Karavel
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Karavel ya da Karavela, 15. yüzyılda ortaya çıkan iki ya da üç Latin yelkenine sahip olan yelkenli bir gemi türüdür. Sonraki dönemlerde Latin ve kare yelkenlerin birleşimi ile hareket edenleri de üretilmiştir. Sığ sularda seyredebilme yetenekleri ve görece üstün manevra yetenekleri ile Orta Çağ denizciliğinde en önemli gemi türlerinden biridir.
Araştırma amaçları için uygun niteliklere sahip olan bu gemiler, küçük olduklarından az sayıda asker veya ticari mal taşıyabilmekteydiler. Orta Çağ sonlarında artan ihtiyaçlar ile bu gemiler yerine daha fazla yük taşıyabilen kalyon tipi gemiler kullanılmaya başladı.
En eski karaveller, 13. yüzyılda Galiçya ve Portekiz kıyılarında ortaya çıkmıştır. İber Yarımadası'nın başka yerlerinde kullanılan benzer Müslüman teknelerinden türetilmiş olduğu düşünülmektedir.[1] Bu ilk karaveller, açık deniz balıkçılığı ve bazı kıyı yük taşımacılığı için kullanılıyordu. Küçük, hafif yapılı gemilerdi ve ortalama 20 tondan daha hafifti. 1388 yılından kalma bulgular, bu gemilerin açık tekneler olduğunu göstermektedir. Tek direkli lateen arma taşıyorlardı. 1307'de Biskay'da daha büyük karavelerden (30 tona kadar) bahsedilmektedir. Bu karaveller bir tekneden çok, gemi sayılabilecek boyutlardaydı. Karavellerin 15. yüzyılın büyük bir bölümünde İberya'da yaygın bir tip olduğu görülmektedir.
Karaveller; Diogo Cão, Bartolomeu Dias ya da Gaspar ve Miguel Corte-Real gibi Portekizli kaşifler ve Kristof Kolomb tarafından tercih edilen bir gemi olmuştur. Barca ve barinel'e göre daha çevik ve seyri daha kolay olan bu gemilerin tonajı 50 ila 160 ton, 1 ila 3 direkli ve lateen üçgen yelkenliydi. Daha küçük ve sığ bir omurgaya sahip olan karavel, sığ kıyı sularında nehrin yukarısına doğru yelken açabilirdi. Lateen yelkenleri takılıyken yüksek manevra kabiliyetine sahipti ve kıyıya çok daha yakın seyredebiliyordu, kare Atlantik tipi yelkenleri takılıyken ise çok hızlıydı. Ekonomikliği, hızı, çevikliği ve gücü onu zamanının en iyi yelkenli gemisi olarak kabul ettirmiştir. Sınırlı kargo ve mürettebat kapasitesi başlıca dezavantajlarıydı, ancak başarısını engellemedi.
