Türkiye'deki ormanlar

Türkiye'deki ormanlar, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki orman varlığıdır.

Giresun ilindeki orman

Tarih

1923'te Cumhuriyet'in kurulmasından önceki orman örtüsü çok iyi bilinmemektedir.^[1] İlk büyük ağaçlandırma projesi 1939'da yapıldı.^[2]

Yasal durumu

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 169. maddesi uyarınca mülkiyeti devlete aittir ve devlet tarafından yönetilir ve işletilir. Zamanaşımı ile mülk edinilemez ve kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamaz.^[3] 6831 Sayılı Orman Kanunu ile kamu yararına kullanımı, süresi vb. durumlar tanımlanır.^[4]

Genel bilgiler

Türkiye'de orman dağılışında en önemli faktör yağış ve nemdir. Yağış miktarı ile orman dağılımı arasında çok sıkı bir ilişki vardır. Karadeniz Bölgesinde yağışın fazla olması sayesinde ormanlar çok iken Güneydoğu ve İç Anadolu bölgelerinde kuraklıktan dolayı ormanlar çok az yer kaplar.

23 milyon hektarlık orman arazisinin; %95'ı koruluk, %5'i baltalık durumundadır.^[5]

Orman alanı

Türkiye'deki ormanlık alanın toplamı 22.933.000 ha'dır ve bu da ülke genelinin %29,4'üne denk gelmektedir. Bu alanın %32'sini yapraklı ormanlar, %48'ini iğne yapraklı -ibreli- ormanlar ve %20'sini ise ibreli ve yapraklı karışık ormanlar kaplamaktadır. 2024 yılında toplamda çıkan 3 bin 800 orman yangınında 27 bin hektar alan zarar gördü.^[6]

Avrupa'da meşe dağılımını gösteren harita.   Yerel dağılım.
✖Seyrek nüfuslu
▲İnsan eliyle mevcut (sinantropik).

Coğrafi bölgelere göre ormanlık alan dağılımları

• 2020 yılı itibarıyla orman alanlarının coğrafi bölgelere dağılışı, ormanlık alan ve ağaç serveti dağılımı şu şekildedir:^[7]

Bölge	Orman Varlığı (ha)	%
Karadeniz	5.593.342	24,4
Akdeniz	4.371.880	19,6
Ege	3.635.661	15,9
Doğu Anadolu	3.164.941	13,8
Marmara	2.934.321	12,8
İç Anadolu	1.893.722	8,3
Güneydoğu Anadolu	1.339.133	5,8
Genel Toplam	22.933.000	100

Orman alanlarının dağılımı

Yıllar	Toplam Alan (hektar)		Normal Orman Alanı (ha)		Bozuk Orman Alanı (ha)
1973	20.199.296	%100	8.856.457	%44	11.342.839	%56
1999	20.763.248	%100	10.027.568	%49	10.735.680	%51
2004	21.188.747	%100	10.621.221	%50	10.567.526	%50
2012	21.678.134	%100	11.558.668	%53	10.119.466	%47
2015	22.342.935	%100	12.704.148	%57	9.638.787	%43
2020	21.678.134	%100	11.558.668	%58	10.119.466	%42

Ağaç servetinin dağılımı

Yıllar	Toplam Servet Hacmi (m³)		Normal Kapalı Orman Hacmi (m³)		Boşluklu Kapalı Orman Hacmi (m³)
1973	935.512.150	%100	847.033.015	%90	88.479.135	%10
1999	1.200.791.637	%100	1.113.612.229	%93	87.179.408	%7
2004	1.288.124.772	%100	1.199.034.187	%93	89.090.585	%7
2012	1.494.454.538	%100	1.417.482.684	%95	76.971.854	%5
2015	1.494.454.538	%100	1.417.482.684	%95	76.971.854	%5
2020	1.494.454.538	%100	1.417.482.684	%95,9	76.971.854	%4,1

Ağaç türleri

Türkiye'nin bitki örtüsünde doğal olarak yetişen 550'ü aşkın ağaç ve çalı bulunur.^[8] 2020 itibarıyla bu dağılışta yer alan ilk beş ağaç şu şekildedir:^[7]

Ağaç türü	toplam (ha)	%
Meşe	6.747.440	29,42
Kızılçam	5.215.292	22,74
Karaçam	4.199.623	18,31
Kayın	1.878.049	8,19
Ardıç	1.472.988	6,42
Genel Toplam	19.513.392	85,08

Kızılçam, Pinus brutia Karaçam,Pinus nigra Sarıçam, Pinus silvestris Fıstık çamı, Pinus pinea Halep çamı, Pinus halepensis Sahil çamı, Pinus pinaster (maritima) Monteri çamı, Pinus radiata Günlük çamı, Pinus taeda Kazdağı göknarı, Abies equi-trajani Uludağ göknarı, Abies bormmülleriana Doğu Karadeniz göknarı,Abies nordmanniana Toros göknarı,Abies cilicica Doğu ladini, Picea orientalis Avrupa ladini, Picea abies Toros sediri, Cedrus libani Adi ardıç, Juniperus communis Sabin ardıcı, Juniperus sabina Finike ardıcı, Juniperus phoenicea Kokulu ardıç, Juniperus foetidissima Boylu ardıç, Juniperus excelsa Adi servi, Cupressus sempervirens Porsuk, Taxus baccata Douglas göknarı,Pseudotsuga douglasi Andız, Arceuthos drupacea Doğu kayını, Fagus orientalis Palamut meşesi, Quercus aegilops Saplı meşe, Quercus robur Sapsız meşe, Quercus petreaea Macar meşesi, Quercus frainetto Tüylü meşe, Quercus pubescens Mazı meşesi, Quercus infectoria Saçlı meşe, Quercus cerris Pırnal meşesi, Quercus ilex Kermes meşesi, Quercus coccifera Doğu Karadeniz meşesi, Quercus pontica Istranca meşesi, Quercus hartwissiana

İspir meşesi, Quercus macranthera Kasnak meşesi, Quercus vulcanica Çoruh meşesi, Quercus dschorochensis Virjinya meşesi, Quercus virgilinia Brantii meşesi, Quercus brantii Lübnan meşesi, Quercus libani Makedonya meşesi, Quercus trojana Boz pırnal meşe, Quercus aucheri Mantar meşesi, Quercus suber Toros meşesi, Quercus haas Doğu gürgeni, Carpinus orientalis Adi kızılağaç, Alnus glitunosa Doğu kızılağacı, Alnus orientalis Fırat kavağı, Popolus euphratica Kara kavak, Popolus nigra Titrek kavak, Popolus tremula Anadolu kestanesi, Castanea sativa Adi dişbudak, Fraxinus excelsior Büyük yapraklı ıhlamur, Tilia platyphyllos Kafkas ıhlamuru, Tilia rubra Tüylü ıhlamur, Tilia tomentosa Avrupa ıhlamuru, Tilia cordota Ova akçaağacı, Acer campestre Kapadokya akçaağacı, Acer cappadocicum Çınar yapraklı akçaağaç, Acer platanoides Dağ akçaağacı, Acer pseudoplatanus Kafkas akçaağacı, Acer trautvetteri Tatar akçaağacı, Acer tataricum İtalyan akçaağacı, Acer opalus Doğu akçaağacı,Acer orientale Dişbudak yapraklı akçaağaç,Acer negundo İran akçaağacı, Acer hyrcanum Üçdilimli akçaağaç, Acer monspessulanum Ova karaağacı, Ulmus cempestris Hercai karaağaç, Ulmus laevis Dağ karaağacı, Ulmus montana

Asya karaağaç, Ulmus pumila Kırmızı karaağaç, Ulmus rubra Kayacık, Ostrya carpinofolia Akçaağaç yapraklı çınar,Platanus acerifolia Batı çınarı, Platanus occidentalis Doğu çınarı, Platanus orientalis Okaliptus, Eucalyptus camaldulensis Sığla, Liquidambar orientalis Adi fındık, Corylus avellana Türk fındığı, Corylus sylvatica Ak söğüt, Salix alba Badem yapraklı söğüt, Salix amygdalina Salkım söğüt, Salix babylonica Keçi söğüdü, Salix caprea Boz söğüt, Salix cinerea Kara söğüt, Salix nigra Sepetçi söğüdü, Salix viminalis Beyaz huş, Betula alba Kara huş, Betula nigra Tüylü huş, Betula pubescens Adi huş, Betula verrucosa Kıbrıs akasyası, Acacia cyanophylla Yalancı akasya, Robinia pseudoacacia Kiraz, Prunus avium Üvez, Sorbus aucuparia Ceviz, Juglans regia Yabani zeytin, Olea europaea Akdeniz defnesi, Laurus nobilis Adi şimşir, Buxus sempervirens Orman gülü, Rhododendron ponticum Kocayemiş, Arbutus unedo Harnup (Keçiboynuzu), Ceratonia siliqua Diğer yapraklılar

Ormanlardan yararlanma

Türkiye'de ormanlardan orman ve ağaç sanayi ile ekonomik olarak yararlanılır. 2010 yılı orman ürünleri ihracatı 3.15 milyar $'dır. 2000 yılında 11 milyon $, 2010 yılında 14,9 milyon $ ihracat yapan kereste sektörü, 2010'da 132,3 milyon $ ithalat yapmıştır.^[9]

Türkiye'deki istihdam oranlarına göre mobilya bölgeleri: İstanbul, Ankara, Bursa, Kayseri, İzmir ve Adana önemli üretim alanlarıdır. Ayrıca Bolu, Eskişehir, Sakarya, Zonguldak, Trabzon, Balıkesir, Antalya, Isparta, Burdur mobilya üretilen diğer alanlardır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Yapılan hesaplamaya göre Türkiye ormanları 2019 yılı için 84 milyon ton karbondioksit tutmuştur.^[10]:309

Ayrıca bakınız

• Orman Genel Müdürlüğü
• 2021 Türkiye orman yangınları