Afyonkarahisar (il)

Afyonkarahisar, Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu Bölümü'nde yer alan bir ildir. İl nüfusu 751.344'tür.^[2] (2023). Bu nüfusun %78,07'ü şehirlerde yaşamaktadır (31 Aralık 2021). İlin yüzölçümü 14.016 km²'dir. İlde km²'ye 53 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 253'dür.) Afyonkarahisar sınırlarında merkez ilçeyle beraber 18 İlçe, 60 belediye, bu belediyelerde 448 mahalle ve ayrıca 420 köy vardır.

Bu madde Afyonkarahisar il sınırları içindeki tüm bölge hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için Afyonkarahisar (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Afyonkarahisar
İl
Afyonkarahisar Kalesi
Afyonkarahisar'ın Türkiye'deki konumu
Koordinatlar: 38°45′24.1″K 30°32′22.6″D
Ülke	Türkiye
Bölge	Ege Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi
İl	Afyonkarahisar
Alt idari birimler	18 İlçe Afyonkarahisar Başmakçı Bayat Bolvadin Çay Çobanlar Dazkırı Dinar Emirdağ Evciler Hocalar İhsaniye İscehisar Kızılören Sandıklı Sinanpaşa Sultandağı Şuhut
İdare
• Vali	Kübra Güran Yiğitbaşı[1]
• Belediye Başkanı	Burcu Köksal (CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	14.016 km²
Nüfus  (2023)
• Toplam	751.344
• Yoğunluk	53/km²
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TRS)
Alan kodu	272
Plaka kodu	03
Resmî site T.C. Afyonkarahisar Valiliği

Tarihçe

Bilindiği kadarıyla ilk olarak Hitit egemenliğinde olan Afyonkarahisar toprakları, sonra sırası ile Frigya ve Lidya egemenliğine geçti. Daha sonra MÖ 6. yüzyılda Pers egemenliğine giren Afyonkarahisar'ı Büyük İskender fethetti. Onun ölümünden sonra Seleukos ve Bergama Krallıkları'nın egemenliğine giren topraklar, daha sonra Roma İmparatorluğu topraklarına katıldı. Alp Arslan'ın Malazgirt Meydan Muharebesi'nden ve Selçuklular'ın Anadolu'yu fethinden sonraki süreçte, Sultan I. Mesud'un emri ile Afyon Kalesi'nin eteklerine Karaşar Türkleri yerleştirilmiş ve daha sonra kaleye Karahisar adı verilmiştir. Karahisar ve yöresi, Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali'nin sahip unvanına ithâfen Sahib-î Karahisâr olarak anılmıştır. Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın fethiyle ilk kez Türk egemenliğine giren topraklar, Birinci Haçlı Seferi sırasındaki Hristiyan egemenliğinden sonra I. Alâeddin Keykubad tarafından yeniden Türk yönetimine alındı. 12. yüzyılda Germiyanoğullları'nın egemenliğinde olan bölge, sonra Osmanlı idaresine girdi.

Afyon'da Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır.^[3]

Coğrafya

Türkiye'nin 81 ilinden biri olan Afyonkarahisar, Anadolu yarımadasının batıya yakın ortasında ve Ege Bölgesinin iç kesiminde yer alır. İç Anadolu yaylasının Ege kıyılarına açılan bir eşiği, bir geçidi durumundadır. Çevresinde Eskişehir, Konya, Isparta, Denizli, Uşak ve Kütahya illeri bulunur. Kuzey doğudan güney batıya uzandıkça alçalan ovaları ile hem Orta Anadolu'dan ve hem de Ege Bölgesinden sayılır. En kuzeyde Eskişehir sınırından, en güneyde Denizli sınırına kadar kuzey doğudan güney batıya uzunluğu 210 kilometredir. Eni ise Kütahya sınırından Isparta sınırına kadar kuzey batıdan güney doğuya 112 kilometredir. Denizli'ye doğru incelerek eni 20 kilometreye kadar düşen bir parça hâlindedir.

İlin diğer komşu illerle sınırlarının toplam uzunluğu 616 kilometredir.

Afyonkarahisar ilinin 2020 yılı TUİK verilerine göre toplam nüfusu 736.912'dir.

Coğrafi konum

Afyonkarahisar, Türkiye'nin batısında, tüm yolların birleştiği kavşak noktasıdır. İlin bazı illere olan kara yolu uzaklıkları şöyledir:

İller	Ankara	İstanbul	İzmir	Antalya	Bursa	Eskişehir	Denizli	Konya	Adana	Gaziantep	Samsun	Kocaeli	Isparta	Erzurum	Uşak	Kütahya	Manisa	Aydın	Muğla
Uzaklık (Km)	257	461	328	293	274	145	226	223	573	779	676	350	170	1133	117	101	310	352	371

Gelincik tepesi Sultandağı

Kente hakim bir konumda bulunan tarihî Afyonkarahisar Kalesi

Afyonkarahisar Bayat Türkmen Kilimi

Afyon Türk lokumu Afyonkarahisar

Baharatlar ve sarımsakla zenginleştirilen sığır ve koyun eti ile yapılmış el yapımı bir kangal Afyon Türk sucuğu.

İlçelere Olan Mesafeler

• Başmakçı > 129 km^[4]
• Bayat > 46 km^[4]
• Bolvadin > 61 km^[4]
• Çay > 48 km^[4]
• Çobanlar > 25 km^[4]
• Dazkırı > 140 km^[4]
• Dinar > 106 km^[4]
• Emirdağ > 70 km^[4]
• Evciler > 132 km^[4]
• Hocalar > 100 km^[4]
• İhsaniye > 35 km^[4]
• İscehisar > 23 km^[4]
• Kızılören > 87 km^[4]
• Sandıklı > 60 km^[4]
• Sinanpaşa > 34 km^[4]
• Sultandağı > 68 km^[4]
• Şuhut > 29 km^[4]

Dağlar

• Sultan Dağları, 2610 m.
• Akdağ, 2343 m.
• Emir Dağları, 2281 m.
• Kumalar Dağı' 2247 m.
• Ahır Dağı, 1940 m.
• Kızılçal Dağı, 1601 m.
• Paşa Dağı, 1595 m.
• Kasım Dağı, 1587 m.
• Kirseli Dağı, 1575 m.
• İlbulak Dağı, 1570 m.
• Asar Dağı 1400 m.
• Eyerli Dağı 1350 m.

Akarsu ve göller

Akarsular

• Aksu Deresi (Araplı deresi)
• Seyitler Çayı
• Kali Çayı

Göller

• Akşehir Gölü,
• Eber Gölü,
• Karamık Gölü (Bataklığı),
• Acı Göl,
• Işıklı Gölü

Barajlar ve Göletler

İlde; Selevir, Seyyidler, Örenler, Akdeğirmen barajları ile Dinar-Yeşilçat, Bayat, Merkez-Erkmen, Şuhut-Kayabelen, Sincanlı-Tınaztepe, Sincanlı-Serban, Dinar-Pınarlı, Sincanlı-Taşoluk, Sincanlı-Kırka, Sandıklı-Karacaören, İhsaniye-Üçlerkayası, Şuhut-Ağzıkara, İhsaniye-Ayazini, İscehisar-Seydiler, Bolvadin-Özburun, Şuhut-Ortapınar, Sinanpaşa-Kuruçay, Sinanpaşa-Nuh, Şuhut-Akyuva, Sandıklı-Kestel, Sincanlı-Gezler, Kurucuova, Bozhüyük, Kızılören, Bayramaliler, Döğer Emre, Yedikapı, Derbent, Çepni, Bostanlı Çiftlik, Kızıldağ, Çıkrık, Karaağaç, Şehit Uzman Çavuş Nurullah Oymak, Kırca, Yıprak, Haydarlı Şehit Yavuz Öztürk, Dutağaç, Kargın, Koçgazi, Örenkaya, Çayhisar 27 Ağustos, Nuh-Taşoluk Ortak, Yaka ve Göynük göletleri bulunmaktadır.^[5]

Ovalar

Afyon mermeri

2002 yılında oluşan Sultandağı Deprem diyagramı

Afyon Ovası, Çöl ovası, Çamur ova, Gül Ovası, Sandıklı Ovası, Şuhut Ovası gibi birikinti ovaları bulunur.

İklim

Afyon'da iklim oldukça sert ve orta derecede yağışlıdır (466 mm). En çok yağış kışın ve ilkbaharda olur. Ortalama sıcaklık en soğuk ayda 3 derece, en sıcak ayda 22 derecedir Ama sıcaklığın yazın 38 dereceye çıktığı, kışın sıfırın altında 37 dereceye düştüğü de görülmüştür.

Sıcaklık

Afyonkarahisar ili içerisinde bulunan hava bilgisi istasyonlarının uzun yıllık verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 11.1 °C 'dir. En soğuk ay olan Ocak ayında ortalama sıcaklık 0.2 °C'dir. En sıcak ay olan Temmuz ayında ise ortalama sıcaklık değeri 22.1 °C'dir.

Yağış

Afyonkarahisar ili İç Anadolu Karasal İklim bölgesinde yer alması nedeniyle bu yağış düzeninin etkileri altında bulunmaktadır ve ilde yıllık yağış ortalaması 407 mm dir. Yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer.

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[2])

Afyonkarahisar ili nüfusu: 751.344'dir. Bu nüfusun %78,56'sı şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 14.016 km²'dir. İlde km²'ye 54 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 257'dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı% 0,50 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler İhsaniye (% 7,16), Bolvadin (-% 1,95)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 18 İlçe, 60 belediye, bu belediyelerde 448 mahalle ve ayrıca 420 köy vardır.

2023 yılı sonunda Afyonkarahisar ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe	Nüfus 2022	Nüfus 2023	Fark	Nüfus Artışı%	Belediye Sayısı	Mahalle Sayısı	Köy Sayısı	Köy Nüfusu	Şehir nüfusu	Şehirde oturan%	Alanı km2	km2'ye düşen
Başmakçı	9.353	9.378	25	0,27	1	8	14	4.407	4.971	53,01	361	26
Bayat	7.679	7.852	173	2,23	1	4	12	3.590	4.262	54,28	411	19
Bolvadin	45.960	45.073	-887	-1,95	3	64	14	7.125	37.948	84,19	944	48
Çay	30.351	29.935	-416	-1,38	3	26	20	10.637	19.298	64,47	803	37
Çobanlar	14.034	14.404	370	2,60	2	13	3	2.174	12.230	84,91	165	87
Dazkırı	11.432	11.642	210	1,82	1	6	16	5.601	6.041	51,89	408	29
Dinar	47.385	47.492	107	0,23	3	41	60	15.824	31.668	66,68	1254	38
Emirdağ	43.305	43.603	298	0,69	3	21	69	16.087	27.516	63,11	2103	21
Evciler	7.095	7.173	78	1,09	1	6	7	3.837	3.336	46,51	252	28
Hocalar	8.743	8.644	-99	-1,14	1	3	15	6.371	2.273	26,30	506	17
İhsaniye	27.038	29.044	2.006	7,16	5	23	26	11.086	17.958	61,83	849	34
İscehisar	24.889	25.033	144	0,58	2	13	11	9.466	15.567	62,19	489	51
Kızılören	2.096	2.107	11	0,52	1	2	4	699	1.408	66,82	111	19
Merkez	324.996	324.685	-311	-0,10	15	110	22	12.087	312.598	96,28	1261	257
Sandıklı	55.198	55.413	215	0,39	2	16	56	18.027	37.386	67,47	1238	45
Sinanpaşa	37.991	39.566	1.575	4,06	11	57	24	10.531	29.035	73,38	889	45
Sultandağı	14.037	14.229	192	1,36	3	17	11	4.717	9.512	66,85	928	15
Şuhut	35.973	36.071	98	0,27	2	18	36	18.789	17.282	47,91	1044	35
Afyonkarahisar	747.555	751.344	3.789	0,50	60	448	420	161.055	590.289	78,56	14016	54

İlin yıllara göre nüfusları

Afyonkarahisar il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[6]	259.377	22		%17     45.103 214.274     %83
1935[7]	299.248	21	%15	%17     49.948 249.300     %83
1940[8]	316.034	21	%6	%16     51.681 264.353     %84
1945[9]	335.609	21	%6	%17     56.947 278.662     %83
1950[10]	372.273	22	%11	%18     65.573 306.700     %82
1955[11]	406.166	18	%9	%18     74.327 331.839     %82
1960[12]	459.115	18	%13	%23     107.813 351.302     %77
1965[13]	502.248	21	%9	%25     125.102 377.146     %75
1970[14]	542.111	23	%8	%28     150.778 391.333     %72
1975[15]	579.171	26	%7	%29     169.494 409.677     %71
1980[16]	597.516	28	%3	%32     191.298 406.218     %68
1985[17]	666.978	28	%12	%34     229.790 437.188     %66
1990[18]	739.223	26	%11	%41     306.209 433.014     %59
2000[19]	812.416	27	%10	%46     371.868 440.548     %54
2007[20]	701.572	31	%14	%51     355.073 346.499     %49
2008[21]	697.365	31	%1	%51     355.753 341.612     %49
2009[22]	701.326	31	%1	%52     363.717 337.609     %48
2010[23]	697.559	31	%1	%52     365.421 332.138     %48
2011[24]	698.626	31	%0	%53     370.411 328.215     %47
2012[25]	703.948	31	%1	%54     377.845 326.103     %46
2013[26]	707.123	31	%0	%56     396.621 310.502     %44
2014[27]	706.371	31	%0	%57     402.241 304.130     %43
2015[28]	709.015	31	%0	%58     410.322 298.693     %42
2016[28]	714.523	31	%1	%58     417.851 296.672     %42
2017[28]	715.693	31	%0	%59     422.268 293.425     %41
2018[28]	725.568	31	%1	%59     424.667 300.901     %41
2019[28]	729.483	31	%1	%60     436.233 293.250     %40
2020[28]	736.912	31	%1	%60     444.452 292.460     %40
2021[28]	744.179	31	%1	%61     453.835 290.344     %39
2022[28]	747.555	31	%0
2023[28]	751.344	31	%1

Konum

Konum bilgileri
İlçe	Kuruluş yılı[29]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km2	Rakım mt.	Merkeze uzaklık km[30]	Ulaşan yollar[30]
Afyonkarahisar Merkez			1.261	1.012		/D.260-01, D.300-07,D.665-02
Başmakçı	1987	Dazkırı	361	858	132	Dinar=>03.53, Dazkırı=>03.53
Bayat	1987	Emirdağ	411	698	45	/D.260-01
Bolvadin	Cumh.önce		944	990	48	D.675-03, 03.25
Çay	1958	Bolvadin	803	1.038	47	D.300-06, D.675-03
Çobanlar	1990	Merkez	165	992	25	D.300-08=>03.25
Dazkırı	1959	Dinar	408	894	144	D.320-05, 03.53
Dinar	Cumh.önce		1.254	865	111	D.300-05, D.625-02, 03.53
Emirdağ	Cumh.önce		2.103	965	69	D.675-03, 03.01, 03.02
Evciler	1990	Dazkırı	252	909	137	D.320-05=>03.61
Hocalar	1990	Sandıklı	506	1.077	101	Sandıklı=>03.55, Banaz=>64.01
İhsaniye	1959	Merkez	849	1.099	35	D.665-02=>03.77
İscehisar	1987	Merkez	489	1.081	22	/D.260-01
Kızılören	1990	Sandıklı	111	1.112	90	D.650-10=>03.60
Sandıklı	Cumh.önce		1.238	1.094	64	D.650-10=>03.54
Sinanpaşa	1953	Merkez	889	1.118	34	D.300-07=>03.57
Sultandağı	1958	Bolvadin	928	1.012	67	D.300-09
Şuhut	1946	Merkez	1.044	1.145	27	Afyonkarahisar=>03.26, 03.54
AFYONKARAHİSAR	Cumh.önce		14.016

Yönetim

Ayrıca bakınız: Afyonkarahisar'ın ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.^[31][32]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Afyonkarahisar Valisi, 1979-Ankara doğumlu Kübra Güran Yiğitbaşı'dır. 12.5.2022/209 tarihli kararla, Aile ve Sosyal Politikalar Bakan Yardımcısı iken atanmıştır.^[33]

Afyonkarahisar Belediye Başkanı, 1980 Afyon doğumlu Burcu Köksal (CHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %50,73 oy oranıyla seçilmiştir. Afyonkarahisar Belediye Başkanı seçilen Burcu Köksal, 2023 yılında seçildiği 28. dönem Afyonkarahisar milletvekilliğinden istifa etmiştir.^[34]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Afyonkarahisar İl Genel Meclisi üye sayısı, 36 AK Parti, 7 MHP, 3 CHP ve 3 İYİ Parti olmak üzere 50'dir. Afyonkarahisar Belediye meclisi ise 17 AK Parti, 11 İYİ Parti, 3 MHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.^[35]

2023 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Afyonkarahisar'ın Türkiye Büyük Millet Meclisindeki üyelerinin siyasi partilere dağılımı: 3 AK Parti, 1 CHP, 1 İYİ Parti, 1 MHP'dir.^[36]

Ekonomi

Afyonun temel sanayi ürünleri mermer ve gıda üzerinedir. Afyon sanayisi Mermer ve Traverten taşında dünyanın önde gelen üreticilerindendir.

Et, tavuk ve yumurtacılıkta son derece gelişmiştir. Türkiye et ve yumurta borsasına yön vermektedir.

Türkiye içinde ise Afyon deyince akla bunlar gelir:

Millî mücadele: Cumhuriyetin kazanıldığı topraklar; Anadolu'nun kilidi Afyonkarahisar. Kurtuluş savaşında çok önemli savaşlara sahiplik yapmıştır (Kocatepe, Dumlupınar), Yunanlar burada hüsrana uğratılıp İzmir'e kadar püskürtülüp denize dökülmüştür. Günümüzde utku anıtı ve anıt parkta bunu simgelemektedir.

Termal: Türkiye'nin termal başkentidir; en fazla termal yatak kapasitesine sahip ildir. Türkiye'de kişi başına düşen beş yıldızlı otel sayısında en fazla tesise sahip ildir. Yurt dışından ve çevre illerden turlarla bu termallerden böbrek taşı, cilt hastalıkları, romatizma, safra kesesi, solunum yolları gibi hastalıklardan yararlanmak için gelen kişi sayısı çok fazladır. İzmir yolu üzerinde 20'nin üzerinde 5 yıldızlı oteller ile termal turizm gelişmiştir. En önemli merkezleri: Gazlıgöl, Ömer, Gecek, Hüdai, Heybeli, Anemon, İkbal, Korel, Oruçoğlu,Güral

Mermer: İscehisar ilçesinden dünyanın en kaliteli beyaz mermeri çıkmaktadır. Antik çağlarda birçok yerde kullanılmıştır; örneğin Efes antik tiyatro. Günümüzde birçok yerli ve yabancı ünlünün evini süslemektedir. Amerikadaki Beyaz Saraya'da döşenmiştir. Türkiye'nin bütün illerine ve bazı ülkelere ihraç edilir.

Haşhaş: İsminden belli olduğu gibi haşhaşın ana vatanıdır. Türkiye'nin tek alkaloid (morfin) fabrikası Bolvadin ilçesindedir.

Kaymak: En iyi Kaymak, Manda sütünden elde edilir ve fiyat olarak pahalıdır. Ancak günümüzde pek bulunmamaktadır ve inek sütünden imal edilmektedir.

Sucuk: Afyon sucuğu Kayseri sucuğundan lezzet bakımından daha farklıdır. Türkiye çapında 5-6 ulusal markası vardır.

Sucuk döneri: Afyonkarahisar mutfağına özgü lezzetli sucuktan yapılan döner türüdür.

Lokum: Afyon'un lokumu her damak zevkine hitap eden tiplerde üretilir. Özellikle Kaymaklı lokumu son derece popülerdir ve sultan lokumu da denilmektedir.

Afyon ev ekmeği: Patates ezmesi ilave edilen meşhur ev ekmeği, 1 haftalık dayanma süresi ile çok sevilen ve besleme değeri normal ekmeklerden daha yüksek olan bir ekmek türüdür.

Yumurta: Türkiye'nin yumurta borsasıdır, ayda 40.000.000 üretimi vardır

Et: Türkiye'nin et borsası. İstanbul etinin 60 % temin ediyordur.

Ekmek kadayıfı: Afyon orijinli bir tatlı türü olup, tüm Türkiye'de sevilerek yenen bir tatlı türüdür. Özellikle Süt kaymağı ile beraber yenilmesi tercih edilmektedir. Ekmek kadayıfı çeşitleri ise vişneli, cevizli, olmak üzere birçok çeşit içermektedir.

Yün: Dünyanın yün borsası Bolvadin ilçesindedir.

Sandıklı ve Şuhut Patatesi: Sandıklı ve Şuhut bölgesinde sınırlı miktarda yetişen bir tür tatlı patetesi (agrie) ile, Türkiye'nin her yerinde aranan ve tercih edilen değerli bir patates türüdür.

Napolyon kirazı: Sultandağı ilçesi ve Erkmen beldesinde yetiştirilmektedir. İhracata gitmektedir. Türkiye'nin besin değeri en yüksek kirazıdır, tescillidir. Her yıl kiraz festivalleri yapılır.

Kızılay Maden Suyu: İhsaniye ilçesi Gazlıgöl beldesinde çıkmaktadır.1924'ten beri üretime devam etmektedir. Dünyanın en iyi maden suyudur; defalarca uluslararası ödüller kazanmıştır (1934 Paris fuarı), tesis dünyanın en modern dolum tesisidir, dakikada 100.000 şişe dolum yapılmaktadır. Sade ve meyveli olarak dünyanın dört bir yanına ihraç edilmektedir. Osmanlı döneminde padişahlar Afyonkarahisar'dan İstanbul'a getirtirlermiş.1926 yılında Atatürk gelirini Kızılay'a devrettirmiştir.

Arpa: Türkiye'nin en kaliteli arpası burada üretilmektedir. Bu yüzdendir ki Efes Pilsen yıllar önce buraya bira fabrikasını kurmuştur.

Buğday: Türkiye'deki en önemli buğday üretim merkezlerinden olup, Konya ve Ankara'dan sonra başı çekmektedir.

Bayat kök boya kilimi: Dünyaca ünlüdür ve Bayat ilçesinde dokunmaktadır.

Ulaşım: Türkiye'nin İstanbul'dan sonraki en işlek kavşağıdır. Yaz günlerinde günde 100-150.000 araç geçmektedir.Bayram gidiş ve dönüşlerinde otoyollarda kilometrelerce trafik sıkışıklığı meydana gelmektedir. Türkiye'nin 4 istikametine demiryolu olan tek ilidir. Türkiye demiryollarının 7 bölgesinden biridir.

Karahisar Kalesi: Afyonkarahisar'a adını vermiştir.

Kaplıcalar

Afyonkarahisar ilinde,

• Bolvadin Heybeli Kaplıcası 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Heybeli veya Kızılkilise Kaplıcası),
• Gazlıgöl Kaplıcası,
• Sandıklı Hüdai Termal Turizm Merkezi (Sandıklı Hüdai Kaplıcaları),
• Ömer Gecek Kaplıcası bulunur.

Turizm

Frig Vadisi Turizmi

Termal turizm

Afyonkarahisar, Türkiye'de kaplıca ve ılıca yönünden sayılı iller arasındadır. Bu sebeple son yıllarda fertler ve şirketler ve kooperatifler termal turizme yönelik yatırımlara yönelmişlerdir. Yapılan ve yapılacak olan bu yatırımların sonunda Afyonkarahisar turizmde hak ettiği yerini alacaktır. Kaplıcaları, zengin Tabiat yapısı, tarihî eserleri, alternatif turizm çeşitliliği, kültür ve inanç turizmi festival ve şenlikler gibi çeşitli turizm değerlerine sahip olan Afyonkarahisar, Anadolu'nun batı yakasında bir kavşak noktası olup, doğuyu batıya, kuzeyi güneye bağlayan tabiî bir kapı konumundadır. Bu yüzden turizm potansiyeli yönüyle Türkiye'nin sayılı illeri arasındadır.

Müzeler^[37]

• Afyon Arkeoloji Müzesi
• AKÜ Devlet Konservatuvarı İbrahim Alimoğlu Müzik Koleksiyonu
• Bolvadin Müzesi
• Çeşmeli Konak
• Hattat Ahmet Şemsettin Karahisari Türk İslam Sanatları Galerisi
• İsmail Kumartaşlı Yumurta Sanatları Tanıtım Merkezi
• İstiklal Tanıtım Merkezi
• Kültür ve Sanat Evi
• Oyuncak Müzesi
• Sultan Dîvânî Mevlevîhânesi
• Şuhut Atatürk Evi
• Zafer Müzesi

Spor

Ana madde: Afyonkarahisar'da spor

Afyonkarahisar şehrini profesyonel liglerde, TFF 2. Lig'de yer alan Afyonspor futbol takımı ile Kadınlar 2. Ligi'nde yer alan Afyon İdmanyurdu kadın futbol takımının yanı sıra ING Basketbol Süper Ligi'nde yer alan HDI Sigorta Afyon Belediyesi Basketbol erkek takımı ve AXA Sigorta Efeler Ligi'nde yer alan Avşar Maden Suyu Afyon Belediye Yüntaş Voleybol erkek takımı temsil etmektedir.

Şehrin en büyük spor tesisleri: 15.000 kişilik Zafer Stadyumu ve 2.833 kişilik Prof. Dr. Veysel Eroğlu Spor Salonu'dur.

Resim galerisi

• 
  Kocatepe'den bir bakış
• 
  Kocatepe'deki anıt
• 
  Büyükkalecik beldesine bakış
• 
  Sultandağı Sahip Ata Kervansarayı
• 
  Mercimekli Bükme Emirdağ yöresi
• 
  Pişi
• 
  Kaymaklı ekmek kadayıfı

Kardeş şehirler

• Hamm, Almanya (2005'ten beri)^[38]

Afyonkarahisar'ın merkezinde bulunan Hamm Bulvarı'nın ismi, Afyonkarahisar'ın Almanya'daki kardeş şehri Hamm'dan alınmıştır.

Kaynakça

1. "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 20 ilin valisi değişti, 9 vali görevden alındı". SABAH. 12 Mayıs 2022. 2 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022.
2. "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
3. Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996)
4. • Türkiye Karayolları Atlası. Doğan Burda Dergi Yayıncılık. 2014. s. 14. |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
5. "DSİ 18. Bölge Müdürlüğü". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015.
6. "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
7. "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
8.  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
9.  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
10.  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
11.  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
12.  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
13. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
14. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
16. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
17. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
18. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
19. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
20. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
21. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
22. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
23. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
24. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
25. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
26. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
27. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
28. • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
    • "Afyonkarahisar Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Afyonkarahisar Nüfusu". nufusune.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Afyonkarahisar Nüfusu". nufusubu.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
29. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
30. Karayolları Genel Müdürlüğü
31. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
32. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
33. "Resmi Gazate" (PDF). 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
34. "Arşivlenmiş kopya". 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
35. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
36. https://www.ysk.gov.tr/doc/karar/dosya/45639002/2023-1255.pdf
37. "Müzeler". Afyonkarahisar Resmi Tanıtım Sitesi. 29 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
38. Kardeş Şehir Hamm 14 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., afyon.bel.tr 26 Mart 2022 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar

• Afyonkarahisar Belediyesi 1 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Afyonkarahisar Valiliği 27 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• YerelNET Afyonkarahisar 13 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.