Musahip Said

Musahip Hayali Mehmet Said Efendi, (1776-1856) İstanbul'un Eyüpsultan semtinde doğmuştur. II. Mahmut'un ünlü musahibidir. Musahip, padişahların veya üst düzey kişilerin yanlarında bulunmasından hoşlandıkları bilgili, sözünden, sohbetinden hoşlanılan, hazır cevap kişilere verilen bir unvandır. Zaman içinde günümüzdeki devlet sanatçılığına benzeyen bir unvan olarak da kullanılmıştır.

Musahip Said Efendi'nin ilk eşi, Sadrazam Hacı Ivaz Mehmed Paşa'nın torunu, Sadrazam Ivazzade Halil Paşa ve Şeyhülislam Ivazzade İbrahim Efendi'nin yeğeni Cemile Hanım'dır. Said Efendi musahiplik görevi yanı sıra dönemin en ünlü nüktedan, hanende, neyzen, griftzen, bestekâr, ressam, tiyatrocu ve karagözcü^[1] kişilerinden birisidir ve mevlevidir. Avrupai tip resim yapan ilk Osmanlı ressamlarından da olan Said Efendi, Beşiktaş Mevlevihanesi'nde ve bazı tekkelerde, yetenekli dervişlere resim ve nakış dersleri de vermiştir.

Said Efendi II. Mahmut'un musahipliği döneminde pek çok hayatı kurtarmış veya insanlara yardımcı olmuştur. Bunlar arasında Kazasker Mustafa İzzet Efendi (1801-1876), Nevres Paşa ve Reisülkuttap Mustafa Efendi sayılabilir.

Musahip Said Efendi'nin en yakın dostlarından birisi de Küpeli Çavuş olarak da bilinen Abdi Bey'dir. Bu iki arkadaş II. Mahmut döneminin en ünlü, eşsiz musahipleri olarak bilinirler.^[2]

Eyüpsultan Belediyesi, Kültür Sanat Merkezi'ndeki bir salona Hayali Musahib Said Efendi ismini vermiştir.^[3]

Kişiliği

Şahabettin Uzluk onu şöyle tanıtmaktadır:

Said Efendi, koltuk ve şöhret düşkünü değildi. Kendisine kibir, gurur vermezdi. Sarayda geçirdiği hayatı esnasında hiçbir kötülüğe alet olmamıştı. Yazar, okur ve yazdığını okutabilirdi. Doğal zekası, güzel huyu ile herkesin sevgisini kazanmıştı. Sözlerini mantıkçılar gibi idare eder, zerre kadar kusur göstermezdi. Hakim tavırlı, hoşmeşrep, olgun bir insandı. Hafızası pek çetindi. Gördüğünü hayalinde tutar, işittiği bir sözü, harfi harfine tekrar ederdi.

Ölümü

Said Efendi 1834 yılında Kapıcıbaşılık, sonrasında ise İstabl'ı Amire rütbesi almıştır. Mezarı Eyüp Sultan'dadır.

Torunları üzerinden Sırkatibi Mustafa Nuri Paşa ailesi ile akrabalık bağı kurmuştur. Ailesi günümüzde de devam etmektedir.

Said Efendi ve ailesi, Sinan Dumlu tarafından yazılan 'Sırkatibi ve Musahip'^[4] adlı kitapta ele alınmaktadır.

Kaynakça

1. Belediyesi, T. C. Eyüpsultan. "Hayali Said". Hayali Said. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
2. Cemil, Mesud (2002). Tanburi Cemil'in Hayatı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı Yayıncılık. s. 111. ISBN 9789757663980.
3. Belediyesi, T. C. Eyüpsultan. "Eyüpsultan Kültür Sanat Merkezi". Eyüpsultan Kültür Sanat Merkezi. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
4. Dumlu, Sinan (2014). Sırkâtibi ve Musahip. 1. baskı. Cağaloğlu, İstanbul. ISBN 978-605-4907-47-2. OCLC 926721551.