Kriyojeniyen

Kriyojeniyen (Grekçe: κρύος, Latin harfleriyle: krýos, "soğuk" anlamına gelir ve γένεσις, Latin harfleriyle: génesis, "doğum" anlamına gelir) 720 milyon yıl öncesinden 635 milyon yıl öncesine^[6] kadar sürmüş jeolojik bir dönemdir.^[7] Neoproterozoyik Zaman'ın ikinci jeolojik dönemini oluşturur, öncesinde Toniyen Dönemi ve sonrasında Ediyakaran Dönemi vardır.

Kriyojeniyen
y. 720 - y. 635 myö  Had'n Arkeen Proterozoyik Fa.
Kriyojeniyen Dönemi'nde Dünya (720 myö)
Kronoloji
−720 — – −710 — – −700 — – −690 — – −680 — – −670 — – −660 — – −650 — – −640 — – −630 — N e o p r o t e r o z o y i k Toniyen Kriyojeniyen Ediyakaran           ← İlk bayağı süngerler.[1] ← Marinoan buzullaşması[2] ← Sturtian[2][3]   Ana Buzul dönemi Kriyojeniyen Dönemi'nin olayları. Eksen ölçeği: milyon yıl önce.
Etimoloji
Onaylanmış isim	1990
Kullanım bilgisi
Gök cismi	Dünya
Bölgesel kullanım	Küresel (ICS)
Kullanılan zaman çizelgesi	ICS Zaman Çizelgesi
Tanım
Kronolojik birim	Dönem
Stratigrafik birim	Sistem
Zaman aralığının resmîyeti	Resmî
Alt sınırını belirleyen	Geçici olarak kalibre edilmiş yaşı kronometrik olarak y. 720 milyon yıl olarak tanımlanır. KSKN çalışması devam etmektedir.
Alt sınır belirleyici adayları	İlk geniş çaplı buzullaşmanın jeolojik kayıtlarda ortaya çıkışı.[4]
Alt sınır KSKN aday bölümleri	Belirlenecek
Üst sınırını belirleyen	Dünya çapında belirgin örtü karbonatlarının ortaya çıkışı. Karbon izotoplarında uzun vadede belirgin değişikliklerin görülmeye başlanması.
Üst sınır KSKN	Enorama Creek kesiti, Flinders Ranges, Güney Avustralya 31.3314°G 138.6334°D / -31.3314; 138.6334
KSKN onayı	Mart 2004[5]
Atmosfer ve iklim verileri
Atmosferdeki ortalama O2 miktarı	y. Hacimce %12 (Günümüzün %60 kadarı)
Atmosferdeki ortalama CO2 miktarı	y. 1300 ppm (Sanayi Devrimi başlangıcındakinin 5 katı)
Ortalama yüzey sıcaklığı	y. 5 °C (Günümüzün 9 °C altı)

Kaynakça

1. "Press release: Discovery of Possible Earliest Animal Life Pushes Back Fossil Record" (İngilizce). National Science Foundation. August 17, 2010.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
2. Arnaud, Emmanuelle; Halverson, Galen P.; Shields-Zhou, Graham Anthony (30 November 2011). "Chapter 1 The geological record of Neoproterozoic ice ages". Memoirs. Geological Society of London. 36 (1): 1–16. doi:10.1144/M36.1.
3. Pu, Judy P.; Bowring, Samuel A.; Ramezani, Jahandar; Myrow, Paul; Raub, Timothy D.; Landing, Ed; Mills, Andrea; Hodgin, Eben; MacDonald, Francis A. (2016). "Dodging snowballs: Geochronology of the Gaskiers glaciation and the first appearance of the Ediacaran biota". Geology. 44 (11): 955. doi:10.1130/G38284.1.
4. Shields-Zhou, Graham A.; Porter, Susannah; Halverson, Galen P. (2016). "A new rock-based definition for the Cryogenian Period (circa 720 – 635 Ma)" (PDF). Episodes. 39 (1): 3-8. doi:10.18814/epiiugs/2016/v39i1/89231. ISSN 0705-3797. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Aralık 2022.
5. Knoll, Andrew H.; Walter, Malcolm R.; Narbonne, Guy M.; Christie-Black, Nicholas (3 Mart 2006). "The Ediacaran Period: a new addition to the geologic time scale" (PDF). Lethaia. 39: 13-30. doi:10.1080/00241160500409223. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Aralık 2020.
6. "The geological time scale". geoltime.github.io. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
7. "Chart". International Commission on Stratigraphy. 13 January 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.