Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti

Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti (TDFC) (Rusça: Закавказская демократическая федеративная республика, ЗКДФР), Transkafkasya Federasyonu veya Kafkasardı Federatif Cumhuriyeti, Rus İmparatorluğu'nun çöküşü sonucunda, 1918'in Ocak ayından itibaren başlayan hazırlıkların ardından 22 Nisanda bugünkü Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan topraklarında oluşturulmuş federatif devlettir. 26 Mayıs 1918 tarihinde Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın ve 28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilan edilmesi ile TDFC'nin varlığı sona ermiştir.^[1]

Transkafkasya Federasyonu Закавказская демократическая федеративная республика Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti
1918-1918
İngiliz Ordusu tarafından Kafkasya'nın 1918 yılı haritası. Vurgulanan bölümler, aşağı yukarı aynı bölgeyi talep eden TDFC'nin ardılı devletleri göstermektedir.
Başkent	Tiflis
Yaygın dil(ler)	Azerice Ermenice Gürcüce Rusça
Hükûmet	Federal parlamenter cumhuriyet
Devlet Başkanı
• 1918 Nikolay Çheidze
Başbakan
• 1918 Akaki Çhenkeli
Yasama organı	Transkafkasya Seymi
Tarihçe
• Federasyon ilan edildi 22 Nisan 1918 • Gürcistan'ın Bağımsızlığını ilan etmesi 26 Mayıs 1918 • Ermenistan ve Azerbaycan'ın Bağımsızlığını ilan etmesi 28 Mayıs 1918
Para birimi	Transkafkasya rublesi
Öncüller Ardıllar Transkafkasya Komiserliği Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti

Tarih

9 Mart 1917 yılında Rus İmparatorluğu Geçici Hükûmeti, Kafkasya'daki çarlık yönetimini ortadan kaldırmaya karar verdi. Bunun yerine, Güney Kafkasya ve Rusya İmparatorluğu Devlet Duması milletvekillerinden oluşan Özel Transkafkasya Komitesi kuruldu.

14 Şubat 1918 yılında Güney Kafkasya'dan bütün Rusya'ya Girişimciler Meclisine seçilen milletvekilleri Tiflis'te toplandı ve Güney Kafkasya (Transkafkasya) Seymi'ni kurdular. Ekim Devrimi sonra Kasım 1917'de Rus Girişimciler Meclisi seçimleri yapıldı. Ancak Bolşevikler, milletvekillerinin işleyişe başlamalarına izin vermediler, çünkü bu seçimlerde (Güney Kafkasya dâhil) kaybettiler. Daha sonra Güney Kafkasya'dan seçilmiş milletvekilleri bölgesel parlamento kurmaya karar verdiler (Seym). 44 üyeli bir Müslüman fraksiyon olan Seym, Transkafkasya'da Müslüman parlamentonun işlevini yerine getirdi.

26 Mayıs 1918 yılında Transkafkasya Seym'in son toplantısı Tiflis'te yapıldı. Gürcü heyeti Transkafkasyan'ı tek devlette birleştirmenin imkânsız olduğunu belirterek federasyondan çıktıklarını ilan etti. Azerbaycan heyeti buna itiraz etmemiş ve Seym'in bırakılması, Kafkasya Federatif Cumhuriyeti iptali konusunda karar alındı. Transkafkasya Federasyonu'nun toplam bir ay mevcut olmasının temel nedenlerinden biri de Ermeni tarafın hem Azerbaycan'a, hem de Gürcistan'a toprak iddialarıydı.

27 Mayıs 1918 yılında Kafkasya Seyminin çöküşünden sonra kurumun Azeri milletvekilleri Tiflis'te olağanüstü toplantı yaparak Azerbaycan'ın geçici Ulusal Konseyi'ni yaratmışlardır. Azerbaycan'ın ilk parlamentosu olarak faaliyete başlayan 44 kişilik Ulusal Konseye Başkan olarak Mehmed Emin Resulzade (Müsavat), Yardımcı gibi Hasan Bey Ağayev (Müsavat), Sekreter gibi Mustafa Mahmudov (Müsavat), hükûmetin başkanı olarak Fetali Han Hoyski seçildi.

28 Mayıs 1918'de Azerbaycan ve Ermenistan'ın bağımsızlığı ilan edildi.

Kaynakça

1. Sadra. "transkafkasya demokratik federatif cumhuriyeti". bilgi90 (Farsça). 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022.