimesinin atasözleri

• Ağaran baş, ağlayan göz gizlenmez
• Ağız büzülür, göz süzülür, ille burun, ille burun
• Ağrılarda göz ağrısı, her kişinin öz ağrısı
• Bir başa bir göz yeter
• El terazi, göz mizan
• Fazla mal göz çıkarmaz
• Göz gördüğünü ister
• Kul istedi bir göz, Allah verdi iki göz

Deyimler

göz kelimesinin deyimleri

• açıkgöz
• ağ gözü
• ağ gözü açıklığı
• cam göz
• çıplak göz
• dört göz bir evlat için
• dünyaya gözlerini açmak
• dünyaya gözlerini kapamak
• göz açamamak
• göz açtırmamak
• göz alıcı güzellik
• göz ardı etmek
• göz aşısı
• göz atmak
• göz bebeği
• göz billuru,
• göz boyamak
• göz dönmesi
• göz erimi
• göz göre göre
• göz göze gelmek
• göz hakkı
• göz hizası
• göz kırpmak
• göz kulak olmak
• göz küresi
• göz önünde
• göz pekliği
• göz rengi
• göz rengi farklılığı
• göz suyu
• göz süzme
• göz süzmek
• göz yummak
• gözdağı vermek
• gözden düşmek
• gözden kaçmak
• gözden uzak
• göze batan
• göze batan
• göze çarpan
• göze girmek
• gözleri açılmak
• gözleri çakmak çakmak olmak
• gözleri dolu dolu olmak
• gözleri fal taşı gibi açılmak
• gözleri fıldır fıldır etmek
• gözleri yollarda kalmak
• gözleri yuvasından fırlamak
• gözlerinde şimşekler çakmak
• gözlerine inanamamak
• gözü açık
• gözü dışarıda
• gözü dönmek
• gözü gibi bakmak
• gözü göz değil
• gözü olmamak
• gözü toprağa bakmak
• gözü uyku tutmamak
• gözü yükseklerde olmak
• gözü yüksekte
• gözüm görmesin
• gözünde tütmek
• gözüne çarpmak
• gözünü bağlamak
• gözünü karartmak
• gözünü korkutmak
• gözünün içine bakmak
• gözünün önünden geçmek
• gözyaşı
• kötü göz
• para gözlü

Türetilmiş kavramlar

göz kelimesinin türetilmiş kavramlar

• göz bebeği,
• göz kapağı,
• göz tansiyonu,
• gözce,
• gözcü,
• gözcük,
• gözde,
• göze,
• gözenek,
• gözetim,
• gözgü,
• gözken,
• gözle,
• gözlem,
• gözleme,
• gözlü,
• gözlük,
• gözsüz,
• gözel,
• paragöz,
• tepegöz

Çeviriler

alaka, ilgi, sevgi

Almanca: Zuneigung (de) d İngilizce: love (en) Mapudungun dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sunda dili: genep (su) Osmanlı Türkçesi: گوز‎ (ota)

anatomi

Afrikaanca: oog (af) n Almanca: Auge (de) n Yahudi Almancası: oyg‎ (yi) (oyg) Güney Altayca: кöс (alt) (kös) Arapça: عَيْن‎ (ar) e (ʿayn) Arnavutça: sy (sq) Aymaraca: nayra (ay) Azerice: göz (az) Bretonca: lagad (br) Bulgarca: око (bg) n (oko) Çekçe: oko (cs) n Çince: 眼睛 (zh) Mandarin dili: 眼 (zh) (yǎn), 眼睛 (zh) (yǎnjīng) Danca: øje (da) Endonezce: mata (id) Ersya dili: сельме (myv) ( śeľme ) Esperanto: okulo (eo) Estonca: silm (et) Farsça: چشم‎ (fa) (čašm) Felemenkçe: oog (nl) n Fince: silmä (fi), lähde (fi), silmu (fi) Fransızca: œil (fr) Batı Frizce: each (fy) Galce: llygad (cy) Galiçyaca: ollo (gl) Gucaratça: આંખ (gu) (ā̃kh), ચક્ષુ (gu) (cakṣu) Hintçe: आंख (hi) (āṅkh), नयन (hi) (nayan), नेत्र (hi) (netra) İbranice: עין‎ (he) İngilizce: eye (en) İrlandaca: súil (ga) İspanyolca: ojo (es) e Yahudi İspanyolcası: ojo (lad) İsveççe: öga (sv) İtalyanca: occhio (it) e Japonca: 目 (ja) Karaçay-Balkarca: köz (krc), Katalanca: ull (ca), uyl (ca) Kazakça: көз (kk) (köz) Kırgızca: көз (ky) (köz) Korece: 눈 (ko) (nun) Kürtçe: çav (ku) Latince: oculus (la) e Lehçe: oko (pl) Litvanca: akis (lt) Macarca: szem (hu); fiók (hu) Magindanao dili: mata (mdh) Makedonca: око (mk) (oko) Malayca: mata (ms) Maltaca: ghajn (mt) d Maorice: mata (mi) Mapudungun dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Maranao dili: mata Mari dili: шинча (mhr) (šinča) Moğülca: Kiril: нүд (mn) (nüd) Mokşa dili: сельме (mdf) ( śeľme ) Nhengatu: esá (yrl) Norveççe: øye (no) n Özbekçe: ko'z (uz) Portekizce: olho (pt) Rumence: ochi (ro) Rusça: глаз (ru) (glaz) Kiril: око (sh) Latin: oko (sh) Slovakça: oko (sk), svorník (sk) Slovence: oko (sl) Somalice: il (so), indho (so) ç Sunda dili: genep (su) Şorca: қарақ Tagalogca: mata (tl) Tatarca: küz (tt) Kırım Tatarcası: köz (crh) Tayca: ตา (th) (dtaa) Türkçe: Osmanlı Türkçesi: گوز‎ (ota) Türkmence: göz (tk) Udmurtça: син (udm) (sin) Ukraynaca: око (uk) (oko) Urduca: چشم‎ (ur) (t͡ʃeʃm) Uygurca: كۆز‎ (ug) (köz) Yakutça: харах (sah) (xarax) Modern Yunanca: μάτι (el) (máti)

bakış, görüş

Almanca: Sicht (de) d, Sichtweise (de) d İngilizce: look (en) Mapudungun dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sunda dili: genep (su) Türkçe: Osmanlı Türkçesi: گوز‎ (ota)

boşluk, delik

Almanca: Loch (de) n İngilizce: hole (en) Mapudungun dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sunda dili: genep (su) Türkçe: Osmanlı Türkçesi: گوز‎ (ota)

çekmece

Almanca: Lade (de) d (kısası), Schublade (de) d Felemenkçe: lade (nl) Fince: vetolaatikko (fi) İngilizce: drawer (en) İspanyolca: cajón (es) Mapudungun dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sunda dili: genep (su) Türkçe: Osmanlı Türkçesi: گوز‎ (ota)

kısım

Almanca: Teil (de) n İngilizce: part (en) Mapudungun dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sunda dili: genep (su) Türkçe: Osmanlı Türkçesi: گوز‎ (ota)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "göz" maddesi

Ek okumalar

• (anatomi): Vikipedi'de göz

Azerice

Söyleniş

• Heceleme: göz

Ad

göz

1. (anatomi) göz

Ek okumalar

• Azerice Vikipedi'de göz

Gagavuzca

Köken

Osmanlı Türkçesi کوز‎.

Söyleniş

• Heceleme: göz

Ad

göz

1. (anatomi) göz

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Ek okumalar

• Gagavuzca Vikipedi'de göz

Türkmence

Söyleniş

• Heceleme: göz

Ad

göz

1. (anatomi) göz

Ek okumalar

• Türkmence Vikipedi'de göz