Loading AI tools
Batı Afrika'da bulunan bir ada devleti Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Yeşil Burun Adaları[4] (Portekizce: Cabo Verde, Portekizce telaffuz: [kabu ˈveɾdɨ]), Kabo Verde,[5][6] Cabo Verde,[7] Yeşil Burun, resmî adıyla Yeşil Burun Cumhuriyeti, orta Atlas Okyanusu’nda, Senegal ve Moritanya açıklarında bulunan bir Afrika ülkesidir. 10 volkanik ada ve 8 adacıktan oluşan bir takımada olan ülkenin yüzölçümü 4.033 km²'dir.[8] En büyük üç ada Santiago, Santo Antao ve Boa Vista'dır. Başkenti Santiago adasındaki Praia'dır. Adalar Afrika anakarasının en batı noktası Cap-Vert'in 600 ila 850 km açıklarında yer alır. Yeşil Burun adaları; Azorlar, Kanarya Adaları, Madeira ve Selvagens Adaları ile birlikte Makaronezya ekolojik bölgesini oluşturur.
Yeşil Burun Adaları (ya da Kabo Verde) República de Cabo Verde (Portekizce) Repúblika di Kabu Verdi (Yeşil Burun Kreolü) Yeşil Burun Cumhuriyeti (ya da Kabo Verde Cumhuriyeti) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bayrak
 Arma
| |||||||
 | |||||||
 | |||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Praia | ||||||
| Resmî dil(ler) | Portekizce, | ||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Cabo Verde Kreolü | ||||||
| Hükûmet | Üniter yarı başkanlık sistemli cumhuriyet | ||||||
| |||||||
| |||||||
• Su (%) | - | ||||||
| Nüfus | |||||||
• 2021 Resmî tahminî | 483.628 (172..) | ||||||
• Yoğunluk | 123,7/km2 (89.) | ||||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 3,887 milyar $ (166.) | ||||||
• Kişi başına | 6.980 $[1] (122..) | ||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 1,870 milyar $ (171.) | ||||||
• Kişi başına | 3.358 $[1] (120.) | ||||||
| Gini (2008) | 47.2[2] yüksek | ||||||
| İGE (2019) |  0.665[3]orta · 126. | ||||||
| Para birimi | Yeşil Burun Adaları eskudosu (CVE) | ||||||
| Zaman dilimi | UTC-1 (CVT) | ||||||
| Telefon kodu | 238 | ||||||
| İnternet alan adı | .cv | ||||||
| |||||||
15. yüzyılda Portekizli kaşifler sömürgeleştirene kadar Yeşil Burun takımadalarında insan yaşamı bulunmuyordu. Yeşil Burun tropikal kuşaktaki en eski Avrupalı sömürgedir. 16. ve 17. yüzyıllarda konumu nedeniyle Atlantik köle ticaretinin odağı oldu ve tüccar ve korsanların uğrak noktası haline geldi. Bu durum adalara ekonomik refah getirdi. Köle ticaretinin durulmasıyla 19. yüzyılda eski zenginliğini kaybetti ve halkın çoğu adaları terk etti. Ancak Yeşil Burun önemli deniz güzergâhları için kullanışlı bir durak noktası ve ticaret merkezi olma özelliğiyle yavaş bir ekonomik toparlanma sürecine girdi. 1951'de Portekiz adalardaki hükmünü korumak amacıyla sömürgenin statüsünü "denizaşırı il"e çevirse de bağımsızlık hareketi güçlenmeye devam etti. 1975'te bağımsızlık kazanıldı.
1990'lardan beri Yeşil Burun temsilî demokrasiyi kesintisiz bir biçimde işletmeyi başarmıştır, Afrika'nın en gelişmiş ve demokratik ülkelerinden biridir. Doğal kaynakları bulunmayan ülkenin ekonomisi hizmet sektörü, turizm ve yabancı yatırımlara dayanır. Yaklaşık 550.000 kişiden oluşan Yeşil Burun halkı Afrika ve Avrupa halklarının kaynaşmasıyla meydana gelmiştir ve çoğunlukla Katolik'tir. Tüm dünyaya yayılmış olan Yeşil Burunlu diasporasının nüfusu ülke nüfusundan fazladır. Yeşil Burun Afrika Birliği üyesidir.
Ülkenin ismi Portekizce bir kelime olan Cabo Verde'den (Türkçe: yeşil burun) gelmekte olup Afrika kıtasının en batısındaki noktalarından birini oluşturması nedeniyle uçtaki yeşil alan anlamında kullanılmaktadır. Bölgeyi ilk keşfeden Portekizli kaşifler Cabo Verde adalarının keşfinden birkaç yıl önce keşfettikleri Cap-Vert'ten yola çıkarak buraya da yeşil burun ismini vermişlerdir.
Cabo Verde devleti 24 Ekim 2013 yılında Birleşmiş Milletler nezdinde ülkenin resmî adının bundan sonra Cabo Verde Cumhuriyeti olduğunu beyan etmiş ve ülke isminin bunda sonra bu hâli ile kullanılabileceğini ve diğer dillere (Türkçe: Yeşil Burun, Almanca: Kap Verde, Fransızca: Cap-Vert vb.) birebir çevrilemeyeceğini belirtmiştir.[9]
Batı Afrika'ya dâhil edilen Atlas Okyanusu'nda bir ada devlet olan Yeşil Burun Adaları, Senegal açıklarında Afrika ana kıtasının 570 km batısında yer almaktadır. Ada ülkesi dünyanın büyük levhalarından biri olan Afrika levhası içerisinde yer almaktadır. Toplamda 4.033 km²'lik bir alan sahip olan ada, 965 km'lik sahil şeridine sahiptir. Ülkeyi oluşturan toplam on sekiz adanın onunda nüfus yaşamaktadır. Nüfusun olduğu söz konusu on adanın altı tanesi Barlavento Adaları'nı (Türkçe: Rüzgarüstü adaları), dört tanesi ise Sotavento Adaları'nı (Türkçe: Rüzgaraltı adaları) oluşturmaktadır. Ülkenin en yüksek noktasını olan 2.829 m yüksekliğindeki Pico do Fogo Dağı Fogo Adasında yer almaktadır.
İklimi ılıman ve kararlı sıcaklıklar ile aşırı kuraklık belirler. Yağışlar düzensizdir, periyodik kuraklıklara neden olur. Dağlık Rüzgarüstü Adaları erozyonun derin oluklar oluşturduğu sarp bir yapı gösterir. Adalar volkanik kökenlidir, çoğunlukla ova ve alçak bölgelerden oluşmuştur. Uzun süreli kuraklıklar; görüntü kirliliği yaratan rüzgarlar; volkanik ve sismik aktiviteler ülke için tehlike yaratmaktadır.
Tuz, bazalt kayalıkları, pozzuolana (silisli volkanik atıklar, su basınçlı çimento üretiminde kullanılır), kireçtaşı, kaolin, balık ülkenin başlıca doğal kaynaklarıdır.
1456’da Portekizliler adalara geldiğinde henüz yerleşim yoktu. Afrika’ya yakın olması nedeniyle önemli bir liman ve köle ticareti merkezi haline geldi. Bugünkü halkının kökleri bu Portekizli yerleşimcilere ve köle Afrikalılara dayanır. Ülke 1975’te Portekiz’den bağımsız hâle gelmiştir. Doğal kaynak ve yağış azdır. Ekonomi her yönüyle Portekiz’e bağımlıdır. Adalarda yaşayan nüfustan daha fazla Yeşil burunlu ABD, Portekiz, Angola başta olmak üzere bazı Avrupa ve Afrika ülkelerine göç etmiştir.
Adanın nüfusu 429.000 olup nüfus üçte ikisinden fazlası Avrupalı beyazlarla Afrikalı Siyahilerin karışımından oluşmuş Mulattolardan meydana gelir. Geri kalanı ise Avrupalı beyazlar ve Afrikalı siyahilerden oluşur. 20. yüzyılda birkaç kez kıtlıkla karşılaşan adalıların önemli bir kısmı, yaşamlarını başka ülkelerde sürdürmek için göç etmişlerdir. Günümüzde ülke vatandaşlarının neredeyse iki katı yurt dışında yaşamaktadır.
Yeşil Burun Adaları'nda son olarak 2021 yılında gerçekleştirilen sayım sonuçlarına göre 483,628 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmî sayım konumundadır. Yeşil Burun Adaları'nda 2022 tahmini nüfus bilgilerine göre ise 596,707 kişi yaşamaktadır.[10] Bu nüfus sayısı ile ülke dünya genelinde 172. sırada yer almaktadır.
Yeşil Burun Adaları orta yaş bir nüfusa sahip olup, 2020 tahmini verilerine göre nüfusun %46,64'ü 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %5,48'i 65 yaş ve üzerindedir.[10]
0-14 yaş: %27.95 (erkek 82,010/kadın 81,012)
15-24 yaş: %18.69 (erkek 54,521/kadın 54,504)
25-54 yaş: %40.76 (erkek 115,811/kadın 121,923)
55-64 yaş: %7.12 (erkek 18,939/kadın 22,597)
65 yaş ve üzeri: %5.48 (erkek 12,037/kadın 19,901)
Şehirde yaşayanların oranı 2022 verilerine göre %67,5 olan ülkede, nüfusun yıllık artış oranı 2022 tahmini verilerine göre %1,21 düzeyindedir.[10]
Dinî inanç olarak çoğunluk Roma Katoliği olduğu gibi Protestanlar da mevcuttur.
Ülkede Portekizce resmî dil konumundayken, Yeşil Burun (Kreol) dilleri de ulusal dil olarak kabul edilip, konuşulmaktadır.
Ekonomiye genel bakış: Cape Verde'nin kişi başına düşen gayrisafi millî hasılasının düşük olmasının sebepleri; fakir doğal kaynakları, ciddi su sıkıntısı ve uzun ömürlü kuraklıklardır.
Gayrisafi millî hasılanın %70'ini karşılayan ticaret, ulaşım ve amme hizmeti sektörleri ülkenin servise dayalı ekonomisini oluşturur.
Ülke nüfusunun %70'ine yakın kesimi kırsal bölgelerde yaşasa da, tarımın 1995 gayrisafi millî hasılasındaki payı balıkçılığın %1.5'ini yüklendiği %8 oranındadır. Gıda maddelerinin yaklaşık %90'ı ithal edilmektedir. Balıkçılık potansiyeli, özellikle ıstakoz ve ton balığı, tamamen işlenmemektedir.
Cape Verde'nin yükselen yıllık ticaret açığını, gayri safi millî hasılanın %20'sinden fazlasını karşılayan göçmen havaleleri ve yabancı yardımlar finanse etmektedir.
Wikimedia Atlas'da Yeşil Burun Adaları
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
