Satureja diğer Türkçe bilinen adı ile Geyik otu diğer adıyla Yalancı kekik, Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasına bağlı bir bitki cinsidir.[1]Biberiye ve kekik ile akraba bir türdür. Kuzey Afrika, güney ve güneydoğu Avrupa, Orta Doğu ve Orta Asya'ya özgüdür. Birkaç Yeni Dünya'daki tür daha önce “Satureja” ailesine dahil edilmişti, ancak hepsi başka cinslere taşınmıştır. Bazı türler, yalancı kekik, kekik, geyik otu olarak adlandırılan mutfak bitkileri olarak yetiştirilmektedir ve birkaç yerde vahşi doğada yerleşik hale gelmiştir.[2][3] Türkiye'de sıklıkla kokusu ve yapraklarının andırması aynı şekilde kullanımı nedeniyle akrabası Thymus yani kekik cinsleri ile özellikle Thymus vulgaris ile karıştırılmaktadır.
Pratik Bilgiler Korunma durumu, Biyolojik sınıflandırma ...
Satureja türleri tek yıllık veya çok yıllık olabilir. 15–50cm (5,9-19,7 inç) yüksekliğe ulaşan, kısa boylu otlar ve çalılardır. Yapraklar 1–3cm (0,39–1,18 inç) uzunluğundadır ve gövdede beyazdan uçuk pembeden-mora kadar sarmallar halinde çiçekler oluşur.
Satureja (Geyik otu)' nun bazı türleri, bazı Lepidoptera (kelebek) türlerinin larvası için besin bitkileridir.
Geyik otu sadece süs bitkisi olarak yetiştirilebilir; ancak bu cinsin üyeleri güneşe ve iyi drene edilmiş toprağa ihtiyaç duyar.
Kurutulmuş yaprakları hem yaz geyik otu (Mercimek Otu -Satureja hortensis) hem de kış geyik otu (Satureja montana) yemeklere tat vermek için kullanılır. İlki aşçılar tarafından tercih edilir, ancak yaz geyik otu (mercimek otu) yıllık olarak sadece yaz aylarında kullanılabilir; kış geyik otu ise, yaprak dökmeyen çok yıllık bir bitkidir. Ermeni, Gürcü, Bulgar ve İtalyan mutfağında, özellikle fasulye pişirirken geyik otu, önemli bir rol oynar. Ayrıca fricot olarak bilinen geleneksel Acadian güvecini baharatlamak için de kullanılır. Geyik otu, geleneksel Romen mutfağında yer alan lahana dolması yemeği olan sarmale'nin de önemli bir bileşenidir. Modern baharat karışımı Herbes de Provence'ın, ana bileşenlerden biri olarak lezzetlidir. Azerbaycan'da geyik otu, genellikle siyah çaya tatlandırıcı olarak dahil edilir.
Satureja coerulea Janka – Bulgaristan, Romanya, Türkiye
Satureja cuneifolia Ten – İspanya, İtalya, Yunanistan, Arnavutluk, Yugoslavya, Irak
Satureja × delpozoi Sánchez-Gómez, J.F.Jiménez & R.Morales – Spain (S. cuneifolia × S. intricata var. gracilis)
Satureja edmondii Briq. – İran
Yakın zamanda yapılan bir araştırma, Satureja edmondiinin uçucu yağlarının antimikrobiyal özelliklere sahip olduğunu ve gıdaları S. aureus'dan koruyabildiğini tespit etti.[4] Test ticari çorba ürünleri üzerinde yapıldı.[4]
Satureja × exspectata G.López – İspanya (S. intricata var. gracilis × S. montana)
Satureja fukarekii Šilic – Yugoslavya
Satureja hellenica Halácsy – Yunanistan
Satureja hortensis L. – Yaz Geyikotu, Yaz Kekiği, Mercimek otu – İtalya, Bulgaristan, Arnavutluk, Yugoslavya, Kırım, Kafkaslar, Altay Cumhuriyeti, Kazakistan, Doğu Uygur Bölgesi- Sincan Eyaleti/Çin, Batı Himalayalar; Batı Akdeniz Doğal vatanı, Basra Körfezi Şeyhlikleri, Küba, Dominik Cumhuriyeti, ABD'de çeşitli yerler
Satureja hortensis L. esans yağının sudaki heterojen karışımı, doğal bir herbisit (yabani ot engelleyici) görevi görür. Bu karışımın eklenmesi tarlada yabancı otların kök uzamasını engeller ve bu da otun kök-sürgün oranını azaltır. Bu durum da otun hücre bölünmesini daha da azaltır ve çimlenmesini, büyümesini ve fizyolojik süreçlerini engeller.[5]
Satureja horvatii Šilic – Yunanistan, Yugoslavya
Satureja icarica P.H.Davis – Yunan Adaları
Satureja innota (Pau) Font Quer – İspanya
Satureja intermedia C.A.Mey. – İran, Kafkaslar
Satureja intricata Lange – İspanya
Satureja isophylla Rech.f. – İran
Satureja kallarica Jamzad – İran
Satureja kermanshahensis Jamzad – İran
Satureja khuzistanica Jamzad – İran
"Satureja khuzistanica"nın uçucu yağlarının, tıbbi tedavilerde faydalı olabilecek anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu yönünde araştırmalar mevcuttur.[6] Yakın zamanda yapılan bir araştırma, "Satureja khuzistanica" esansiyel yağlarının daha yüksek konsantrasyonlarının, sıçanlarda travmatik beyin yaralanmalarının olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olduğunu buldu.[6]
Satureja kitaibelii Wierzb. ex Heuff. – Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya
Satureja laxiflora K.Koch – İran, Irak, Türkiye, Kafkaslar
Satureja linearifolia (Brullo & Furnari) Greuter – Libya'nın Sirenya bölgesi
Satureja macrantha C.A.Mey. – İran, Irak, Türkiye, Kafkaslar
Satureja metastasiantha Rech.f. – Irak
Satureja montana L. – winter savory – Güney Avrupa, Türkiye, Suriye
Satureja mutica Fisch. & C.A.Mey. – Kafkaslar, İran, Türkmenistan
Satureja nabateorum Danin & Hedge – Ürdün
Satureja × orjenii Šilic – Yugoslavya (S. horvatii × S. montana)
Satureja pallaryi J.Thiébaut – Suriye
Satureja parnassica Heldr. & Sart. ex Boiss. – Yunanistan, Türkiye
Satureja pilosa Velen. – İtalya, Yunanistan, Bulgaristan
Moradi, Shirin; Sadeghi, Ehsan (2017). "Study of the antimicrobial effects of essential oil of Satureja edmondi and nisin on Staphylococcus aureus in commercial soup". Journal of Food Processing and Preservation. 41 (4): e13337. doi:10.1111/jfpp.13337.
Hazrati, Hossein; Saharkhiz, Mohammad Jamal; Niakousari, Mehrdad; Moein, Mahmoodreza (August 2017). "Natural herbicide activity of Satureja hortensis L. essential oil nanoemulsion on the seed germination and morphophysiological features of two important weed species". Ecotoxicology and Environmental Safety. 142: 423-430. doi:10.1016/j.ecoenv.2017.04.041. ISSN1090-2414. PMID28456128.