Köprü Muharebesi

Köprü Muhrebesi, 634 yılında Ebû Ubeyd es-Sekafî önderliğindeki Müslüman Araplar ile Bahman Jaduya liderliğindeki Sasani İmparatorluğu arasında Kufe'de gerçekleşen muharebedir. Sasanilerin zaferiyle sonuçlanmıştır.

Köprü Muharebesi
Müslümanların İran'ı fethi
Savaş Fırat nehrinin kıyısında yaşandı.
Tarih Ekim 634[1] Bölge Kufe yakınları, Irak Sonuç Sasani zaferi[1][2]
Taraflar
Dört Halife	Sasani İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Ebû Ubeyd es-Sekafî  (ölü) El-Hakem es-Sekafî (ölü)[3] Cebr bin Ebu Ubeyd (ölü)[3] Müsenna bin Harise  ×	Bahman Jaduya Jalinus
Güçler
6,000-10,000[4][5]	10,000 [6]
Kayıplar
6,000-7,000 asker öldürüldü, 3,000 boğuldu ya da kaçtı[7]	6,000 asker öldürüldü[kaynak belirtilmeli]

İslam Devleti'nin ikinci halifesi Ömer bin Hattab'ın Medine'de Müslümanları Irak cephesindeki kuvvetlere yardıma çağırması üzerine Ebû Ubeyd es-Sekafî önderliğindeki 1.000 kişilik gönüllü birliği Nemarık'taki ana kuvvetlere katıldı. Ebû Ubeyd, Caban ve Merdanşah komutasındaki Sasani kuvvetlerini yenerek bu iki komutanı da esir aldı. Kesker yakınlarında diğer bir Sasani birliğini yenilgiye uğrattı. Dağılan düşman kuvvetlerinin peşine düşerek bu kuvvetleri de Sakatiye'de yenilgiye uğrattı. Hîre yakınlarında Calinüs komutasındaki Sasani kuvvetlerini de mağlup etmesi üzerine Bahman ve Rüstem bu orduyu yeni kuvvetler ve birkaç fil ile takviye ederek tekrar Ebû Ubeyd üzerine gönderdi. Ordusunu Fırat nehri üzerindeki bir köprüden düşmanın bulunduğu tarafa geçirmeye karar veren ve bu kararı benimsemeyen arkadaşlarını korkaklıkla suçlayan Ebû Ubeyd, ordusuyla karşı yakaya geçti. İki ordu arasında şiddetli bir çarpışma başladı. Müslüman süvarilerin fillerden ürken atlarına hakim olamaması, savaş meydanının darlığı ve köprünün yıkılmış olması gibi sebeplerle manevra imkânı kalmayınca çarpışma Müslümanların aleyhine gelişti. Ebû Ubeyd es-Sekafi hayatını kaybetti ve İslam Ordusu ağır bir yenilgi aldı.^[8]

Savaş

Bahman, nehri kimin geçeceğine karar vermesi için Ebu Ubeyd'i davet etti.^[5] Ebû Ubeyd inisiyatifi ele aldı ve agresif bir şekilde nehri geçti; bunun felaket olduğu ortaya çıktı. Anlatılanlara göre Pers ordusunda fillerin görülmesi Arapların atlarını korkutmuş. Görünüşte beyaz bir fil, Ebu Ubeyd'i hortumuyla atından kopardı ve onun hortumuna saldırmak için yaptığı yanlış girişim sırasında onu ayaklarının altında çiğnedi. Bunun üzerine Arap birliklerinin köprünün yakınında sert bir hat oluşturan Persleri geri püskürtememesi üzerine Araplar paniğe kapıldı ve kaçtı.^[9][5] Ebu Ubeyd'den sonra komutayı sırasıyla el-Hakem ve oğlu Cebr ve en sonunda da El-Musenna aldı.^[3] Geleneğe göre Al-Muthanna, Arapların köprüyü onarabilmesi ve 4.000 adamını kaybetmekten kaçabilmesi için savaşmaya devam etti; ancak bu ve eş zamanlı diğer savaşlarda yer alan rakamlara dair kesin tahminler bilinmiyor.^[9] Yaklaşık 3.000 Arap Müslüman nehre sürüklendi.^[10] Kaynaklar, Bahman Jaduya'nın her ne sebeple olursa olsun kaçan Arap ordusunu takip etmediği konusunda hemfikirdir.^[9]

Kaynakça

1. electricpulp.com. "ʿARAB ii. Arab conquest of Iran – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (İngilizce). 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2018. Ambushing Abū ʿObayd from the opposite bank of the Euphrates, the Persians inflicted a disastrous defeat on the Muslim forces at the Battle of the Bridge in Šaʿbān, 13/October, 634.
2. Brown, Daniel W. (24 Ağustos 2011). A New Introduction to Islam (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 107. ISBN 9781444357721.
3. Al Biladuri 2011, s. 404.
4. al-Tabari 1993, s. 188.
5. Nafziger & Walton 2003, s. 22.
6. Ancient Persia page 360
7. Ancient Persia page 360 & 361
8. "İslam Ansiklopedisi, Asri Çubukçu" (PDF). 12 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Şubat 2015.
9. Frye 1975, s. 8-9.
10. Crawford 2013, s. 134.