Stearik asit, CH3(CH2)16COOH formülüyle gösterilen doymuş bir yağ asididir. Çoğu hayvan ve bitkiden elde edilen katı-sıvı yağlarda, ekseriya gliserid stearin şeklinde bulunur.
 | |
 | |
 | |
| Adlandırmalar | |
|---|---|
Tercih edilen IUPAC adı Oktadekanoik asit[2] | |
Diğer adlar C18:0 | |
| Tanımlayıcılar | |
3D model (JSmol) |
|
| ChEMBL | |
| ChemSpider | |
| DrugBank | |
| ECHA InfoCard | 100.000.285 |
| EC Numarası |
|
IUPHAR/BPS |
|
| KEGG | |
PubChem CID |
|
| RTECS numarası |
|
| UNII | |
CompTox Bilgi Panosu (EPA) |
|
| |
| Özellikler | |
| Kimyasal formül | C18H36O2 |
| Molekül kütlesi | 284,48 g mol−1 |
| Görünüm | beyaz katı |
| Koku | keskin |
| Yoğunluk | 0.9408 g/cm3 (20 °C)[3] 0.847 g/cm3 (70 °C) |
| Erime noktası | 693 °C (1.279 °F; 966 K)[3] |
| Kaynama noktası | 361 °C (682 °F; 634 K) decomposes 232 °C (450 °F; 505 K) at 15 mmHg[3] |
| Çözünürlük (su içinde) | 0.00018 g/100 g (0 °C) 0.00029 g/100 g (20 °C) 0.00034 g/100 g (30 °C) 0.00042 g/100 g (45 °C) 0.00050 g/100 g (60 °C)[4] |
| Çözünürlük | [5] |
| Çözünürlük (diklorometan içinde) | 3.58 g/100 g (25 °C) 8.85 g/100 g (30 °C) 18.3 g/100 g (35 °C)[5] |
| Çözünürlük (hekzan içinde) | 0.5 g/100 g (20 °C) 4.3 g/100 g (30 °C) 19 g/100 g (40 °C) 79.2 g/100 g (50 °C) 303 g/100 g (60 °C)[5] |
| Çözünürlük (etanol içinde) | 1.09 g/100 mL (10 °C) 2.25 g/100 g (20 °C) 5.42 g/100 g (30 °C) 22.7 g/100 g (40 °C) 105 g/100 g (50 °C) 400 g/100 g (60 °C)[4] |
| Çözünürlük (aseton içinde) | 4.73 g/100 g[6] |
| Çözünürlük (kloroform içinde) | 15.54 g/100 g[6] |
| Buhar basıncı | 0.01 kPa (158 °C)[3] 0.46 kPa (200 °C) 16.9 kPa (300 °C)[7] |
| −220.8·10−6 cm3/mol | |
| Isı iletkenliği | 0.173 W/m·K (70 °C) 0.166 W/m·K (100 °C)[8] |
| Kırınım dizimi (nD) | 1.4299 (80 °C)[3] |
| Yapı | |
| B-form = Monoclinic[9] | |
| B-form = P21/a[9] | |
Nokta grubu |
B-form = Cs2h[9] |
α = 90°, β = 117.37°, γ = 90° | |
| Termokimya | |
Isı sığası (C) |
501.5 J/mol·K[3][7] |
Standart molar entropi (S⦵298) |
435.6 J/mol·K[3] |
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298) |
−947.7 kJ/mol[3] |
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298) |
−11342.4 kJ/mol[10] |
| Tehlikeler | |
| NFPA 704 (yangın karosu) |
|
| Parlama noktası | 113 °C (235 °F; 386 K) |
| Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |
LD50 (medyan doz) |
4640 mg/kg (rats, oral)[11] 21.5 mg/kg (rats, intravenous)[5] |
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
Stearik asit ve bileşikleri, özellikle tuzları (stearatları) ticari olarak önemlidir. Uzun zincirli alkol esterleri, mum olarak bilinmektedir. Diğer monohidrik ve polihidrik alkollerin esterleri, vernik ve iyonik olmayan yüzey aktif maddelerin üretiminde kullanılmaktadır. Alkali metal tuzları suda çözünebilir. Bunlar oleatlar ve palmitatlar gibi, tuvalet ve çamaşır sabunlarının esas maddeleridir. Metalik stearatlar petrol gres yağlarının terkibinde bulunmaktadır. Çinko stearatlar kozmetikte, diğer metal tuzları boyalarda, eczacılıkta ve mantar öldürücü imalatında kullanılır. Stearik asit amidleri, su geçirmez kumaşların imalatında kullanılır.
Stearik asit hayvani yağlardan hidrolizle elde edilir. Ticari ürün ekseriya stearik, palmitik ve diğer yağ asitlerinin bir karışımıdır. Saf madde olarak ayrımsal damıtma ile ayrılabilir. Ayrıca soya yağı veya diğer bitki yağlarının hidrojenasyonuyla hazırlanmaktadır.
Saf stearik asit, beyaz kristaller hâlindedir. Yoğunluğu 0,847, Erime noktası 69-70 °C, kaynama noktası 383 °C'dir.
Kaynakça
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
