Ruhların Kaçışı

Ruhların Kaçışı (Japonca: 千と千尋の神隠し, Hepburn: Sen to Chihiro no Kamikakushi), Hayao Miyazaki tarafından yazılan ve yönetilen, Studio Ghibli tarafından tasarlanan ve Toho tarafından dağıtımı gerçekleştirilen 2001 yapımı bir Japon animasyon filmdir.^[4] Ruhların Kaçışı, ailesiyle birlikte yeni bir mahalleye taşınırken Kami (Şinto inancında ruhlar)^[5] dünyasına giren on yaşındaki Chihiro Ogino'nun hikâyesini konu almaktadır. Ailesinin cadı Yubaba tarafından domuza dönüştürülmesinin ardından Chihiro, kendisini ve ailesini kurtarabilmek ve insanların dünyasına geri dönebilmek için Yubaba'nın hamamında çalışmaya başlar.

Ruhların Kaçışı

千と千尋の神隠し
Yönetmen	Hayao Miyazaki
Yapımcı	Toshio Suzuki
Senarist	Hayao Miyazaki
Oyuncular	Rumi Hiiragi Miyu Irino Mari Natsuki Takashi Naito Yasuko Sawaguchi Tsunehiko Kamijō Takehiko Ono Bunta Sugawara
Müzik	Joe Hisaişi
Stüdyo	Studio Ghibli
Dağıtıcı	Toho
Çıkış tarih(ler)i	20 Temmuz 2001 (2001-07-20) (Japonya)
Süre	125 dk[1]
Ülke	Japonya
Dil	Japonca
Bütçe	19.2 milyon $[2][3]
Hasılat	395.8 milyon $

Miyazaki, senaryoyu filmin yapımcısı ve arkadaşı Seiji Okuda'nın her yaz evini ziyarete gelen on yaşındaki kızından esinlenmeye karar verdikten sonra yazmaya başladı.^[6] O sırada Miyazaki iki proje üzerinde çalışıyordu ancak ikisi de reddedildi. 19 milyon dolarlık bütçe ile, Ruhların Kaçışı'nın yapımına 2000 yılında başlandı. Miyazaki'nin hayranı ve arkadaşı olan Pixar animatörü John Lasseter, Walt Disney Pictures'ı filmin Kuzey Amerika dağıtım haklarını satın almaya ikna etti ve filmin İngilizce dublajlı versiyonunun yapımcılığını üstlendi.^[7] Lasseter, daha sonra yönetmen olarak Kirk Wise'ı ve yapımcı olarak Donald W. Ernst'i işe alırken, dublaj senaristleri Cindy ve Donald Hewitt, İngilizce diyalogları karakterlerin orijinal Japonca dudak hareketlerine uyacak şekilde yeniden yazdı.^[8]

İlk olarak 20 Temmuz 2001'de dağıtımcı Toho tarafından Japonya'da gösterime giren film, dünya çapında 395,8 milyon dolarlık hasılat yaptı ve küresel olarak çokça beğeni topladı. Sonuç olarak toplam 31,68 milyar ¥ (305 milyon $) ile Japon tarihinin en başarılı ve en çok hasılat yapan filmi oldu.^[9] 2020'de Demon Slayer: Mugen Treni tarafından geçilene kadar rekoru 19 yıl boyunca elinde tutmayı başardı.

Ruhların Kaçışı, tüm zamanların en iyi filmlerinden biri olarak kabul edilmektedir. 75. Akademi Ödülleri'nde En İyi Animasyon Filmi dalında Akademi Ödülü'nü kazandı ve bu ödülü kazanan ilk ve tek İngilizce olmayan geleneksel animasyon filmi oldu.^[10] 2002 Berlin Uluslararası Film Festivali'nde Kanlı Pazar ile birlikte Altın Ayı kazananlarında birisi oldu ve British Film Institute tarafından hazırlanan "14 yaşına kadar olan çocuklar için en iyi 50 film" listesinde ilk ona girdi.^[11] 2016 yılında, dünyanın dört bir yanından 177 film eleştirmeni tarafından BBC 21. yüzyılın en iyi dördüncü filmi seçildi ve listedeki en yüksek animasyon filmi oldu.^[12] 2017'de The New York Times tarafından "21. Yüzyılın Şimdiye Kadarki En İyi İkinci Filmi" seçildi.^[13]

Konu

On yaşındaki Chihiro Ogino ve ailesi yeni evlerine taşınmak için seyahat etmektedirler. Babasının kestirme yoldan gitmeye karar vermesi üzerine arabaları terk edilmiş bir eğlence parkına benzeyen bir yere giden tünelin önünde durur. Chihiro'nun itirazlarına rağmen babası eğlence parkını keşfetmekte ısrar eder. Tünelin sonunda yiyeceklerle dolu bir restoran bulurlar. Ebeveynlerinin sahipsiz gibi görünen bu restoranda yemek yedikleri sırada Chihiro, tek başına gezinmeye başlar ve bir hamam bulur. Bu esnada onun ve ailesinin gitmesi için kendisini uyaran Haku ile karşılaşır. Bunun üzerine ailesinin yanına dönmek isteyen Chihiro, ebeveynlerinin bir domuza dönüştüklerini ve çıkış yolunun da su tarafından kapatıldığını fark eder.

Ne yapacağını bilemeyen Chihiro'yu Haku bulur ve onu hamama götürür. Chihiro, Hamamı ziyaret eden birkaç hayvan ve yaratığın yanı sıra maskeli bir ruh olan Yüzsüz'ü (Kaonashi 顔無し) görür. Haku ona, susuwatari'lere komuta eden bir yōkai olan hamamın kazan ustası Kamaji'den bir iş istemesini ve bu konuda ısrarcı olmasını söyler. Chihiro'nun kendisinden iş istemesi üzerine Kamaji, kendisine yardım edecek kadar susuwatari'ye sahip olduğunu söyleyerek onu reddeder. Chihiro yardım etmeye çalışıp istemeden ortalığın karışmasına neden olduktan sonra Kamaji, Lin adlı bir işçiden Chihiro'yu hamamı işleten cadı Yubaba'ya göndermesini ister. Lin, cadıyı bulması için onu en üst kata çıkarır.

Yubaba, Chihiro'yu korkutarak onu kaçırmaya çalışır, ancak Chihiro'nun ısrarları sonucunda Yubaba, isteyen herkese iş vermek için yemin ettiğini açıklar ve Chihiro'ya bir çalışma sözleşmesi verir. Yubaba, adının ikinci kanjisini (千尋) alıp Sen'i (千)^{[lower-alpha 1]} yeniden adlandırır. Haku, Yubaba için de çalıştığını ortaya çıkarır ve çalışmaya başlaması için onu tekrar aşağı indirir.

Hamam çalışanları Sen'den hoşlanmasalar da ona Lin'in asistanı olarak iş verirler. O gecenin ilerleyen saatlerinde Yubaba ayrıldığında Haku, Sen'i bulur ve domuz ağıllarında tutulan ailesini gösterir. Haku, Yubaba'nın insanları isimlerini alarak kontrol ettiğini açıklar. Chihiro'ya eğer kendisi gibi o da gerçek ismini tamamen unutursa, ruhlar dünyasını bir daha asla terk edemeyeceğini söyler. Sen (Chihiro), diğer işçiler tarafından dışlanır. Yağmurlu bir günde çalıştığı sırada, yanlışlıkla onun da bir müşteri olduğuna inanarak dışarıda bekleyen Yüzsüz'ün içeri girmesini sağlar.

Kirli bir nehrin ruhu, Sen'in ilk müşterisi olarak hamama gelir. Sen, ruhun içinde bir bisiklet sapı keşfeder ve işçilerle birlikte bisikleti ve büyük miktarda çöpün ruhun içinden çıkmasını sağlarlar. Minnettarlığının bir göstergesi olarak ruh, ona sihirli bir kusturucu hamur tatlısı verir. Bu sırada Yüzsüz, nehir ruhunun geride bıraktığı altını ele geçirir ve gece vakti bir işçiyi kandırarak onu yutar. Hamamdaki işçilerden yiyecek talep eder ve çalışanları bol miktarda altın ile kandırmaya başlar. Bu sırada Sen, kağıt shikigami'nin bir ejderhaya saldırdığını görür ve ejderhanın Haku'nun başkalaşım geçirmiş hali olduğunu fark eder. Ağır yaralı ejderha Yubaba'nın çatı katına çarptığında, Sen onu üst kata kadar takip eder. Bu sırada bir shikigami Sen'in sırtında gizlenir.

Yüzsüz'e büyük miktarlarda yiyecek verilir, daha da güçlenen Yüzsüz diğer işçileri de yemeye başlar. Çatı katında, kaçak yolcu shikigami, Yubaba'nın oğlu Boh'u bir fareye dönüştüren Yubaba'nın kız kardeşi Zeniba'ya dönüşür. Sen, Haku ve Boh kazan dairesine düşer. Sen, Haku'ya kusturucu hamur tatlısının bir kısmını yedirir ve çaldığı bir mührü kusmasına neden olarak onu ölümcül lanetinden kurtarır. Sen, mührü geri vermeye ve Boh'u da yanına alarak Zeniba'dan özür dilemeye karar verir. Bu sırada kendisini yutmak isteyen, tıka basa dolmuş Yüzsüz ile mücadele eder. Sen, Yüzsüz'ü hamur tatlısının geri kalanıyla besler. Yediği hamur tatlısı yüzünden işçiler de dahil yediklerini kusmaya başlayan Yüzsüz, Sen'i hamamın dışına kadar takip etmeye başlar. Lin, Zeniba'yı görmesi için Sen'i durağa götürür ve Sen, Lin'in itirazlarına rağmen Yüzsüz'ü onunla beraber gelmeye davet eder. Sen, Yüzsüz ve Boh, Kamaji tarafından verilen tren biletleriyle seyahat ederler. Bu sırada Yubaba, Sen'in domuza dönüşmüş ebeveynlerinin öldürülmesini emreder ancak Haku, Yubaba'nın oğlu Boh'un kayıp olduğunu fark etmesini sağlar.

Yubaba, Sen ve ailesini serbest bırakırsa Haku, Boh'u geri getirmeyi teklif eder. Yubaba, Sen'in son bir testi geçmesi şartıyla bunu kabul eder. Sen, kendisine sihirli bir saç bandı yapan, Yubaba'nın kardeşi Zeniba ile tanışır. Haku ejderha şeklinde görünür ve Sen, Boh ve Haku, Yüzsüz'ü Zeniba ile bırakarak hamama giderler. Uçuşun ortasında Sen, Haku'nun kimliğini Kohaku Nehri'nin ruhu olarak keşfeder (ニギハヤミ コハクヌシ, Nigihayami Kohakunushi). Geldiklerinde Sen, Yubaba'nın ailesini teşhis etme testini geçer ve gitmesine izin verilir. Haku, onu tekrar göreceğine yemin eder. Chihiro ve restorandan sonra hiçbir şey hatırlamayan ebeveynleri, birlikte şehri terk ederler.

Seslendirme

Karakter adı		Seslendirme sanatçısı
İngilizce	Japocna		İngilizce
Chihiro Ogino / Sen	Ogino Chihiro (荻野 千尋) / Sen (千)[lower-alpha 2]	Rumi Hiiragi	Daveigh Chase
Haku / Kohaku Nehri Ruhu	Haku (ハク) / Nigihayami Kohakunushi (饒速水小白主)	Miyu Irino	Jason Marsden
Yubaba	Yubāba (湯婆婆)[lower-alpha 3]	Mari Natsuki	Suzanne Pleshette
Zeniba	Zeniiba (銭婆)[lower-alpha 4]
Kamaji	Kamajii (釜爺)[lower-alpha 5]	Bunta Sugawara	David Ogden Stiers
Lin	Rin (リン)	Yoomi Tamai	Susan Egan
Chichiyaku	Chichiyaku (父役)	Tsunehiko Kamijō	Paul Eiding
Aniyaku (müdür yardımcısı)	Aniyaku (兄役)	Takehiko Ono	John Ratzenberger
Yüzsüz	Kaonashi (顔無し)	Akio Nakamura	Bob Bergen
Aogaeru	Aogaeru (青蛙)[lower-alpha 6]	Tatsuya Gashūin
Bandai-gaeru (ustabaşı)	Bandai-gaeru (番台蛙)[lower-alpha 7]	Yō Ōizumi	Rodger Bumpass
Boh (bebek)	Bō (坊)	Ryūnosuke Kamiki	Tara Strong
Akio Ogino (Chihiro'nun babası)	Ogino Akio (荻野 明夫)	Takashi Naitō	Michael Chiklis
Yūko Ogino (Chihiro'nun annesi)	Ogino Yūko (荻野 悠子)	Yasuko Sawaguchi	Lauren Holly
Nehir Ruhu	Kawa no Kami (河の神)	Koba Hayashi	Jim Ward
Turp Ruhu	Oshira-sama (お白様)[lower-alpha 8]	Ken Yasuda	Jack Angel

Ödüller

Yıl	Ödül	Kategori
2002	25. Japon Akademi Ödülleri	En İyi Film
		En İyi Müzik
	52. Berlin Uluslararası Film Festivali	Altın Ayı
	Cinekid Festivali	Cinekid Film Ödülü
	15. Avrupa Film Ödülleri	Uluslararası Perde Ödülü
	Hong Kong Film Ödülleri	En İyi Asya Filmi
2003	75. Akademi Ödülleri	En İyi Animasyon Filmi Akademi Ödülü

Müzik

Film müziği Spirited Away'in müziği Miyazaki'nin düzenli işbirlikçisi Joe Hisaishi tarafından bestelendi ve yönetildi ve performansı Yeni Japonya Filarmoni tarafından gerçekleştirildi.^[14] Soundtrack, 56. Mainichi Film Yarışması'nda En İyi Müzik ödülüne, Tokyo Uluslararası Anime Fuarı 2001 En İyi Müzik ödülüne ve 17. Japonya Altın Disk Ödülleri'nde Yılın Animasyon Albümü ödülüne layık görüldü^[15][16][17]. Daha sonra, Hisaishi "One Summer's Day" şarkısına sözler ekledi ve şarkının yeni versiyonunu "The Name of Life" (いのちの名前, "Inochi no Namae") adı altında Ayaka Hirahara tarafından seslendirildi.^[18]

Kapanış şarkısı, "Always With Me" (いつも何度でも, "Itsumo Nando Demo", kelime anlamıyla 'Her Zaman, Ne Kadar Çok Kez Olursa Olsun') Osaka'dan bir besteci ve lyra çalıcısı olan Youmi Kimura tarafından yazıldı ve seslendirildi.^[19] Şarkı sözleri Kimura'nın arkadaşı Wakako Kaku tarafından yazıldı. Şarkı, aslında yayınlanmayan fakat Miyazaki'nin fikrini etkileyen Rin the Chimney Painter (煙突描きのリン, Entotsu-kaki no Rin) adlı farklı bir Miyazaki filmi için kullanılması amaçlanmıştı. Japon DVD'nin özel bölümlerinde, Hayao Miyazaki şarkının aslında ona Spirited Away'i yaratma fikrini verdiğini açıklar.^[19] Şarkı kendisi, 43. Japonya Kayıt Ödülleri'nde Altın olarak tanınır.^[20]

Orijinal soundtrack'in yanı sıra, Spirited Away Image Album (千と千尋の神隠し イメージアルバム, Sen to Chihiro no Kamikakushi Imēji Arubamu) adlı bir resim albümü de bulunmaktadır ve 10 parça içermektedir.^[21]

Ayrıca bakınız

• 2000'lerde sinema
• Isekai

Kaynakça

Notlar

1. çev. '"bin"'.
2. çev. '"bin"'
3. çev. '"hamam ninesi"'
4. çev. '"para ninesi"'
5. çev. '"kazan dedesi"'
6. çev. '"mavi kurbağa"'
7. çev. '"resepsiyon masası kurbağası"'
8. çev. '"Yüce Beyaz Lord"'

Kaynakça

1. "Spirited Away (PG)". British Board of Film Classification. 14 Ağustos 2003. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
3. Herskovitz, Jon (15 Aralık 1999). "'Mononoke' creator Miyazaki toons up pic". Variety. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
4. "Sen To Chihiro No Kamikakushi 4 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". http://www.bcdb.com 18 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 13 May 2012
5. Boyd, James W. and Tetsuya Nishimura. [2004] 2016. "Shinto Perspectives in Miyazaki's Anime Film 'Spirited Away' (PDF) 2020-07-20 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Journal of Religion & Film 8 (3):Article 4.
6. Sunada, Mami (Director) (16 Kasım 2013). 夢と狂気の王国 [The Kingdom of Dreams and Madness] (Documentary) (Japonca). Tokyo: Studio Ghibli. 7 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2014. Interview with Toshio Suzuki
7. "15 Fascinating Facts About Spirited Away". mentalfloss.com (İngilizce). 30 Mart 2016. 22 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2019.
8. Turan, Kenneth (20 Eylül 2002). "Under the Spell of 'Spirited Away'". Los Angeles Times. 19 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
9. Harding, Daryl. "Toho Updates Spirited Away Lifetime Japanese Box Office Gross as Demon Slayer: Mugen Train Inches Closer to #1". Crunchyroll (İngilizce). 3 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
10. "The 75th Academy Awards (2003)". Academy of Motion Picture Arts and Sciences. 28 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017.
11. "Watch This: Top fifty films for children up to the age of 14". Archived 25 May 2012.
12. "The 21st Century's 100 greatest films". BBC. 23 Ağustos 2016. 31 January 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
13. "The 25 Best Films of the 21st Century So Far". The New York Times (İngilizce). 9 Haziran 2017. ISSN 0362-4331. 8 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2017.
14. "Miyazaki's Spirited Away (Film Score) - Joe Hisaishi | Songs, Reviews, Credits, Awards | AllMusic". web.archive.org. 19 Şubat 2015. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
15. "Recording Industry Association of Japan | Related Data". web.archive.org. 6 Ekim 2014. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
16. "AnimeNation Anime News Blog » Blog Archive » Results From Tokyo Anime Fair Awards". web.archive.org. 6 Ekim 2014. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
17. "毎日映画コンクール：コンクールの歴史 - 毎日新聞". web.archive.org. 15 Aralık 2013. 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
18. "Ayaka Hirahara Official Web Site". web.archive.org. 15 Aralık 2013. 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
19. "Yumi KIMURA // Spirited Away // Nausicaa.net". www.nausicaa.net. 20 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
20. "��42����{���R�[�h���". web.archive.org. 9 Ekim 2003. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024. 1. harf sırasında bulunan |başlık= parametresi replacement character içeriyor (yardım)Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
21. "千と千尋の神隠し　イメージアルバム / 千と千尋の神隠し　イメージアルバム - 徳間ジャパン". web.archive.org. 15 Aralık 2013. 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.

Konuyla ilgili okuma listesi

• Boyd, James W., and Tetsuya Nishimura. 2004. "Shinto Perspectives in Miyazaki's Anime Film 'Spirited Away'." The Journal of Religion and Film 8(2).
• Broderick, Mick (2003). "Intersections Review, Spirited Away by Miyazaki's Fantasy". Intersections: Gender, History and Culture in the Asian Context (9). 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
• Callis, Cari. 2010. "Nothing that Happens is ever Forgotten." In Anime and Philosophy, edited by J. Steiff and T. D. Tamplin. New York: Open Court. 9780812697131.
• Cavallaro, Dani (2006). The Animé Art of Hayao Miyazaki. Jefferson, N.C.: McFarland & Co. ISBN 9780786423699.
• Cooper, Damon (1 Kasım 2010), "Finding the spirit within: a critical analysis of film techniques in spirited Away.(Critical essay)", Babel, Australian Federation of Modern Language Teachers Associations, 45 (1), ss. 30(6), ISSN 0005-3503
• Coyle, Rebecca (2010). Drawn to Sound: Animation Film Music and Sonicity. Equinox Publishing. ISBN 978-1-84553-352-6. Drawn to Sound focuses on feature-length, widely distributed films released in the period since World War II, from producers in the USA, UK, Japan and France-from Animal Farm (1954) to Happy Feet (2006), Yellow Submarine (1968) to Curse of the Were-Rabbit (2005), Spirited Away (2001) and Les Triplettes de Belleville (2003).
• Denison, Rayna (2008). "The global markets for anime: Miyazaki Hayao's Spirited away (2001)". Phillips, Alastair; Stringer, Julian (Ed.). Japanese Cinema: Texts and Contexts. Routledge. ISBN 978-0-415-32847-0.
• Fielding, Julien R. (2008). Discovering World Religions at 24 Frames Per Second. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-5996-8. Several films with a 'cult-like' following are also discussed, such as Fight Club, Princess Mononoke, Spirited Away, and Jacob's Ladder.
• Fox, Kit. "Spirited Away". Animerica. 7 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
• Galbraith IV, Stuart (2008). The Toho Studios Story: A History and Complete Filmography. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6004-9. Since its inception in 1933, Toho Co., Ltd., Japan's most famous movie production company and distributor, has produced and/or distributed some of the most notable films ever to come out of Asia, including Seven Samurai, Godzilla, When a Woman Ascends the Stairs, Kwaidan, Woman in the Dunes, Ran, Shall We Dance?, Ringu, and Spirited Away.
• Geortz, Dee (2009). "The hero with the thousand-and-first face: Miyazaki's girl quester in Spirited away and Campbell's Monomyth". Perlich, John; Whitt, David (Ed.). Millennial Mythmaking: Essays on the Power of Science Fiction and Fantasy Literature, Films and Games. McFarland. ISBN 978-0-7864-4562-2.
• Hooks, Ed (2005). "Spirited Away". Acting in Animation: A Look at 12 Films. Heinemann Drama. ISBN 978-0-325-00705-2.
• Knox, Julian (22 Haziran 2011), "Hoffmann, Goethe, and Miyazaki's Spirited Away.(E.T.A. Hoffmann, Johann Wolfgang von Goethe, and Hayao Miyazaki)(Critical essay)", Wordsworth Circle, Wordsworth Circle, 42 (3), ss. 198(3), doi:10.1086/TWC24043148, ISSN 0043-8006
• Matthews, Kate (2006), "Logic and Narrative in 'Spirited Away'", Screen Education, 43, ss. 135-140, ISSN 1449-857X
• Napier, Susan J. (2005). Anime from Akira to Howl's Moving Castle: Experiencing Contemporary Japanese Animation. Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-7051-0.
• Osmond, Andrew (2008). Spirited away = Sen to Chihiro no kamikakushi. Basingstoke [England]: Palgrave Macmillan on behalf of the British Film Institute. ISBN 978-1844572304.
• Suzuki, Ayumi. 2009. "A nightmare of capitalist Japan: Spirited Away 27 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Jump Cut (dergi)|Jump Cut 51
• Yang, Andrew. 2010. "The Two Japans of 'Spirited Away'." International Journal of Comic Art 12(1):435–52.
• Yoshioka, Shiro (2008). "Heart of Japaneseness: History and Nostalgia in Hayao Miyazaki's Spirited Away". MacWilliams, Mark W (Ed.). Japanese Visual Culture: Explorations in the World of Manga and Anime. M.E. Sharpe. ss. 268-285. doi:10.4324/9781315703152-19. ISBN 978-0-7656-1601-2. 7 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2023.

Dış bağlantılar

• IMDb'de Ruhların Kaçışı
• TCM Movie Database'de Ruhların Kaçışı
• AllMovie'de Ruhların Kaçışı
• Big Cartoon DataBase'de Spirited Away
• Anime News Network'ün ansiklopedisinde Ruhların Kaçışı (anime) (İngilizce)
• Box Office Mojo'da Ruhların Kaçışı
• Metacritic'te Ruhların Kaçışı
• Rotten Tomatoes'ta Ruhların Kaçışı
• Spirited Away 10 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Japanese Movie Database (Japonca)
• 75th Academy Awards Winners | Oscar Legacy | Academy of Motion Picture Arts and Sciences 30 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.