Salvator Mundi (Leonardo)

Salvator Mundi, İsa'nın Salvator Mundi (Dünyanın Kurtarıcısı) olarak betimlendiği tablodur. 2005 yılında yeniden keşfedilmesinden bu yana, önde gelen akademisyenler tarafından Leonardo da Vinci'nin bir eseri olarak atfedildi.^[1] Bu atıf, diğer uzmanlar tarafından tartışılmaktadır.^[2] Uzun zamandır kayıp olduğu düşünülen tablo, restore edildikten sonra 2011'de sergilendi. Tabloda Rönesans kıyafetleri giyen İsa, sağ elini kaldırmış bir şekilde kutsama yaparken sol eliyle kristal bir küre tuttuğu görülmektedir.^[3] Resim, 15 Kasım 2017 tarihinde New York'ta müzayede şirketi Christie's Müzayede Evi tarafından açık artırmada  450.3 milyon Amerikan dolarına satıldı ve bu satışla, bugüne kadar satılan en pahalı tablo oldu.

Salvator Mundi

Sanatçı	Leonardo da Vinci
Yıl	c.1500
Tür	Ceviz tahtası üzerine yağlı boya
Boyutlar	45.4 cm × 65.6 cm (25.8 in × 19.2 in)

Tablonun Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman tarafından, kuzeni Bader bin Abdullah aracılığı ile satın aldığı iddia edildi. Tablo sergilenmek üzere Birleşik Arap Emirlikleri'nde Kasım 2017'de açılan Louvre Abu Dabi Müzesine gönderildi.

Geçmişi

Leonardo da Vinci, c.1500, Salvator Mundi (çerçeveli)

Leonardo da Vinci'nin Salvator Mundi tablosu muhtemelen Fransız XII. Louis ve onun eşi Breton'lu Anne için resmedildi. Muhtemelen Milano ve Cenova'nın 1500 civarında fethedilmesinden kısa süre sonra sipariş edildi.^[4][5]

Daha sonra İngiltere kralı I. Charles tabloya sahip oldu ve 1649'daki sanat koleksiyonunda kayda geçirildi. 1763'te Buckingham Dükü ve Normanby'nin oğlu tarafından açık artırmada satıldı. Bundan sonra, 1900'de, bir İngiliz koleksiyoncusu olan Francis Cook tarafından satın alınırken ortaya çıktı. Tablo,  daha önceki restorasyon girişimlerinden ötürü zarar görmüştür ve sahibi belli değildir. Cook'un torunları 1958'de yapılan bir açık artırmada tabloyu 45 pounda sattı.

2005'te Robert Simon'ın da aralarında olduğu bir sanat simsarları konsorsiyumu tarafından satın alındı. Aşırı bir biçimde üstüne boyama yapıldığı için kopya gibi duruyordu ve restore edilmeden önce "enkaz, karanlık ve kasvetli" olarak tanımlandı.^[6]

Restorasyon ve atıf

Leonardo da Vinci, Salvator Mundi, restorasyon öncesi, Cook Koleksiyonu (siyah ve beyaz)

Leonardo da Vinci, Salvator Mundi, restorasyon sonrası

Sanat simsarları konsorsiyumu, tablonun düşük kaliteli parçanın (aşırı boyanması nedeniyle) uzun zamandır kayıp olan da Vinci'nin orijinal eseri olabileceğini düşündü. Sonraki birkaç yılı tabloyu restore edip Leonardo'nun resmini doğrulamış olarak geçirdiler.

Temizlendikten ve restore edildikten sonra, resim Salvator Mundi'nin yirmi değişik versiyonuyla karşılaştırıldı ve üstün kalitelisi olarak bulundu. 2011'den Şubat 2012'ye kadar Leonardo da Vinci: Painter at the Court of Milan sergisi sırasında Londra Ulusal Galerisi tarafından sergilendi.^[7][8] Resimdeki birçok özellik olumlu atıf yapmayı sağladı: en önemlisi sağ başparmağın konumu olan bir dizi pentimenti belirgindir.  Ayrıca Rönesans döneminde kullanılan dört kanonik resim modlarından biri ve avucun kenarına bastırma alışılmadık tekniği olan sfumato, Leonardo'nun birçok çalışmasında tipik olarak yer almaktadır. Saç kıvrımları ile örgünün meydana geliş şekli, Leonardo'nun tarzının göstergesi olarak da görülmektedir. Ayrıca, çalışmanın yapıldığı pigmentler ve ceviz paneli, diğer Leonardo tablolarıyla tutarlıdır.^[9] Ayrıca Leonardo'nun bilindiği özelliklerden biri olan ayrıntılı eller, resimde mevcuttur.^[10]

Dünyanın önde gelen Leonardo uzmanlarından biri olan Martin Kemp,^[11] çalışmanın sahibini belirlemede yardımcı oldu ve restore edilmiş tabloyu ilk gördüğünde tablonun Leonardo'ya ait olduğunu anladığını belirtti: "[Tablo] Leonardo'nun sahip olduğu bir tavra ... Leonardo tablolarının ortaya koyduğu o sıra dışı garipliğe sahipti."^[12]

Walter Isaacson yazmış olduğu Leonardo biyografisinde İsa'nın taşıdığı kürenin, bir kürenin gerçekçi bir  şekilde görülebilecek tarzda olmadığını yazdı.^[13]

Devam eden sahiplik

2013'te resim, Rus koleksiyoncu Dmitry Rybolovlev'e 127.5 milyon ABD doları karşılığında İsviçreli simsar Yves Bouvier aracılığıyla satıldı.^[14][15][16]

Kasım 2017'de New York'taki Christie's Müzayede Evi'nde yapılan açık artırmada bir sanat eseri için yeni bir rekor fiyatla 450.312.500 dolara satıldı.^[17][18] Yeni rekor satış fiyatı bir önceki tablodan %50 daha fazladır.^[19][20] İlk başta tablonun sahibinin adı açıklanmadı.^[21][22] Aralık 2017'de The New York Times gazetesi Amerikalı ve Arap kaynaklara dayandırdığı haberinde, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın tabloyu kuzeni Preans Bader bin Abdullah aracılığıyla satın aldığını, asıl alıcının veliaht prens olduğunu iddia etti. Prens Bader yaptığı açıklamada New York Times'ın haberini yalanladı.^[23] 7 Aralık 2017'de tablonun Birleşik Arap Emirlikleri'nin başkentinde 8 Kasım 2017'de açılan Louvre Abu Dabi Müzesi'nde sergileneceği duyuruldu.^[24]

İhtilaf

Ayrıca resmin Leonardo'ya atfını sorgulayanlar var.^[25] ArtWatchUK müdürü Michael Daley, resmin orijinalliği konusunda şüphe uyandırdı. Leonardo'nun şimdiye kadar bir Salvator Mundi konusunu resmettiğine dair hiçbir delil bulunmadığını belirtti ve böylece resmin Leonardo'ya atfedilmesi lehinde olan önemli argümana yani resmin pentimenti içerdiği için Leonardo'ya ait olabileceğine itiraz etti.^[26]

Paris merkezli bir sanat tarihçisi ve Leonardo uzmanı Jacques Franck, parçayı birden çok kez çerçeve dışına çıkarak yorumladı ve şunları belirtti: "Kompozisyon Leonardo'dan gelmiyor, Leonardo bükümlü hareketleri tercih ederdi. Tablo, en iyi ihtimalle küçük bir Leonardo'yla iyi bir stüdyo çalışması [ürünüdür]."^[27]

Diğer versiyonları

• 
  Cesare da Sesto tarafından çizilen çağdaş kopyası (1516–17), Wilanów Sarayı, Varşova
• 
  Leonardo Da Vinci Okulu, Salvator Mundi, Museo Diocesano, Napoli
• 
  Wenceslaus Hollar tarafından çizilen gravür (1607–1677), Toronto Üniversitesi
• 
  Anonim Flaman sanatçısı (c. 1750–75), Museum of Fine Arts, Houston