Mutlak monarşi

Mutlak monarşi,^[1][2] yasama ve yürütme kuvvetlerinin hükümdarda toplandığı bir hükûmet sistemidir. Bu sistemde, devlet içinde tek ve en büyük otorite sahibi hükümdardır. Yasama, yürütme ve hatta yargı yetkisinin sahibi 'hükümdar'dır (monark, kral, padişah...). Mutlak monarşiyi meşruti monarşi ile karıştırmamak gerekir. Meşruti monarşi bir kuvvetler ayrılığı sistemidir. Mutlak monarşi ise kuvvetler birliğini esas alır. Yani mutlak monarşi, devletin tek bir kişi tarafından hiçbir sınırlamaya bağımlı olmayarak yönetildiği rejim türüdür. Merkezi krallık anlamına ya da padişahın tek elden kendi kararlarıyla yönetimine denir.

Mutlak monarşiler Avrupa'da ilk defa Kara Ölüm ve Rönesans’ı takip eden beyliklerin yıkılması gibi siyasi ve sosyal değişimler ile Orta Çağ toplumunun hükûmeti dengeleyici güçlerine karşı olarak hükümdarların merkezi bir devlet kurma çabaları sonucunda çıkmıştır. Başlangıçta Burgonya Düklüğü'nde görülmüş ve sonrasında İspanya ve Fransa Krallıkları'nın çeşitli topraklarını merkezileştirmek için bir model olarak yayılmıştır.

Mutlakiyetçi hükûmet sistemi, 16. yüzyılın sonları ve 17. yüzyılda, Fransa Kralı 14. Louis ve İspanya Kralı II. Felipe gibi daha otokratik bir yönetim biçimiyle ilişkilendirilen figürler altında en tepe noktasını gördü. Mutlakiyetçi bir hükûmet kurmaya çalışan I. Charles parlamentoyu gereksiz olarak gördü ve bu sonrasında İngiliz İç Savaşı’na ve takiben idamına yol açtı.

Mutlakiyetçilik ilk olarak Fransız Devrimi’nin ardından ve sonrasında I. Dünya Savaşı'nın bitişiyle büyük ölçüde geriledi. Her iki olay da halkın egemenliği temelli hükûmet sisteminin halk arasında yaygınlaşmasına yol açtı. Fakat, 19. yüzyılın başlarında Meşruiyetçilik ve Karlizm gibi liberal demokrasiye karşı çıkan yeni siyasi hareketler ile 20. yüzyılın başlarında çıkan bütüncül milliyetçilik için bir temel sağlamıştır.

Günümüzde Mutlak monarşiyle yönetilen ülkeler arasında, Brunei, Esvatini,^[3] Umman,^[4] Suudi Arabistan,^[5] Vatikan^[6] ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni oluşturan emirlikler^[7][8] vardır.^[9]

Günümüzdeki mutlak monarşiler

  Federal monarşiyi belirtir

Krallık	Resim	Monark	Doğum	Yaş	Tahta çıkış	Tahtta kalma süresi	Veraset	Ref(s)
Brunei Kralığı		Sultan Hassanal Bolkiah	15 Temmuz 1946 (78 yaşında)	78 yıl, 126 gün	4 Ekim 1967	57 yıl, 45 gün	Kan bağı	[10]
Şârika Emirliği		Emir Sultan bin Muhammad Al-Qasimi	2 Temmuz 1939 (85 yaşında)	85 yıl, 139 gün	25 Ocak 1972	52 yıl, 298 gün	Kan bağı	[11]
Füceyre Emirliği		Emir Hamad bin Muhammed El Şarki	22 Şubat 1949 (75 yaşında)	75 yıl, 270 gün	18 Eylül 1974	50 yıl, 61 gün	Kan bağı	[11]
Acman Emirliği		Emir III. Humeyd bin Reşid El Nueymi	6 Eylül 1981 (43 yaşında)	43 yıl, 73 gün	6 Eylül 1981	43 yıl, 73 gün	Kan bağı	[11]
Esvatini Krallığı		Ngwenyama III. Mswati	19 Nisan 1968 (56 yaşında)	56 yıl, 213 gün	25 Nisan 1986	38 yıl, 207 gün	Kan bağı ve seçim	[12]
Dubai Emirliği		Emir Muhammed bin Raşid el-Mektum	15 Temmuz 1949 (75 yaşında)	75 yıl, 126 gün	4 Ocak 2006	18 yıl, 319 gün	Kan bağı	[11]
Ümmü'l-Kayveyn Emirliği		Emir Suud bin Reşid El Mualla	1 Ekim 1952 (72 yaşında)	72 yıl, 48 gün	2 Ocak 2009	15 yıl, 321 gün	Kan bağı	[11]
Resü'l-Hayme Emirliği		Emir Suud bin Saqr El Kasımi	10 Şubat 1956 (68 yaşında)	68 yıl, 282 gün	27 Ekim 2010	14 yıl, 22 gün	Kan bağı	[11]
Vatikan		Papa Franciscus	17 Aralık 1936 (87 yaşında)	87 yıl, 337 gün	13 Mart 2013	11 yıl, 250 gün	Seçim	[13]
Suudi Arabistan		Kral Selman bin Abdülaziz el-Suud	31 Aralık 1935 (88 yaşında)	88 yıl, 323 gün	23 Ocak 2015	9 yıl, 300 gün	Kan bağı ve seçim	[14]
Umman Sultanlığı		Sultan Heysem bin Tarık	11 Ekim 1954 (70 yaşında)	70 yıl, 38 gün	11 Ocak 2020	4 yıl, 312 gün	Kan bağı	[15][16]
Abu Dabi Emirliği		Emir Muhammed bin Zayid en-Nehyan	11 Mart 1961 (63 yaşında)	63 yıl, 252 gün	13 Mayıs 2022	2 yıl, 189 gün	Kan bağı	[11]

Dünya devletleri hükûmet sistemlerine göre renklendirilmiştir:

---

Parlamenter sistemler: Hükûmet başkanı yasama organı tarafından seçilir veya aday gösterilir ve yasama organına karşı sorumludur

  Törensel bir hükümdarı olan anayasal monarşi

  Törensel bir cumhurbaşkanı olan parlamenter cumhuriyet

  İcracı bir cumhurbaşkanını olan parlamenter cumhuriyet

---

Başkanlık sistemi: Hükûmet başkanı (cumhurbaşkanı) halk tarafından seçilir ve yasama organından bağımsızdır

  Başkanlık cumhuriyeti

---

Hibrit sistemler:

  Yarı başkanlık cumhuriyeti: Yürütme başkanı yasama organından bağımsızdır; hükûmet başkanı cumhurbaşkanı tarafından atanır ve yasama organına karşı sorumludur

  Meclisten bağımsız cumhuriyet: Hükûmet başkanı (cumhurbaşkanı veya yönetim kurulu) yasama organı tarafından seçilir, ancak yasama organına karşı sorumlu değildir

---

Diğer sistemler:

  Teokratik cumhuriyet: Yüce lider önemli miktarda yürütme ve yasama gücünü elinde bulundurmaktadır

  Yarı anayasal monarşi: Hükümdar önemli yürütme veya yasama gücünü elinde bulundurur

  Mutlak monarşi: Hükümdarın sınırsız gücü vardır

  Tek parti rejimi: İktidar anayasal olarak tek bir siyasi partiye bağlıdır

  Askerî cunta: Askerî liderlerden oluşan komite hükümeti kontrol eder; anayasal hükümler askıya alınır

  Geçici hükûmet: Mevcut rejimin anayasal olarak tanımlanmış bir dayanağı yoktur

  Bağımlı bölgeler veya hükûmetleri olmayan yerler

---

Not: bu tablo de facto demokrasi̇ derecesi̇ni̇ deği̇l, de jure hükûmet si̇stemleri̇ni̇ göstermektedi̇r.

• g
• t
• d

Kaynakça

1. Goldie, Mark; Wokler, Robert (31 Ağustos 2006). "Philosophical kingship and enlightened despotism". The Cambridge History of Eighteenth-Century Political Thought. Cambridge University Press. s. 523. ISBN 9780521374224. Erişim tarihi: 13 Ocak 2016.
2. Leopardi, Giacomo (2013) [1898]. Zibaldone. Farrar Straus Giroux. s. 1438. ISBN 978-0374296827.
3. "Swaziland profile". BBC News. 3 Eylül 2018. 15 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
4. "Q&A: Elections to Oman's consultative Council". BBC News. 13 Ekim 2011. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
5. Cavendish, Marshall (2007). World and Its Peoples: the Arabian Peninsula. Marshall Cavendish. s. 78. ISBN 978-0-7614-7571-2.
6. "Organi dello Stato" [State Departments]. vaticanstate.va. Vatican State. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014."State Departments". vaticanstate.va. Vatican State. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2019.
7. Stephens, Michael (7 Ocak 2013). "Qatar: Regional backwater to global player". BBC News. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
8. "Vatican to emirates, monarchs keep the reins in modern world". The Times of India. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
9. "Dünyada monarşiyle yönetilen ülkeler hangileri?". euronews. 20 Aralık 2019. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
10. Government of Brunei. "Prime Minister". The Royal Ark. Office of the Prime Minister. 7 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2011.
11. Walters, Timothy; Barwind, Jack A. (January 2004). "Media and Modernity in the United Arab Emirates: Searching for the Beat of a Different Drummer". Free Speech Yearbook. 41 (1): 151-163. doi:10.1080/08997225.2004.10556311. Seven absolute monarchs exercise political power over a federation established in 1971.
12. Simelane, H.S. (2005), "Swaziland: Mswati III, Reign of", Shillington, Kevin (Ed.), Encyclopedia of African history, 3, Fitzroy Dearborn, ss. 1528-30, 9781579584559
13. "Argentina's Jorge Mario Bergoglio elected Pope". BBC News. 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2013.
14. "Saudi Arabia's King Abdullah dies". BBC News. 23 Ocak 2015. 22 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
15. Sultan Qaboos Centre for Islamic Culture. "About H.M the Sultan". Government of Oman, Diwan of the Royal Court. 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2011.
16. Nyrop, Richard F (2008). Area Handbook for the Persian Gulf States. Wildside Press LLC. s. 341. ISBN 978-1-4344-6210-7.