Remove ads
Kolit, kalın bağırsağın (kolon) şişmesi veya iltihaplanmasıdır.[1] Kolit akut ve kendi kendini sınırlayan veya uzun süreli olabilir. Genel olarak sindirim hastalıkları kategorisine girer.
| Kolit | |
|---|---|
 | |
| Kolitin mikroskobik bir korelasyonu olan kriptiti gösteren bir mikrograf. H&E boyası. | |
| Uzmanlık | Gastroenteroloji |
Tıbbi bağlamda, kolit etiketi (niteleme olmaksızın) şu durumlarda kullanılır:
- Kolondaki iltihabın nedeni belirlenememiştir; örneğin, teşhisin bilinmediği bir zamanda Crohn hastalığına kolit denebilir veya
- Bağlam açıktır; örneğin ülseratif kolit hastası bir birey, tanıyı bilen bir hekimle hastalığı hakkında konuşmaktadır.
Remove ads
Kolitin belirti ve semptomları oldukça değişkendir ve söz konusu kolitin nedenine ve seyrini ve şiddetini değiştiren faktörlere bağlıdır.[2]
Kolitin yaygın semptomları şunları içerebilir: hafif ila şiddetli karın ağrıları ve hassasiyet (hastalığın evresine bağlı olarak), dışkıda irin bulunan veya bulunmayan inatçı hemorajik ishal, dışkı inkontinansı, gaz, yorgunluk, iştahsızlık ve açıklanamayan kilo kaybı.[3]
Daha ciddi belirtiler arasında nefes darlığı, hızlı veya düzensiz kalp atışı ve ateş sayılabilir.[3]
Kolite eşlik edebilecek daha az yaygın veya nadir görülen spesifik olmayan diğer semptomlar şunlardır: artrit, ağız ülserleri, ağrılı, kırmızı ve şişmiş cilt ve tahriş olmuş, kanlanmış gözler.[3]
Kolonoskopide görülen belirtiler şunlardır: kolonik mukozal eritem (kolonun iç yüzeyinde kızarıklık), ülserasyonlar ve kanama.[4]
Remove ads
Kolit düşündüren semptomlar, tıbbi öykü, fizik muayene ve laboratuvar testleri (CBC, elektrolitler, dışkı kültürü ve duyarlılığı, dışkıda ova ve parazitler vb.) Ek testler arasında tıbbi görüntüleme (örn. abdominal bilgisayarlı tomografi, abdominal röntgen) ve rektuma yerleştirilen bir kamera ile muayene (sigmoidoskopi, kolonoskopi) yer alabilir.[5]
Kolitin değerlendirilmesinde önemli bir araştırma histopatoloji için biyopsidir. Endoskopi sırasında bağırsak mukozasından çok küçük bir doku parçası (genellikle yaklaşık 2 mm) alınır ve bir histopatolog tarafından mikroskop altında incelenir. Biyopsi raporu genellikle tanıyı belirtmez, ancak kronik kolit varlığını belirtmeli, hastalık aktivitesinin bir göstergesini vermeli ve herhangi bir epitel hasarının (erozyonlar ve ülserasyonlar) varlığını belirtmelidir.[6]
Genellikle kronik kolit ile ilişkili histopatoloji bulguları şunlardır:[6]
Kript dejenerasyonu
Kript dallanması ve diğer mimari bozulmalar
Paneth hücresi (resimde) veya gastrik metaplazi (sadece sol kolon ve rektumda geçerlidir)
Diğer bulgular arasında bazal plazmasitoz ve müsin tükenmesi yer alır.[6] Genellikle aktif kolit ile ilişkili histopatoloji bulguları şunlardır:[6]
Nötrofilik kriptit (kript epiteli içinde nötrofiller)
Kript apseleri (lüminal nötrofilik agregatlar)
Gland tahribatı
Ülserasyon (burada epitel yokluğu ve çok sayıda fibroblast içeren granülasyon dokusu olarak görülür)
Remove ads
Birçok kolit türü vardır. Bunlar genellikle nedene göre sınıflandırılır.
Kolit türleri şunları içerir:
Otoimmün
- İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) - bir grup kronik kolit.
- Ülseratif kolit (ÜK) - kalın bağırsağı etkileyen kronik bir kolittir.[7]
- Crohn hastalığı (CH) - genellikle kolite yol açan başka bir İBH türü.
Bilinmeyen
- Mikroskobik kolit - kolon dokusunun mikroskobik incelemesi ile teşhis edilen bir kolit; makroskobik olarak ("göze") normal görünür ↵
- Lenfositik kolit
- Kollajenöz kolit
Tedavi kaynaklı
- Derivasyon koliti
- Kimyasal kolit
- Kemoterapiye bağlı kolit
- Radyasyon koliti
- Kontrol noktası inhibitörü kaynaklı kolit
Vasküler hastalık
Enfeksiyöz
- Enfeksiyöz kolit
Enfeksiyöz kolitin bir alt türü de Clostridioides difficile kolitidir[8] ve gayriresmi olarak "C-diff koliti" olarak kısaltılır. Klasik olarak psödomembranlar oluşturur ve genellikle (spesifik olmayan) histomorfolojik tanımı olan psödomembranöz kolit olarak adlandırılır.
Enterohemorajik kolite Shigella dysenteriae'deki Şiga toksini veya serotip O157:H7 ve diğer enterohemorajik E. coli'leri içeren Escherichia coli'nin Shigatoksijenik grubu (STEC) neden olabilir.[9]
Entamoeba histolytica'nın neden olduğu gibi parazit enfeksiyonları da kolite neden olabilir.
Sınıflandırılamayan kolitler
Belirsiz kolit, hem Crohn hastalığının hem de ülseratif kolitin özelliklerini taşıyan kolit için kullanılan sınıflandırmadır.[10] Belirsiz kolitin davranışı genellikle Crohn hastalığından ziyade ülseratif kolite daha yakındır.[11]
Remove ads
Bu durumun tedavisi steroidler gibi ilaçları ve diyet değişikliklerini içerebilir. Bazı durumlarda hastaneye yatış ve ameliyat gerekebilir.[12]
Ayrıca, son zamanlarda yapılan birkaç çalışmada kolit ve süt alerjisi (inek sütü, inek sütü UHT ve kazein dahil) arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur[13][14][15] ve bu da bazı hastaların eliminasyon diyetinden fayda görebileceğini düşündürmektedir.
Mikrobiyom modifikasyonu
Mikrobiyomun bileşimini ve davranışını değiştirmek için oral probiyotik takviyelerinin kullanımı, Crohn hastalığı ve ülseratif koliti olan kişilerde remisyonun hem indüksiyonu hem de sürdürülmesi için olası bir tedavi olarak kabul edilmiştir. 2020'de yapılan bir Cochrane incelemesi, probiyotik tedavisinin ardından Crohn hastalığı olan kişilerde remisyon olasılığının arttığına veya advers olayların azaldığına dair net kanıtlar bulamamıştır.[16]
Ülseratif kolit için, probiyotik takviyelerinin klinik remisyon olasılığını artırabileceğine dair düşük kesinlikte kanıtlar vardır.[17] Probiyotik alan kişilerin hastalık remisyonu yaşama olasılığı %73 ve semptomlarda iyileşme bildirme olasılığı plasebo alanlara kıyasla 2 kat daha fazla olup, minör veya ciddi yan etkiler açısından net bir fark görülmemiştir.[17] Probiyotik takviyeleri tek başına 5-aminosalisilik asit tedavisiyle karşılaştırıldığında daha fazla remisyona dair net bir kanıt bulunmamasına rağmen, probiyotiklerin 5-aminosalisilik asit tedavisiyle birlikte kullanılması durumunda remisyon olasılığı %22 daha yüksek olmuştur.[17] Halihazırda remisyonda olan kişilerde ise probiyotiklerin monoterapi veya kombinasyon tedavisi olarak gelecekteki nüksü önlemeye yardımcı olup olmadığı belirsizdir.[18]
Remove ads
Bir çalışmada, mezenkimal kök hücrelerle farelerde deneysel kolitin başarılı bir şekilde tedavi edildiği bildirilmiştir.[19]
Huang ve arkadaşları tarafından, kolitli hastalarda kolon kanseri gelişimi riskiyle ilişkili spesifik genleri ve biyolojik belirteçleri analiz eden ek bir araştırma yapılmıştır. Sonuçlar, belirli biyolojik belirteçler ile hastalığın gelişimi arasında bir korelasyon olduğunu göstermiştir.[20]
Kolit, dünyanın helmintik kolonizasyonun nadir olduğu bölgelerinde yaygındır ve çoğu insanın solucan taşıdığı bölgelerde nadirdir. Helmint enfeksiyonları, hastalığa neden olan otoimmün yanıtı değiştirebilir. Trichuris suis ova'nın (TSO) ilk denemeleri IBD'li kişilerde kullanıldığında umut verici sonuçlar göstermiştir,[21][22][23][24] ancak daha sonraki denemeler faz 2'de başarısız olmuş ve çoğu sonunda durdurulmuştur.[25] Bununla birlikte, faz 2 denemelerinde, olumlu sonuçlar gösteren önceki çalışmalarda kullanılandan farklı bir TSO formülasyonu kullanılmıştı.[26]
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads