Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Karizmatik megafauna, sembolik değerleri veya yaygın popüler çekicilikleriyle temsil ettikleri ilgili kategoride[1] büyük olan ve çevre aktivistleri tarafından çevreci hedefler adına halkın desteğini kazanmak için sıklıkla kullanılan hayvan türleridir.[2] Örnekler arasında kaplanlar, aslanlar, jaguarlar, su aygırları, filler, goriller, şempanzeler, dev pandalar, boz ayılar ve kutup ayıları, gergedanlar, kangurular, koalalar, mavi balinalar, kambur balinalar, katil balinalar, morslar, deniz filleri, kel kartallar, bayağı deniz kartalları ve şah kartallar, penguenler, timsahlar ve büyük beyaz köpek balıkları ve daha pek çoğu vardır.[3][4][5] Bu tanımda penguenler veya kel kartallar gibi hayvanlar, yerel hayvan topluluğu içindeki en büyük hayvanlar arasında yer almaları ve çevrelerini orantısız bir şekilde etkilemeleri nedeniyle megafauna olarak kabul edilebilir. Karizmatik megafauna türlerinin büyük çoğunluğu aşırı avlanma, kaçak avlanma, karaborsa ticareti, iklim değişikliği, habitat tahribatı, istilacı türler ve daha birçok nedenden dolayı tehdit altında ve soyu tükenme tehlikesindedir.[6]
_(6035902212).jpg)
Karizmatik türlerin, insanların duygularını daha fazla etkilediği düşünüldüğü için koruma programlarında sıklıkla amiral gemisi türler olarak kullanılıyorlar.[2] Ancak karizmatik olmak türleri yok olmaktan korumaz; En karizmatik 10 türün tümü şu anda tehlike altındadır ve yalnızca dev panda son derece küçük bir popülasyonda demografik bir büyüme gösteriyor.[6]
20. yüzyılın başlarından itibaren, yok olmuş karizmatik megafaunayı ekosistemlere yeniden dahil etme çabaları, bir dizi özel ve hükûmet dışı koruma kuruluşunun ilgisini çekmiştir.[7] Polonya'nın Białowieża Ormanı'na getirilen Avrupa bizonu (wisent) gibi türler hayvanat bahçelerindeki kapalı yetiştirme programlarında yeniden kazandırılıyor.[8] Bunlar ve Przewalski'nin Moğolistan'daki atı gibi karizmatik megafaunanın diğer yeniden ortaya çıkışları, ilgili türün tarihi yayılış bölgeleriyle karşılaştırıldığında sınırlı ve çoğu zaman düzensiz yayılış alanlarına sahip olmuştur.[9]
Çevre aktivistleri ve ekoturizmin savunucuları, türlerin ve biyolojik çeşitliliğin korunmasında daha incelikli ve geniş kapsamlı hedeflere ulaşmak için karizmatik ve tanınmış türlerin sağladığı kaldıraç etkisini kullanmaya çalışıyorlar.[10] Örneğin; koruma grupları, habitat kaybı nedeniyle azalan dev panda sayılarına kamuoyunun dikkatini çekerek pandanın ve parçası olduğu tüm ekosistemin korunmasına yönelik desteği artırabilir. (Dünya Doğayı Koruma Vakfı'nın logosunda dev panda betimlenmiştir.)
Karizmatik megafauna, taksonomik enflasyona maruz kalabilir; çünkü taksonomistler, yeni bilimsel kanıtlardan ziyade, benzersiz bir türün savunuculuk yararları nedeniyle bir alt türü tür olarak ilan edeceklerdir.[11] Halkın ekoturizm endüstrisi aracılığıyla satılan türlerle özdeşleşmeyi tercih etmesi, taksonomik enflasyon yaratmada etken olabilir.[11] Kamuoyunun algısında, ekoturizm türleri görmekle ilgili olabilir ve benzersiz türlerin sayısı bir bölgenin algılanan biyolojik çeşitliliğini ve turizm değerini artırır.[12][13] Biyoçeşitlilik veri kümelerindeki taksonomik önyargı ile karasal megafaunanın karizması arasında bir korelasyon olabilir; daha karizmatik türler çoğunlukla gereğinden fazla rapor edilmektedir.[14] Yine de son zamanlarda karizmatik megafaunanın halk açısından diğer türlere göre daha ilgi çekici olduğuna ilişkin raporlar sorgulanmaya başlandı.[15]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
