Bartolomeu Dias

Bartolomeu Dias (d. 1450 –ö. 29 Mayıs 1500), Portekizli denizci ve kâşif. Afrika kıtasının güney ucu olan Ümit Burnu'nu ilk kez gemiyle keşfedip, yerleşen Avrupalıdır.

Bartolomeu Dias
Doğum	1450 Portekiz Krallığı
Ölüm	29 Mayıs 1500 Ümit Burnu
Meslek	Kâşif

Biyografi

Dias'ın keşif gezilerinden önceki hayatı tam olarak bilinmemektedir. Büyük ihtimalle Gil Eanes ile 1434 yılında Kap Bojador'u dolaşan Joao Dias'ın ve tüccar, kâşif olan 1444 yılında Afrika'nın en batı ucunu keşfeden, bugünkü Senegal kıyılarına ulaşan, Terra dos Guineus'un kâşifi Diniz Dias ile akrabalığı olduğu tahmin edilmektedir.

Keşifleri

Dias 1486'da Portekiz Kralı II. Joao'dan gizli tutulması gereken bir görev alır. Bu görev Afrika kıtasının en uç noktasına gitmek, burayı dolaşmak ve eğer mümkünse Hindistan'a kadar giderek bu deniz yolunu keşfetmektir.

Kendisine bu görev için 3 gemi verildi. Filo Afrika kıyıları boyunca ilerleyerek, daha önce Portekizlilerin inmediği kadar güneye inerek bugünkü Namibya kıyılarına çıktı. Daha sonra Golfo de São Tomé'yi (bugünkü Spencer Bai) geride bırakan Dias bugünkü Güneybatı Afrika'da Lüderitz Körfezi'nde karaya çıktı. Burada Padrão denilen Portekiz Krallığını simgeleyen ve burasının Portekiz'in egemenliğine geçtiğini vurgulayan kraliyet armalı ilk taştan direkleri dikti. Daha sonra şiddetli kuzey rüzgarına ve fırtınaya tutulan filo rotasını güneye kaydırmak zorunda kaldı.

Birkaç gün sonra hava sıcaklığı iyice düşünce rotasını tekrar kuzeye çeviren Dias, burada üzerinde yaşam olan bir koya rastladı ve buraya Angra dos Vaqueiros adını verdi. Bugün burasının Afrika'nın güney kıyılarındaki Mosselbai olduğu tahmin ediliyor. Buradan rotasını doğuya çevirip Algoa Bai'ye girdi ki 12 Mart 1488 tarihinde, buraya yakın Kap Padrone'de bir armalı direk daha dikti. Mürettebattaki huzursuzluğun yavaş yavaş artması neticesinde, isteği dışında doğuya yöneldi ve Groot Vis nehrinin ağzına ulaştı. Burada artık yönün kuzeye doğru döndüğü fark ediliyordu. Böylece Dias 70 yıldır aranan, Afrika'yı dolaşarak Hindistan'a açılan yolu keşfettiğini fark etmiş oldu. Dias aslında Ümit Burnu'nu dolanmıştı. Ancak mürettebatında baş gösteren bir hastalıktan dolayı geri dönmek zorunda kaldı.

Geri dönüş yolunda Ümit Burnu'nu Fırtınalar Burnu olarak adlandırdı. Bugünkü isim olan Ümit Burnu, Portekiz Kralı Joao tarafından, yakında Hindistan yolu keşfedilecek ümidiyle verilmiştir. Bazı kaynaklar ise bu ismin, gemicilerin moralini bozmamak gayesi ile değiştirildiğini söyler.

Dönüşte Tafelbai körfezinde (bugünkü Capetown) 1 Mayıs 1488 tarihinde son arma direğini dikti. Angola sahillerinde bir müddet konaklayan Dias 16 ay sonra, Aralık 1488 sonunda Portekiz'e geri döndü.

Bu seyahat gizli tutulduğundan elde yazılı olarak detayları anlatan bir belge ve çizimler hiç mevcut olmamıştır.

Dias'ın dönüşünden sonra ilk Hindistan yolculuğu için sadece danışmanlık yapmış, bu yolun deniz haritalarını oluşturmuş ve bu yolu takip edecek gemilerin donanımlarından sorumlu olmuştur. Bununla birlikte yolculuğa çıkan Vasco da Gama'ya Cabo Verde (Yeşil Burun Adaları) Adaları'na kadar eşilk etmiştir. Kral II. Joao'nun yerine geçen I. Manuel'in niçin Dias'ı degil de Vasco da Gama'yı görevlendirdiği bilinmiyor.

Dias 29 Mayıs 1500'de Güney Afrika açıklarında (kendi keşfi olan Ümit Burnu yakınlarında) yakalandığı bir fırtınada bütün mürettebatıyla birlikte ölmüştür.

Kaynakça

İlgili kitaplar

• Dutra, Francis A. (2007). "Dias, Bartholomew". The Oxford Companion to World Exploration. Oxford University Press.
• Howgego, Raymond John, ed. (2003). "Dias, Bartolomeu". Encyclopedia of Exploration to 1800. Hordern House. ISBN 1875567364.
• Ravenstein, Ernst Georg (2010). Bartolomeu Dias. William Brooks Greenlee, Pero Vaz de Caminha. England: Viartis. ISBN 978-1-906421-03-8. OCLC 501399584.

Ayrıca bakınız

• Portekiz coğrafi keşifleri
• Coğrafi keşifler listesi