Remove ads
Robert Boyle (d. 25 Ocak 1627 - ö. 30 Aralık 1691), Anglo-İrlandalı doğa filozofu, kimyager, fizikçi, doğa tanrıbilimcisi ve kâşif.
Robert Boyle | |
|---|---|
 Robert Boyle (1627–91) | |
| Doğum | 25 Ocak 1627 Lismore, County Waterford, İrlanda Krallığı |
| Ölüm | 31 Aralık 1691 (64 yaşında) Londra, İngiltere |
| Din | Anglikanizm[1] |
| Ödüller | Royal Society üyeliği |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizik, Kimya |
| Etkilendikleri | Galileo Galilei, Otto von Guericke, Francis Bacon, Samuel Hartlib[2] |
| Etkiledikleri | Isaac Newton |
Modern anlamda ilk "element" tanımını yapmıştır. Gazın basıncıyla hacmi arasında bir bağlantı olduğunu açıklamıştır. Bu bağıntı "Boyle – Mariotte Yasası" olarak bilinir.[3] En çok matematik ve fen alanında yaptığı çalışmalarla hatırlanmaktadır. Araştırmalarının ve de kişisel düşüncelerinin açık bir şekilde simyacılıkla bağlantısı olsa da, genellikle, ilk modern kimyager olarak görülür. Çalışmalarının arasından en ünlüsü, The Sceptical Chymist (Kuşkucu Kimyager), kimya alanında bir dönüm noktası olarak görülür.
Remove ads
Robert Boyle Munster, Richard Boyle'ın yedinci oğlu ve on dördüncü çocuğu olarak doğmuştur. Doğar doğmaz "anne" diye ağladığı ve 6 aylıkken konuşmaya başladığı, 1,5 yaşında ise ileri derecede okuryazar olduğu bilinmektedir. Henüz çocukken Latince, Yunanca ve Fransızca öğrenen Boyle, daha 9 yaşına bile girmeden babasının arkadaşı Sir Henry Wotton'un çalıştığı Eton Koleji'ne gönderildi. Bu okulda üç yıl kaldıktan sonra, bir Fransız hocayla beraber yurt dışına gitti. İki yıl Cenevre'de kaldıktan sonra, 1641'de Floransa'ya gitti. O kış orada kalarak "büyük yıldız-izleyici", Galileo Galilei'nin ikilemlerini inceledi. Gidişinden kısa bir zaman sonra Galilei, 1642'nin başında öldü.
Remove ads
1645'te İngiltere'ye döndüğünde, babasının hastanede olduğunu ve ona Dorset'teki Stalbridge eviyle İrlanda'daki mülklerini bıraktığını öğrendi. O zamandan sonra, kendini bilimsel araştırmaya adadı ve kısa zamanda, kendine, birkaç meraklı insanın yeni bir felsefe oluşturmak için kurduğu "Görünmez Kolej" de bir yer buldu. Bu grup, sıkça Londra'daki Grensham Koleji'nde buluşuyorlardı. Bazı üyeler Oxford'da da buluşmalarını yapıyorlardı. Bunun ardından, 1654'te, Boyle, Oxford'a taşındı. 1657'de Otto von Guericke'nin hava pompasını okuyunca, Robert Hooke'un asistanlığıyla bu aleti geliştirmeye karar verdi. 1659'da "machina Boyleana" ya da "Pnömatik Motor" adını verdiği sonuçlardan sonra hava konusunda birçok deney yapmaya başladı.
1660'ta, bu aletle yaptığı çalışmaları New Experiments Physico-Mechanical (Fiziko-Mekanik Yeni Deneyler) adı altında yayınladı. Bu kitaptaki düşüncelerin bir eleştirmeni Franciscus Linus'tu (1595-1675). Boyle, ünlü Boyle yasasını bu kritiklere yanıt ararken buldu. Ancak, bağımsız bir şekilde, aynı şeyleri bulan ama 1676'ya kadar yayımlamayan Edme Mariotte de bu kanunun bulucuları arasında gösterilir. 1663'te, Royal Society of London for the Improvement of Natural Knowledge (Doğal Bilgide Gelişme İçin Londra Kraliyet Cemiyeti) oldu. Vakfın kurucusu II. Charles, Boyle'ı üye yaptı ve 1680'de başkanlığa seçilse de yeminleri konusunda bazı şüpheleri olduğu için bu görevi kabul etmedi.
Boyle, Oxford'dayken bir Chevalier (Şövalye) oldu. Şövalyelerin Oxford'a, Boyle'ın gelmesinden biraz zaman önce yerleştikleri düşünülmektedir. Boyle'ın yaşadığı zaman, zaferler almış parlement güçlerinin, yeni gelişen fikirlere karşı olduğu bir zamana denk geldiği için Boyle'ın da Şövalye hareketlerinde nasıl görevler aldığı oldukça gizli kalmıştır. Bu nedenle de bu konuda tek bilinen şey, böyle bir cemiyete üyeliğidir.
1668'de Oxford'u bırakıp Londra'ya, Pall Mall'da oturan kız kardeşi Lady Ranelagh'ın yanına yerleşmiştir.
Remove ads
1689'da hiçbir zaman çok kuvvetli olmayan sağlığı oldukça kötüleşti ve de bu onun Kraliyet Cemiyeti de dahil görüşmelere gitmesini engelledi. Tanıdıklarına, "çok sıra dışı bir durum olmadığı müddetçe" Salı-Cuma öğleden sonraları ve Çarşamba-Cumartesi de öğlenleri rahatsız edilmek istemediği haberini saldı. Bu kazandığı zamanda "kendini toparlayıp, raporlarını düzenlemeyi" ve "o sanattaki çalışkan havarilere, aynen Hermetik bir miras" gibi olacak önemli kimyasal çalışmalar düzenlemek istiyordu.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads