Franciscus

Franciscus^[a] (doğum adıyla Jorge Mario Bergoglio, Türkçeleştirilmiş: Papa Fransis veya Françesko;^[1] 17 Aralık 1936 - 21 Nisan 2025^[2]), taşıdığı papa ünvanıyla dünya çapında 1.2 milyar üyesi bulunan Katolik Kilisesi'nin 2013'ten 2025 yılındaki ölümüne kadarki ruhani lideri ve Vatikan'ın devlet başkanıydı. 13 Mart 2013'te papa olarak seçildiği, dünyaya Sistina Şapeli'nin bacasından yükselen beyaz dumanla duyurulmuştur. İki gün gibi kısa bir seçim süreci sonunda 115 kardinal arasından seçilmiştir. 266. papa olarak seçilen Franciscus, Latin Amerika doğumlu olup Amerika'dan ve Güney yarımküreden seçilen ilk papadır.^[3]

Papa Franciscus
Papa Francis, 2021
Papalık başlangıcı	13 Mart 2013
Papalık bitişi	21 Nisan 2025
Önce gelen	XVI. Benedictus
Papazlığa atanma	13 Aralık 1969 Ramón José Castellano
Takdis	27 Haziran 1992 Antonio Quarracino tarafından
Kardinal yapan	21 Şubat 2001 II. Ioannes Paulus tarafından
Doğum adı	Jorge Mario Bergoglio
Doğum	17 Aralık 1936(1936-12-17) Buenos Aires, Arjantin
Ölüm	21 Nisan 2025 (88 yaşında) Vatikan
İkamet	Domus Sanctae Marthae
Slogan	Miserando atque Eligendo
İmza
Arma

Seçilmeden önce Tanrı'nın sofu adamı^[4] ve daha çok sessiz aydın olarak bilinen Franciscus, aktif olarak ülkesinin politik tartışmalarına katılmıştır.^[5]

Hayatı

Babası José Mario Francisco Bergoglio, İtalya'nın Piyemonte bölgesindeki Asti yakınlarındaki Portacomaro'dan Arjantin'e göç etti, orada 12 Aralık 1935'te Buenos Aires doğumlu ve İtalyan kökenli olan Regina Maria Sivori ile evlendi.^[6] Jorge Mario Bergoglio'nun Alberto Horacio, Oscar Adrian, Marta Regina ve Maria Elena adında dört kardeşi vardır. Babası, Arjantin Demiryolları'nda iş bulmuştu. Kendisinin hâlâ Portacomaro'nun lehçesine hâkim olduğu söylenmektedir.^[7] Franciscus Arjantin'in resmî dili İspanyolcanın ve anadili İtalyancanın yanında hatasız Almanca konuşur.^[8][9][10] İngilizceye,^[11][12] Fransızcaya^[11][12] ve muhtemelen Portekizceye hâkimdir.^[12] Üniversite tahsili sırasında bunların yanında Latince ve Eski Yunanca öğrenmiştir.^[13]

Papanın hem Arjantin hem de İtalya vatandaşlığı vardır.^[14][15] Bunun yanında kardinal olmasıyla Vatikan vatandaşlığını da almıştır.

Papa Franciscus, 2025 yılının Şubat ve mart aylarında geçirdiği çift taraflı zatürre sebebiyle 38 gün boyunca Roma'daki Gemelli Hastanesi'nde tedavi gördükten sonra 23 Mart günü taburcu edilmiş ve nekahet dönemindeydi. Ancak 21 Nisan günü öldüğü açıklanmıştır.^[2]

26 Nisan 2025 tarihinde, Aziz Petrus Bazilikası’nda cenaze töreni düzenlenmiş ve naaşı, Roma’da bulunan Santa Maria Maggiore Bazilikası’na defnedilmiştir. Bu tercihin sebebi, merhumun Salus Populi Romani ikonasına duyduğu derin adanmışlıktan ötürüdür.^[16]

Eğitim, kutsama ve tarikat etkinlikleri

Temel eğitimden sonra kimyager olan Bergoglio,^[17] 1958'de Cizvitler'e katıldı. Önce Şili'de beşerî bilimler tahsil eden Bergoglio, Buenos Aires'e döndükten sonra San Miguel'deki Colegio Máximo San José'de felsefe tahsilini 1960'ta bitirdi. Katolik ilahiyat tahsilini de 1970'te tamamladı. 1969'da papazlık sakramentini alarak aynı üniversitede ilahiyat doçenti oldu. Tersiatı için bir yıl İspanya'ya giden Bergoglio, 1973'ten itibaren mürit ustası ve ilahiyat doçenti olarak San Miguel Yüksekokulunda çalıştı. Bu görevi 1979'a kadar devam ettirdi. 1980-86 yılları arasında San Miguel Yüksekokulunun rektörüydü. Müteakiben Frankfurt yakınlarındaki Philosophisch-Theologische Hochschule Sankt Georgen'e araştırma için gitti. Fakat doktora projesi yarım kaldı.^[18] Bundan sonra Córdoba'da ruhani eşlikçiydi.^[17]

Episkopos, başpiskopos ve kardinalliği

Jorge Mario Kardinal Bergoglio'nun amblemi

20 Mayıs 1992'de Papa II. Ioannes Paulus tarafından Buenos Aires'e yardımcı piskopos, Auca'nın da itibari piskoposu olarak tayin edildi. Birkaç değişik ünvan ve pozisyondan sonra II. Ioannes Paulus, ona 2001'de kardinal papazı ünvanını vererek Kardinal Heyeti'ne almış oldu.

115 kardinalin seçme hakkına sahip olduğu 2005 Konklavı'nda Bergoglio, adı bilinmeyen bir kardinalin günlüğündeki notlara dayanan bazı gazete haberlerine göre birinci seçimde 10, ikinci seçimde 35 ve üçüncü seçimde 40 oy almış.^[19] Daha sonra adaylıktan çekilmiş.

8 Kasım 2005'te üç yıllığına Arjantin Episkoposlar Konferansı'nın başkanlığına seçildi.

Papalık

Seçimi

Bergoglio, 115 kardinalin seçme hakkına sahip olduğu 2013 Konklavı'nın ikinci gününde ileri yaşı ve yıpranmış sağlığı yüzünden^[20][21] pek favori olarak görülmemesine rağmen beşinci seçimde gerekli üçte iki çoğunluğu alarak 266. papa ve Petrus'un 265. halefi oldu.

Âdet üzere papa olarak Latince Franciscus adını alan Bergoglio'nun adıyla beraber "I." eki, Vatikan sözcüsü Federico Lombardi'ye göre aynı adı taşıyan ikinci bir papa seçilirse kullanılacak. (Buna mukabil I. Ioannes Paulus, hemen "I." ekini kullanmıştır.) Bir basın toplantısında^[22] Papa Franciscus, adını Cizvit Tarikatı'nın kurucularından olan Franciscus Xaverius'a atfen değil, mukaddes Assisili Francesco'ya atıfla aldığını belirtti.

Ölümü

Papa Francis, 21 Nisan 2025 Pazartesi günü saat 07:35'te Vatikan'daki ikametgahında 88 yaşında hayatını kaybetti.^[2] Ölüm nedeni, beyin felci (serebral inme) ve ardından gelen geri dönüşü olmayan kalp yetmezliği olarak açıklandı. Vatican'daki sağlık yetkilileri, Papa'nın ölümünün ardından yaptığı açıklamada, beyin felci sonrası komaya girdiğini ve kalp yetmezliği nedeniyle yaşamını yitirdiğini belirtti .^[23]

Papa Francis'in ölümü, saat 09:45'te Kardinal Kevin Farrell tarafından Vatikan Medya aracılığıyla duyuruldu. Son halka açık görünümü 20 Nisan 2025 Pazar günü, Paskalya ayini sırasında Aziz Petrus Meydanı'nda idi.^[23]

Hakkında çekilen filmler

• The Two Popes, 2019, Netflix

Notlar

1. Okunuşu fransiskus, Latince: Franciscus PP., Almanca: Franziskus, Fransızca: François, İngilizce: Francis