Vladimir Voyevodski

Vladimir Alexandrovich Voevodsky (/vɔɪɛˈvɒdski/; Rusça: Влади́мир Алекса́ндрович Воево́дский, 4 Haziran 1966 - 30 Eylül 2017) bir Rus - Amerikalı matematikçiydi. Cebirsel varyeteler için bir homotopi teorisi geliştirme ve motifsel kohomolojiyi formüle etme çalışmaları, 2002'de Fields Madalyası ödülüyle sonuçlandı. Ayrıca Milnor varsayımının ve motifsel Bloch-Kato varsayımlarının ispatı ve matematiğin ve homotopi tip teorisinin tek değerlikliğin temelleri ile tanınır.

Vladimir Voevodsky
Владимир Александрович Воеводский
2011'de Voevodsky
Doğum	Vladimir Alexandrovich Voevodsky 04 Haziran 1966(1966-06-04) Moskova, Sovyetler Birliği
Ölüm	30 Eylül 2017 (51 yaşında) Princeton, New Jersey, ABD
Ölüm sebebi	Aort anevrizması
Defin yeri	Khimki Mezarlığı 55°55′3.50″K 37°23′4.27″D
Milliyet	Rusya, Amerika Birleşik Devletleri
Vatandaşlık	Rus, Amerikalı
Eğitim	Moskova Devlet Üniversitesi MSU Faculty of Mechanics and Mathematics Harvard Üniversitesi
Mezun olduğu okul(lar)	Harvard University
Tanınma nedeni	homotopi tip teorisi, tek değerlikliğin temelleri
Çocuk(lar)	Diana Yasmine Voevodsky, Natalia Dalia Shalaby
Ödüller	Fields Madalyası (2002)
Resmî site	math.ias.edu/vladimir/
Kariyeri
Dalı	Matematik, Topoloji, Cebirsel geometri, Mantık
Çalıştığı kurum	Institute for Advanced Study
Tez	Homology of Schemes and Covariant Motives (1992)
Doktora danışmanı	David Kazhdan
Doktora öğrencileri	Simone Borghesi (2000), Alexander Vishik (1997)

Hayatının erken dönemi ve eğitimi

Vladimir Voevodsky'nin babası Aleksander Voevodsky, Rusya Bilimler Akademisi Nükleer Araştırma Enstitüsü'nde Yüksek Enerji Leptonları Laboratuvarı'nın başındaydı. Annesi Tatyana bir kimyacıydı.^[1] Voevodsky bir süre Moskova Devlet Üniversitesi'ne gitti, ancak derslere katılmayı reddettiği ve akademik olarak başarısız olduğu için diplomasız ayrılmak zorunda kaldı.^[1] Birkaç bağımsız yayını takiben^[1] hiç başvurmadan David Kazhdan tarafından tavsiye edildikten sonra 1992'de Harvard Üniversitesi'nden matematik alanında; doktora derecesini aldı.

İlk yıl lisans öğrencisiyken, danışmanı George Shabat tarafından kendisine (Alexander Grothendieck tarafından birkaç ay önce CNRS'ye sunulan) Esquisse d'un Programının bir kopyası verildi. Fransızcayı "sadece bu metni okuyabilecek" kadar öğrendi ve burada bahsedilen bazı temalar üzerinde araştırmalarına başladı.^[2]

Çalışmaları

Voevodsky'nin çalışması cebirsel geometri ile cebirsel topolojinin kesişme noktasındaydı. Fabien Morel ile birlikte Voevodsky, şemalar için bir homotopi teorisi geliştirdi. Ayrıca, şu anda motifsel kohomolojinin doğru formu olduğuna inanılan şeyi formüle etti ve bu yeni aracı, Milnor varsayımını bir cismin Milnor K-teorisi ile ilişkilendiren onun étale kohomolojisiyle kanıtlamak için kullandı.^[3] Yukarıdakiler için Çin'in Pekin kentinde düzenlenen 24. Uluslararası Matematikçiler Kongresi'nde Fields Madalyası aldı.^[4]

1998'de Berlin'deki Uluslararası Matematikçiler Kongresi'nde genel bir konferans (A¹-Homotopi Teorisi) verdi.^[5] Motifsel kohomoloji teorisini bazı ayrıntılarıyla geliştiren Döngüler, Transferler ve Motifsel Homoloji Teorileri [Cycles, Transfers and Motivic Homology Theories] (Andrei Suslin ve Eric M. Friedlander ile birlikte) yazdı.

2002'den beri Voevodsky, Princeton, New Jersey'deki Institute for Advanced Study'de profesördü.

Voevodsky, Ocak 2009'da Alexander Grothendieck onuruna Institut des hautes études scientifiques'te düzenlenen bir yıl dönümü konferansında, Bloch-Kato varsayımlarının eksiksiz bir kanıtını açıkladı.

2009'da Martin-Löf tipi teorinin tek değerlikli modelini basit kümeler halinde kurdu. Bu, tip teorisinde ve Voevodsky'nin son yıllarında üzerinde çalıştığı matematiğin yeni Tek değerlikliğin temelleri (Univalent foundations) geliştirilmesinde önemli ilerlemelere yol açtı. Tek değerlikli fikirleri kullanarak bir Coq kütüphanesi UniMath üzerinde çalıştı.^[1][6]

Nisan 2016'da Gothenburg Üniversitesi Voevodsky'ye fahri doktora verdi.^[7]

Ölümü ve Mirası

Voevodsky 30 Eylül 2017'de Princeton'daki evinde anevrizmadan öldü.^[1][8] Ardında kızları Diana Yasmine Voevodsky ve Natalia Dalia Shalaby'yi bırakmıştır.^[1]

Bazı çalışmaları

• Voevodsky Vladimir, Suslin Andrei ve Friedlander Eric M. (2000). Döngüler, transferler ve motive edici homoloji teorileri (Cycles, transfers, and motivic homology theories) . Matematik Çalışmaları Annals Cilt. 143. Princeton University Press.^[9]
• Mazza Carlo, Voevodsky Vladimir ve Weibel Charles A. Motifsel kohomoloji üzerine ders notları (Lecture notes on motivic cohomology) . Clay Mathematics Monographs, Cilt. 2. American Mathematical Soc., 2011^[10][11]

Notlar

1. Rehmeyer, Julie (6 Ekim 2017). "Vladimir Voevodsky, Revolutionary Mathematician, Dies at 51". New York Times. 9 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.
2. Otobiyografik hikaye için bkz. Voevodsky, Vladimir. "Univalent Foundations" (PDF). Institute for Advanced Study. 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
3. Morel (1998). "Voevodsky's proof of Milnor's conjecture". Bulletin of the American Mathematical Society. 35 (2): 123-144. doi:10.1090/S0273-0979-98-00745-9. ISSN 0273-0979.
4. Aynı kongrede ikinci madalyayı Laurent Lafforgue aldı.
5. "A¹-homotopy theory" (PDF). In: Proceedings of the International Congress of Mathematicians. vol. 1. 1998. ss. 579-604.
6. UniMath: This coq library aims to formalize a substantial body of mathematics using the univalent point of view, Univalent Mathematics, 7 Ekim 2017, 11 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Ekim 2017
7. "Fields medalist Vladimir Voevodsky new honorary doctor at the IT Faculty". 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
8. "IAS: Vladimir Voevodsky, Fields Medalist, Dies at 51". 1 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2017.
9. Weibel, Charles A. (2002). "Review of Cycles, transfers, and motivic homology theories by Vladimir Voevodsky, Andrei Muslin, and Eric M. Friedlander" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 39 (1): 137-143. doi:10.1090/s0273-0979-01-00930-2. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.
10. "Lecture notes on motivic cohomology at AMS Bookstore". 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.
11. "Review: Lecture Notes on Motivic Cohomology, European Mathematical Society". 30 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.

Kaynakça

• Friedlander Eric M., Rapoport Michael, Suslin Andrei (2003). "The mathematical work of the 2002 Fields medalists" (PDF). Notices Amer. Math. Soc. 50 (2): 212-217. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.

Konuyla ilgili yayınlar

• "Çalışmaları hakkında daha fazla bilgi web sitesinde bulunabilir". 30 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar

• "GitHub'da Vladimir Voevodsky". 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Son dönemdeki derslerinin çoğunun slaytlarını içerir.
• "По большому филдсовскому счету". 16 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Интервью с Владимиром Воеводским и Лораном Лаффоргом (Vladimir Voevodsky ve Laurent Lafforgue ile röportaj)
• Julie Rehmeyer. "Vladimir Voevodsky, Devrimci Matematikçi, 51 yaşında öldü". New York Times. 9 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2017.
• O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Vladimir Voyevodski", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
• Mathematics Genealogy Project'te Vladimir Voyevodski