Limburg (Hollanda ili)

Limburg, ("Felemenkçe" ve "Limburgca": Limburg) Hollanda'nın 12 ilinden en güneydoğusunda bulunan ilidir. Başkenti Maastricht kentidir.

Limburg
İl
Bayrak Arma
Ülke	Hollanda
İdare
• Kral vekili	Theo Bovens (CDA)
Yüzölçümü
• Toplam	2153 km²
Nüfus  (2006)
• Toplam	1.131.938
• Yoğunluk	530/km²
Resmî site limburg.nl

Limburg, Hollanda

Coğrafi konum

Limburg ilinin kökeni eski "Limburg Kontluğu"na dayanır. Kuzeyinde Gelderland ili, kuzey ve kuzeydoğusunda Kuzey Brabant ili bulunur. Doğusunda Almanya'nın Kuzey Ren-Vestfalya eyaleti vardır. Güneyinde ve batısının bir kısmında, Belçika'nın Felemenkçe konuşulan Flaman Bölgesi'ndeki Limburg ili ve Fransızca konuşulan Valon Bölgesi'ndeki Liège ili bulunur.

Harita incelendiğinde, Limburg ilinin, Hollanda'nın ana topraklarının dışında, Almanya ve Belçika'ya uzanan bir uç bölgeye sahip olduğu açıkça görülmektedir. Son yüzyılda ortaya çıkan ekonomik ve sosyal gelişmeler ile özellikle Avrupa Birliği'nin kurulması, bu ilin (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg'dan oluşan) Benelüks bölgesi ile Almanya'daki büyük şehirleşmiş Ruhr bölgesi arasında uluslararası bir köprü görevi gördüğünü ortaya koymaktadır. Son yıllarda, özellikle ilin güney ucunda belgelenen ve çoğunlukla alışkanlık yapıcı maddelerin ticaretiyle bağlantılı olan uluslararası suçların belirgin bir şekilde arttığı, ancak istenmeyen bir durum olarak öne çıktığı görülmektedir.

Tarihçe

Yüzyıllar boyunca Limburg ilinin stratejik konumu, onu Avrupa'daki önemli güçler tarafından ele geçirilmek istenen bir bölge haline getirmiştir. Limburg bölgesini ele geçirip yönetenler arasında Antik Romalılar, İspanyol Habsburglar, Avusturya Habsburglar, Prusyalılar ve Fransızlar yer almaktadır.

Elde edilen arkeolojik bulgulara göre, Güney Limburg'da yerleşen insanlar arasında çok sayıda Neandertal insanına rastlanmış olup, bu durum, bölgedeki kamp kalıntılarından anlaşılmaktadır. Bu yörede Cilalı Taş Devri'nde çakmak taşı çıkartmak üzere maden ocakları açılmıştır. Bu çakmak taşı ocaklarının kazılmış dehlizlerine bir örnek günümüzde turistlere açılmış olan insan yapısı mağaralar Rijckholt'da görülebilir. Antik Roma döneminde Limburg'da yaşayanların büyük bir kısmı, Romalı yaşam tarzını benimsemişlerdir. Günümüzdeki önemli Limburg şehir ve kasabaları, Maastricht (Romalılar tarafından "Mosa Trajectum" adıyla bilinir) ve Heerlen (Romalılar tarafından "Coriovallum" adıyla bilinir), Romalılar ve Romalı yaşam tarzını benimseyen yerli halk tarafından kurulmuştur. Antik Roma şehri olan Maastricht'e Hristiyanlığı kabul ettiren Romalı Piskopos "Servitius" 384'te bu şehirde ölmüştür.

Batı Roma İmparatorluğu'nun batıda çökmesinin ardından Limburg bölgesi Franklar'ın eline geçmiştir. Büyük Frank Kralı ve sonradan Batı Roma İmparatoru olan Şarlman'ın başkenti, Limburg iline yakın olan Aachen şehrindeydi. Şarlman'ın kurduğu Karolenj İmparatorluğu'nun parçalanmasının ardından, Limburg bölgesi, tıpkı Hollanda'nın diğer bölgeleri gibi, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na bağlı kalmıştır.^[1]

Orta Çağ'ın başlarında, günümüzdeki Limburg bölgesi, Brabant Düklüğü, Gelderland Düklüğü, Jülich Düklüğü, Liège Prensliği ve Köln Prens-Başpiskoposluğu arasında bölünmüştür. Liège Prensliği'ne ait olan, günümüzde Belçika sınırlarında yer alan bölgede, Vesdre Nehri kıyısında, yüksekçe bir bataklık alan üzerinde Limbourg adını taşıyan bir müstahkem kale inşa edilmiştir. Bu kale Orta Çağlarda Limbourg Düklüğü merkezi oldu ve Liège şehrinden kuzeye Meuse Nehri kıyılarına uzanmaktaydı. Günümüzdeki Limburg, eskiden Hollanda ili sınırları içinde yer alsa da, Limburg Düklüğü'ne dâhil değildi; ancak 19. yüzyılda bu bölgeye, Düklüğün adı verilmiştir. Eski Limbourg Düklüğü arazisi ise günümüzde Belçika'daki Limburg (il) bölgesinde olup Belçika'nın bir parçasıdır.

Bu dönemde, bu bölgedeki dükler, prensler ve prens-piskoposlar hukuken ve yeminle Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na bağlı olmalarına rağmen, çoğu zaman bağımsız hükümdarlar gibi bölgelerini yönetmişlerdir. Bu değişik bölgeler arasından zaman zaman çıkan silahlı çatışmalara ve hatta harplere yol açmıştır. Bu silahlı çatışmalar çok kere orta bölgede bulunan Limburg arazisi üzerine olmuştur.

Yeni Çağlarda Limburg'un büyük bir kısmı İspanya Habsburglular ve onları takiben Avusturya Habsburglar ellerine geçmiştir. Ama diğer kısımları Prusya, "Yedi Birleşik Şehir Felemenk Cumhuriyeti", Liège Prensliği'nin idaresinde bulunmakta idi.

1673'te Fransız Kralı XIV. Louis ordusunun başında Limburg'a girerek Maastricht Kalesini kuşattı. Bu kuşatma sırasında ölen bir Fransız komutanı Charles de Batz-Castelmore d'Artagnan sonradan Alexander Dumas (baba) tarafından Üç Silahşörler (1844) romanının kahramanı yapılmıştır.^[2]

1568-1648 yılları arasında süren Seksen Yıl Savaşı sırasında, Hollanda Cumhuriyeti'nin İspanyol Habsburglar'a başkaldırıp bu devleti Hollanda'dan atma sürecinde, Limburg çok sayıda silahlı çatışmaya sahne olmuştur. 4 Nisan 1574'te "Mook Kırı Muharebesi"'nde Hollanda orduları yenilip binlerce Hollandalı paralı asker ve Holakomutan "Oranj-Nassau'lu Prens Willem"'in iki erkek kardeşi hayatlarını kaybetmişlerdir.^[3] Bu savaşta, çoğunluğu Katolik mezhebine mensup olan Limburglu'lar, İspanyolların yanında, çoğunluğu Kalvinist Protestan olan Hollandalılara karşı savaşmışlardır.

Fransa'da Napolyon döneminde tüm Hollanda gibi Limburg ili de Fransız istilasına uğramış ve Fransız'ların kurduğu çeşitli devlet ve hükûmetler altında yaşamıştır. 1815'te Viyana Kongresi'yle Hollanda ve Belçika birleşmiş ve Hollanda Krallığı kurulmuştur. Limburg yörelerinin idaresi alınarak Maastricht merkezli ve adını bu şehirden alan, günümüzdeki Limburg ilinden çok daha büyük bir il olan "Maastricht" kurulmuştur. Hollanda Krallığı'nın ilk kralı I. William (Hollanda), Limburg isminin kaybolmaması için yeni kurulan Maastricht iline "Limburg ili" adını vermiştir. Ancak, bu ilin çoğu eski Limburg Kontluğu toprakları dışında kalıyordu.

1830'da, çoğunluğu Katolik olan ve Felemenkçe konuşan Flaman illeri, Fransızca konuşan Valonya illeriyle birleşerek, çoğunluğu Kalvinist olan kuzey Hollandalılara karşı isyan ettiler ve Belçika adlı yeni bir devlet kurdular. Önce Limburg ili Belçika idaresini seçmişti. Fakat "1839 Londra Antlaşması" ile büyük Limburg ili ikiye bölündü. Batı kısmı Belçika'nın bir parçası "Lüksemburg (Belçika) ili" oldu. Doğu kısmı ise Meuse Nehri üzerindeki hükümdarlık alanlarını kaybetmek istemeyen Prusyalıları tatmin etmek için "Almanya Konfederasyonu" içinde bırakıldı. Ancak "Limburg Düklüğü" adı verilen bu özerk bölgenin hükümdarlığı, Hollanda Kralı'na ait oldu ve bu durum 1839-1866 yılları arasında devam etti.^[4]). 1867'de imzalanan "Londra Antlaşması" ile, daha önce sadece Hollanda Kralı'nın kişisel egemenliğine bağlı olan "Limburg Düklüğü", tam egemenliğiyle Hollanda Krallığı'na katıldı. Hollanda yönetimi altında "Limburg Düklüğü" adı Şubat 1907'ye kadar kullanıldı; bu tarihten sonra ise bölge, "Limburg ili" adıyla anılmaya başlandı. Bu nedenle, diğer Hollanda illerinde en üst yerel idareci "Kraliçe Komiseri" unvanını taşırken, Limburg ilinde bu görev "Vali" unvanıyla yürütülmektedir.

II. Dünya Savaşı'nda Hollanda ve Limburg ili Nazi Almanyası tarafından işgal edildi ve müttefiklerin geri çekilme süreci sırasında Limburg'daki birçok şehir, kasaba ve köy büyük hasar gördü ve ağır insan kayıpları yaşandı. Limburg ilindeki mezarlıklarda, bu döneme ait çok sayıda mezar taşı, sivil ölülerin ne kadar fazla olduğunu açıkça göstermektedir. Bu bölgede, savaşlarda ölen Amerikan, İngiliz ve Alman askerleri için Limburg ilinde ayrı ayrı büyük harp mezarlıkları bulunmaktadır.

Avrupa Ekonomik Topluğu'na üye ülkeler Aralık 1991'de Maastricht'te bir toplantı yaparak, bu toplantıda "Maastricht Antlaşması" olarak bilinen ve Avrupa Birliği'ni kuran antlaşmayı imzaladılar.

Şehirler

Hollanda'ya bağlı Limburg ilinde başkent Maastricht dışında Heerlen, Roermond, Sittard-Geleen, Vaals, Valkenburg aan de Geul, Venlo ve Weert gibi büyük şehirler bulunmaktadır.

Belediyeler

Hollanda'nın Limburg ilinde 31 belediye bulunmaktadır:

Belediye	Arma	Merkez	Harita	Bölge	Nüfus	Alanı (km²)	Resim
Beek		Beek		Güney Limburg	16,710	21.00
Beekdaelen		Nuth		Güney Limburg	35,916	78.49
Beesel		Reuver		Orta Limburg	13,852	29.21
Bergen		Bergen		Kuzey Limburg	13,432	109.42
Brunssum		Brunssum		Güney Limburg	29,494	17.29
Echt-Susteren		Echt		Orta Limburg	32,333	104.60
Eijsden-Margraten		Margraten		Güney Limburg	24,839	78.46
Gennep		Gennep		Kuzey Limburg	17,104	50.40
Gulpen-Wittem		Gulpen		Güney Limburg	11,419	20.76
Heerlen		Heerlen		Güney Limburg	90,125	45.50
Horst aan de Maas		Horst		Kuzey Limburg	41,786	122.55
Kerkrade		Kerkrade		Güney Limburg	47,421	22.17
Landgraaf		Landgraaf		Güney Limburg	38,600	24.69
Leudal		Heythuysen		Orta Limburg	36,787	164.86
Maasgouw		Heel & Maasbracht		Orta Limburg	24,318	45.81
Maastricht		Maastricht		Güney Limburg	117,548	60.06
Meerssen		Meerssen		Güney Limburg	19,567	27.71
Mook en Middelaar		Mook		Kuzey Limburg	8,069	18.84
Nederweert		Nederweert		Kuzey Limburg	16,619	101.79
Peel en Maas		Panningen		Kuzey Limburg	43,020	161.3
Roerdalen		Sint Odiliënberg		Orta Limburg	21,298	88.65
Roermond		Roermond		Orta Limburg	55,176	71.19
Simpelveld		Simpelveld		Güney Limburg	10,995	16.03
Sittard-Geleen		Geleen		Güney Limburg	96,275	80.62
Stein		Stein		Güney Limburg	25,660	22.78
Vaals		Vaals		Güney Limburg	9,874	23.90
Valkenburg aan de Geul		Valkenburg		Güney Limburg	17,097	36.91
Venlo		Venlo		Kuzey Limburg	100,328	128.44
Venray		Venray		Kuzey Limburg	42,785	146.36
Voerendaal		Voerendaal		Güney Limburg	12,711	31.55
Weert		Weert		Kuzey Limburg	48,405	105.44

Dil ve lehçeler

Hollanda'nın Limburg ilinde "Limburgca" (Felemenkçe:Limburgs) adı verilen özel bir dil konuşulmaktadır. 1997'den beri Limburgca, Avrupa Birliği'nin azınlık dilleri yasası uyarınca resmi bir dil olarak kabul edilmektedir. Fakat Hollanda, Almanya ve Belçika hükûmetleri tarafından resmi bir devlet dili olarak kabul edilmemektedir. Limburgca, Hollanda'nın Limburg ili yanı sıra Almanya ve Belçika'da tahminen 1.6 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.

Ama Limburgca konuşulan bölgede hemen hemen her kasaba ve köyün kendine has Limburgca aksanı bulunmakta ve bu yerel aksan ayrımının bazen lehçe ayrımına dönüştüğü bildirilmektedir.

Resimler

Limburg ili, Hollanda

• 
  Maastricht panorama
• 
  Gennep
• 
  Venlo
• 
  Weert
• 
  Geleen
• 
  Valkenburg
• 
  Heerlen
• 
  Kerkrade
• 
  Meuse Nehri uzerinde Hollanda-Belcika sinir tasi
• 
  Albert kanali ve arkada ilin en yuksek mevki St. Pietersberg tepesi

Kaynakça

1. Almanya tarihi Almanya Londra elciligi websitesi 29 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
2. Charles Samaran, (1912) D'Artagnan, capitaine des mousquetaires du roi, histoire d'un héros de roman, Paris:Calmann-Lévy
3. Geoffrey Parker (1972) The Army of Flanders and the Spanish Road, 1567-1659, Cambridge:Cambridge University Press
4. Limburg Düklüğü^{[ölü/kırık bağlantı]}

Ayrıca bakınız

• Maastricht

Dıș bağlantılar

• İlin resmi websitesi 17 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Felemenkçe)
• Limburg resmi turizm enformasyon websitesi 16 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Felemenkçe), (İngilizce),(Fransızca), (Almanca)
• "Limburgs Landschap" ilde doga rezervleri websitesi 15 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Limburg haritalari 11 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.