Olga (Kiev prensesi)

Olga (Kilise Slavcası: Ольга;^[1] Eski Norsça: Helga; Hristiyan ismi: Elena; d. tahmini 890 veya 925 - ö. 969)^[2] Kiev Knezliği'nden oğlu Sviatoslav için (945-960) bir naipti. Drevlianları, kocası I. İgor'u öldüren boyu, fethetmesiyle bilinir. Vaftiz töreninden sonra Elena^[2] ismini almıştır. Hristiyanlığı tüm ulusa yayan kişi torunu I. Vladimir olsa da Hristiyanlığı Rus topraklarında yayma konusundaki çabalarından dolayı Doğu Ortodoks Kilisesi tarafından havari dengi lakabıyla azize ilan edilmiştir. Yortusu 11 Temmuzdur.^[3]

Azize Olga
Kiev büyük prensesi
Hüküm süresi	945–960
Önce gelen	I. İgor
Sonra gelen	I. Svyatoslav
Doğum	tahmini 890 veya 925 Pskov
Ölüm	969 Kiev
Eş(ler)i	I. İgor
Çocuk(lar)ı	I. Svyatoslav
Hanedan	Rurik Hanedanı (evlilikle)

Yaşamı

Çocukluğu ve Gençliği

Olga'nın doğum tarihi tam belli olmamakla birlikte MS. 890 kadar erken ve MS. 925 kadar geç olabileceği tahmin ediliyor.^[4] Olga muhtemelen Vareg kökenliydi ve İlk Vakayiname'ye göre Pskov'da doğmuştu.^[5][6] Olga'nın I. İgor ile evliliğinden önceki hayatı hakkında çok bilgi olmasa da^[7] eski Rus tarihi uzmanı Alexey Karpov'a göre Olga evlendiğinde henüz 15 yaşındaydı. İgor Rurik Hanedanlığı'nın kurucusu Rurik'in oğlu ve veliahtıydı. Babasının ölümünden sonra bölgedeki toplulukları fethedip bölgede başkenti Kiev olan bir egemenlik kuran Oleg'in gözetimi altındaydı.^[8][9] Bu fethedilen bölgeler Kiev Knezliği adını aldı.

Drevlianlar büyüyen Kiev Knezliği ile karışık ilişkileri bulunan bir topluluktu. Geçmişte Bizans İmparatorluğu'na karşı Kiev Knezliği ile birlikte savaşmış ve İgor'un atalarına vergi vermiş olsalar da Oleg'in ölümünden sonra vergi vermeyi bıraktılar. Bunun üzerine İgor 945 yılında Drevlianlardan tekrar vergi almak için Drevlian başkenti İskortosen'e sefere çıktı. İgor'un ordusuyla karşılaşan Drevlianlar geri çekildi ve ödemeyi kabul etti. İgor seferden geri dönerken vergi miktarının yeterli olmadığına karar verdi ve ordusundan küçük bir birlikle İskortsen'e daha çok vergi istemek için geri döndü.^[8] İgor Drevlian topraklarında öldürüldü. Bizanslı tarihçi Leo the Deacon'a göre İgor işkenceli bir biçimde ağaçlara bağlanıp ortadan ayrılarak öldürülmüştür.^[10]

Naiplik

İgor'un 945'te ölümünden sonra Olga oğlu Sviatoslav yerine Kiev Knezliği'nin naipliğini yapmıştır.^[11] Hükümdarlığı hakkında çok bilgi bulunmasa da İlk Vakayiname'de tahta çıktığından, Drevlianlardan kocası için aldığı intikamdan ve halkı üzerindeki etkisinden bahsedilmektedir.

Tarihçi Sergei Beletsky'e göre Olga da tıpkı I. Vladimir'den önceki tüm hükümdarlar gibi kişisel sembolü olarak Bident'ı (Yunan Mitolojisi'nde Hades ile özdeşleştirilen bir çeşit çift uçlu mızrak) kullanmıştır.^[12]

Drevlian Ayaklanması

Igor'un Drevlianlar tarafından öldürülmesinden sonra Olga oğlu Sviatoslav 3 yaşında olduğundan dolayı onun yerine tahta çıktı. Kralı öldürmelerinden cesaret alan Drevlianlar Olga'ya bir elçi aracılığıyla Olga'ya eşinin katili Prince Mal ile evlenmesini teklif ettiler. Olga'nın razı olmasından emin olmak için 20 Drevlian delegesi krallarının mesajıyla Kiev'e gemiyle vardı. Olga'nın huzuruna çıktılar ve neden Kiev'de olduklarını açıkladılar: "Olga'ya eşini öldürdüklerini bildirmek ve Olga'nın Prens Mal ile evlenmesini söylemek için.'' ^[13]

Olga cevapladı:

Elbette teklifiniz benim hoşuma gidiyor, kocam öldü ve artık mezardan dönemez. Fakat yarın sizi kendi halkımın önünde müşerref etmek isterim. Şimdi geminize dönün ve orada kibirli bir şekilde bekleyin. Yarın sizi uğurlarken deyin ki, "biz ne yürüyerek ne atımızla döneriz; bizi gemimizle götürün!" ve geminizle götürüleceksiniz.^[13]

Ertesi gün gemilerinde bekleyen Drevlianlar Olga'nın sözlerini tekrarladı ve Kiev'in halkı ayağa kalktı ve Drevlianların gemisini taşımaya başladı. Elçiler bunu büyük bir onur olarak gördü, bir tahtırevanda taşınırmışçasına taşınıyorlardı. Derken gemileri bir çukura atıldı, Olga'nın emriyle 1 gün önceden kazdırılmış bir çukura. Drevlianlar diri diri gömülürken Olga onları yukarıdan izleyip müşerref olup olmadıklarını sordu.^[13]

Olga daha sonra Drevlianlara bir mesaj gönderdi, ''Halkınızın önde gelenlerini gönderin ki onlarla birlikte Drevlian prensine onurlu bir şekilde gidebileyim.''^[13] Drevlianlar, önceki delege grubunun başına gelenlerden habersiz bir şekilde ''Dereva'' yönetmiş olan seçkin insanlardan oluşan bir grup daha topladı.^[13] Olga Drevlian seçkinleri vardıklarında halkına onları bir hamama toplamasını ve onlara kendisinin onlar yıkandıktan sonra kendilerini karşılayacağını söylemesini buyurdu. Hamama yönlendirilen Drevlian seçkinleri içeri girdiğinde kapatıldılar ve hamam ateşe verildi. Hamam içerisinde bulunan tüm Drevlianlar yanarak can verdi.^[13]

Olga daha sonra Drevlianlara bir mesaj daha gönderdi ve ''Kocasının mezarında ağlayıp onun yasını tutabilmesi için kocasının öldürüldüğü şehirde büyük bir ziyafet verilmesini istedi.'' Drevlianlar teklifi kabul etti. Olga ve küçük bir grup şehre geldi ve mezarın başında yas tutup cenaze törenini yaptılar. Daha sonra onlarla birlikte hazırlanan ziyafete oturan Drevlianlar içki içip sarhoş olmaya başladılar. Drevlianlar sarhoş olduğu vakit askerlerine onları öldürmelerini buyurdu, kendisi de bu Drevlian katliamına katıldı.^[13] İlk Vakayiname'ye göre o gece 5000Drevlian öldürüldü. Olga katliamın sonrasında Drevlianların işini tümden bitirmek için Kiev'e döndü ve bir ordu hazırladı.

Kiev Knezliği'nin ordusu savaşta büyük bir başarı gösterdi ve Drevlianları İstkortsen'e, kocasının öldürüldüğü şehre, sürdü ve şehri ablukaya aldı. Kuşatma 1 yıl boyunca devam etti ve sonuçsuz kaldı. Derken Olga'nın aklına bir fikir geldi ve Drevlianları kandırmak için bir mesaj gönderdi.

Neden hala direniyorsunuz? Sizin tüm şehirleriniz bana teslim oldular ve vergi vermeyi kabul ettiler. Şu anda onlar topraklarında huzur ve barış içinde topraklarını ekip biçerken siz burada vergi vermeyi reddedip açlıktan dökülüyorsunuz.^[14]

İskortsenli Drevlianlar vergi vermeyi kabul ettiler ancak Olga'nın hala kocasının intikamı peşinde olmasından sakınıyorlardı. Olga Drevlian elçilerine yaptıklarının ve ziyafet gecesi katliamının kendisi için yeterli olduğunu söyledi. Daha sonra küçük bir istekte bulundu, ''Bana her evden 3 güvercin ve 3 serçe getirin.''^[14] Drevlianlar 1 yıldır süregelen kuşatmanın durması için bu küçük bedeli kabul etti ve Olga'ya istediği gibi her evden 3 serçe ve 3 güvercin getirildi. Olga askerlerine kuşların ayaklarına kumaşla sarılı sülfür çubukları bağlamalarını emretti. Gece çöktüğünde ise 2. emri verdi, çubukların ateşe verilmesi ve kuşların serbest bırakılması. Yuvalarını bilen kuşlar evlerine uçtular ve evlerin tutuşmasına neden oldular. Kısa bir süre içinde tüm şehir alev aldı.

''Alevlere boğulmamış tek bir ev yoktu, tüm şehir yanıyordu ve söndürmek olanaksızdı.'' -İlk Vakayiname''^[14]

Yanan şehirden kaçan Drevlianlar ya öldürüldü ya da Olga'nın takipçilerine köle oldu. Olga şehrin kalanını vergiye bağladı ve ayrıldı.

Ölümü

İlk Vakayiname'ye göre Olga 969 yılında oğlu 1. Sviatoslav'ın yanında, Peçeneklerin şehri kuşatmasından kısa süre sonra bir hastalıktan dolayı öldü.^[15]

Oğlu 1.Sviatoslav annesinin Hristiyanlığını doğru görmese de ölümünden sonra annesinin isteğini yerine getirdi ve Olga'nın cenaze töreni Pagan geleneklerine göre değil, rahibi Grigori tarafından bir Hristiyan töreniyle yapıldı.^[16] Olga'nın mezarı 2 yüzyıldan uzun süre Kiev'de kalsa da 1240 yılında Batu Han önderliğinde Moğol-Tatar orduları tarafından yıkıldı. 1826 yılında Mimar Nikolay Efimov tarafından yapılan Meryem Ana'nın Göğe Kabulü Kilisesi kazıları sırasında bulunan lahitin Olga'ya ait olduğu tespit edilerek önce Tarih Müzesi'ne, ardından da St. Sophia Katedrali'ne kaldırıldı.

Kaynakça

1. Primary Chronicle 82
2. Vernadsky, George (1948). Kievan Russia. Yale University Press.
3. "Святая княгиня Ольга". 23 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Русская вера (in Russian). Retrieved 2019-08-08
4. Michael S. Flier, "St Olga," in The Oxford Dictionary of the Middle Ages, ed. Robert E. Bjork (Oxford: Oxford University Press, 2010).
5. Vernadsky 1948, p. 39.
6. Karpov, A.Y. (2009). Princess Olga (in Russian). Moscow: Molodaya Gvardiya. p. 22. ISBN 978-5-235-03213-2.
7. Addison Nugent, "Meet the Murderous Viking Princess Who Brought the Faith to Eastern Europe," OZY, January 22, 2018, https://www.ozy.com/flashback/meet-the-murderous-viking-princess-who-brought-the-faith-to-eastern-europe/83251.
8. Thomas J. Craughwell, Saints Behaving Badly: The Cutthroats, Crooks, Trollops, Con Men, and Devil-Worshippers Who Became Saints (New York: Doubleday, 2006), 83.
9. Thomas Noonan, "European Russia, C. 500–c. 1050," in The New Cambridge Medieval History, ed. Timothy Reuter (Cambridge: Cambridge University Press, 2008), 508.
10. Leo Diaconos (2005). The History of Leo the Deacon : Byzantine military expansion in the tenth century. Denis F. Sullivan, Alice-Mary Maffry Talbot. Washington, D.C: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. ISBN 0-88402-306-0. OCLC 694954103.
11. Clements, Barbara Evans (2012). A history of women in Russia : from earliest times to the present. Bloomington, IN: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-00104-7. OCLC 796384104.
12. Repin, Taras. "Что на самом деле означали знаки Рюриковичей" [What did the Rurikids' symbols really mean?]. cyrillitsa.ru (in Russian). Retrieved 24 May 2020.
13. Cross, Samuel Hazzard, Olgerd P. Sherbowitz-Wetzor, and Nestor. The Russian Primary Chronicle: Laurentian Text. Mediaeval Academy of America No. 60. Cambridge, Mass.: Mediaeval Academy of America, 1953. 79-80 (line 6453).
14. Primary Chronicle 80-1 (line 6454).
15. Ciaran Conliffe, "Saint Olga, Queen of Kiev," HeadStuff, May 10, 2016,, https://www.headstuff.org/culture/history/saint-olga-queen-of-kiev/.
16. Olga (c. 890–969)," Women in World History: A Biographical Encyclopedia, 2002, https://www.encyclopedia.com/women/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/olga-c-890-969.

Dış bağlantılar

• Olga of Kiev - OrthodoxWiki12 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. İgor	Kiev büyük prensesi 945–960	Sonra gelen: I. Svyatoslav